Chiều 8/12, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh thừa ủy quyền của Thủ tướng trình Quốc hội tờ trình về đề xuất bổ sung cơ chế, chính sách áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Trình bày trước Quốc hội, Bộ trưởng Xây dựng cho biết đa số các nước trên thế giới đầu tư hạ tầng đường sắt theo hình thức đầu tư công do các dự án mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhưng hiệu quả tài chính thấp, tổng mức đầu tư lớn, thời gian hoàn vốn dài nên không hấp dẫn nhà đầu tư.
Một số dự án đầu tư theo phương thức PPP, hình thức đầu tư kinh doanh, trong quá trình đầu tư, khai thác cần có sự hỗ trợ của nhà nước. Tại Việt Nam hiện nay, các nhà đầu tư tư nhân chỉ mới thực hiện đầu tư các tuyến đường sắt chuyên dùng, bãi hàng, chưa thực hiện đầu tư đối với kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia.
Thêm cơ chế “đặc biệt” cho đường sắt cao tốc Bắc - Nam
Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, đã có một số doanh nghiệp tư nhân đề xuất đầu tư dự án, trong khi Nghị quyết số 172/2024 của Quốc hội chưa có quy định liên quan đến hình thức đầu tư khác ngoài đầu tư công nên cần phải tiếp tục rà soát, nghiên cứu bổ sung các cơ chế chính sách để làm cơ sở triển khai thực hiện nếu áp dụng các hình thức đầu tư này.
Chính phủ cho rằng để huy động được nhà đầu tư tư nhân tham gia dự án cần một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt liên quan đến hỗ trợ tài chính, tín dụng, miễn thuế...
Để xây dựng, đánh giá các chính sách này cần có các số liệu liên quan tổng mức đầu tư, giải pháp kỹ thuật, kế hoạch triển khai, chủng loại phương tiện, thiết bị cho dự án...
 |
| Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh trình Quốc hội tờ trình đề xuất bổ sung cơ chế, chính sách áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Ảnh: Quochoi.vn. |
Bên cạnh đó, do dự án có quy mô đặc biệt lớn, công nghệ, kỹ thuật phức tạp, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh… nên các cơ chế chính sách phải khả thi và phân tích, đánh giá kỹ lưỡng tác động liên quan, không đề xuất các cơ chế, chính sách khi không có cơ sở, chưa đánh giá kỹ lưỡng tác động; phải chống tiêu cực, tham nhũng và trục lợi chính sách trong quá trình xây dựng, ban hành chính sách, nhất là trong điều kiện cần huy động nguồn lực lớn trong thời gian ngắn.
Hiện Bộ Xây dựng đang phối hợp với các địa phương, Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Công tác này đối với các hình thức đầu tư đều phải thực hiện, tuy nhiên theo Nghị quyết số 172/2024 được tách thành các dự án thành phần độc lập thuộc dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.
Vì vậy, Chính phủ đề xuất tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện có điện áp từ 110 kV trở lên thành các dự án độc lập, nguồn vốn được bố trí từ ngân sách Trung ương và địa phương, cấp trực tiếp cho địa phương, EVN để thực hiện. Trường hợp ngân sách Trung ương chưa kịp bố trí, các địa phương được chủ động cân đối nguồn ngân sách địa phương để thực hiện, ngân sách Trung ương sẽ hoàn trả sau khi cân đối được vốn. Giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết khoản này.
Chia sẻ lý do lựa chọn đề xuất này, cơ quan soạn thảo cho biết Luật Đầu tư công không quy định việc tách một dự án thành các dự án độc lập. Như vậy, để tách thành dự án độc lập thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
Việc tách thành dự án độc lập có ưu điểm công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện sẽ được triển khai độc lập và được triển khai song song với công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, nguồn vốn ngân sách Trung ương được chuyển trực tiếp cho các địa phương (trường hợp ngân sách địa phương không cân đối đủ), EVN không qua Bộ Xây dựng nên có thể đẩy nhanh tiến độ thực hiện; trường hợp các địa phương cần điều chỉnh dự án giải phóng mặt bằng sẽ chủ động thực hiện mà không phụ thuộc vào dự án nên giảm được thủ tục, trình tự, tăng cường phân cấp cho địa phương.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất cơ chế trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các phương thức đầu tư (nếu có) để kịp thời triển khai dự án và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Cơ sở của đề xuất này là dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có phạm vi, quy mô, tổng mức đầu tư đặc biệt lớn, thời gian thực hiện kéo dài, tính chất công nghệ, kỹ thuật phức tạp, nhiều lĩnh vực mới, lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam nên chưa thể lường hết được các khó khăn, vướng mắc cũng như yêu cầu đòi hỏi các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để tổ chức thực hiện thành công dự án nên Quốc hội đã có quy định nêu trên đối với hình thức đầu tư công, chưa áp dụng dụng cho các hình thức đầu tư khác.
Bên cạnh đó, để đảm bảo tiến độ dự án, tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia, trường hợp cần bổ sung cơ chế, chính sách mới Quốc hội có thể ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.
Làm rõ khái niệm “dự án độc lập”
Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, các chính sách đề xuất chưa rõ ràng, không giải quyết được các bức thiết, cấp bách của dự án. Cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho chủ trương đối với các cơ chế, chính sách đề xuất bổ sung cụ thể áp dụng cho dự án.
 |
| Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Quochoi.vn. |
Riêng với chính sách tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ khái niệm “dự án độc lập”; xác định rõ sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi, thời gian hoàn thành các dự án độc lập và sự đồng bộ, thống nhất của toàn dự án; bảo đảm không gây khó khăn, lãng phí nguồn lực khi chưa xác định được hướng tuyến, phạm vi, ranh giới thực hiện và kiểm soát chặt chẽ tổng mức đầu tư dự án.
Với đề xuất còn lại, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng đề xuất này không cần thiết, do tại Nghị quyết 172/2024 của Quốc hội đã quy định: Trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho dự án.
Đồng thời, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư, theo phương thức đối tác công tư cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định; trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền của Chính phủ thì báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.
Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.
Đọc sách không chỉ giúp tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.
