Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ ung thư gan

Loại ung thư gan phổ biến nhất ở người lớn đó là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC), thường phát triển ở những người bị bệnh gan mạn tính, do nhiễm virus viêm gan hoặc xơ gan. Đàn ông có nhiều khả năng phát triển ung thư gan hơn phụ nữ.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ ung thư gan

Người càng có nhiều yếu tố nguy cơ, càng dễ mắc ung thư gan.

Có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến ung thư gan. Không phải mọi người có một hay nhiều yếu tố nguy cơ sẽ phát triển bệnh và bệnh cũng có thể xuất hiện ở một người không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào.

Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ

Uống nhiều rượu

Uống nhiều rượu có thể gây xơ gan, là một yếu tố nguy cơ của ung thư gan. Ung thư gan cũng có thể xảy ra ở những người nghiện rượu mà không có xơ gan. Những người nghiện rượu bị xơ gan có nguy cơ ung thư gan cao gấp 10 lần so với những người nghiện rượu không có xơ gan.

Thực phẩm chứa độc tố Aflatoxin B1

Nguy cơ phát triển ung thư gan có thể tăng lên khi ăn thực phẩm có chứa độc tố Aflatoxin B1 (đây là chất độc từ một loại nấm có thể phát triển trên thực phẩm khi bảo quản ở môi trường nóng ẩm, như hạt ngô, hạt lạc và các loại hạt khác).

Hút thuốc lá

Hút thuốc lá có liên quan đến nguy cơ ung thư gan cao hơn. Nguy cơ ung thư gan tăng lên theo số lượng thuốc lá hút mỗi ngày và số năm người đó đã hút thuốc.

Nhiễm virus viêm gan B (HBV)

Virus HBV có thể lây truyền trong máu, tinh dịch hoặc các chất dịch cơ thể khác. Việc lây nhiễm có thể do truyền từ mẹ sang con khi sinh nở, qua quan hệ tình dục hoặc do dùng chung bơm kim tiêm, đặc biệt tiêm chích ma túy. Nó có thể gây viêm gan và theo thời gian dẫn đến ung thư gan. Tiêm phòng viêm gan B thường quy ở trẻ sơ sinh đang làm giảm tỷ lệ nhiễm HBV.

Nhiễm virus viêm gan C (HCV)

Virus viêm gan C có thể lan truyền khi dùng chung bơm kim tiêm hoặc ít gặp hơn là qua quan hệ tình dục. Trước đây, nó cũng lây lan trong quá trình truyền máu hoặc cấy ghép tạng. Ngày nay, các ngân hàng máu tiến hành xét nghiệm tất cả các mẫu máu được hiến để tìm HCV, điều này giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm virus HCV khi truyền máu. Nhiễm HCV có thể gây ra xơ gan, dẫn đến ung thư gan.

Xơ gan

Nguy cơ phát triển ung thư gan tăng lên đối với những người bị xơ gan, một căn bệnh mà nhu mô gan khỏe mạnh được thay thế bằng mô xơ sẹo. Các mô xơ sẹo này ngăn chặn dòng chảy của máu qua gan, dẫn đến chức năng gan không hoạt động bình thường.

Xơ gan dễ dẫn đến ung thư.

Người nghiện rượu lâu năm và viêm gan mạn tính là nguyên nhân phổ biến của bệnh xơ gan. Người bị xơ gan liên quan đến HCV có nguy cơ phát triển ung thư gan cao hơn những người bị xơ gan liên quan đến HBV hoặc do sử dụng rượu.

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)

NASH là một tình trạng có thể gây xơ gan và có thể dẫn đến ung thư gan. Đây là dạng nghiêm trọng nhất của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, khi có một lượng mỡ bất thường trong gan. Ở một số người, tình trạng NASH này có thể gây viêm và tổn thương các tế bào gan.

Xơ gan liên quan đến NASH làm tăng nguy cơ phát triển ung thư gan. Tuy nhiên, ung thư gan cũng đã được tìm thấy ở những người bị NASH không có xơ gan.

Một số yếu tố khác

Bệnh nhân có một số chứng bệnh và di truyền hiếm gặp có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan, chẳng hạn như: bệnh huyết sắc tố di truyền không được điều trị, thiếu hụt alpha-1 antitrypsin, bệnh dư thừa glycogen, bệnh rối loạn chuyển hóa porphyirin (porphyria cutanea tarda), bệnh Wilson.

Các giai đoạn ung thư gan

Hầu hết mọi người đều không xuất hiện dấu hiệu và triệu chứng trong giai đoạn đầu của ung thư gan nguyên phát. Các dấu hiệu rõ ràng thường đến ở giai đoạn muộn như: Giảm cân không rõ nguyên nhân; Ăn không ngon miệng; Cảm giác nặng, đau tức hoặc tự sờ thấy khối vùng hạ sườn phải; Buồn nôn và nôn; Mệt mỏi, suy nhược cơ thể; Chướng bụng; Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu; Sốt.

• Ung thư gan giai đoạn I: có một khối u duy nhất trong gan, chưa xâm lấn đến bất kỳ mạch máu nào trong gan.

• Ung thư gan giai đoạn II: một khối u duy nhất trong gan đã xâm lấn các mạch máu, hoặc nhiều khối u nằm trong gan nhưng có kích thước dưới 5cm.

• Ung thư gan giai đoạn III

Giai đoạn IIIA: Có nhiều khối u trong gan và ít nhất một khối u lớn hơn 5cm; chưa có di căn đến hạch hoặc cơ quan khác ngoài gan.

Giai đoạn IIIB: Có một hoặc nhiều khối u gan, xâm lấn vào một trong những mạch máu chính trong gan (tĩnh mạch cửa hoặc tĩnh mạch gan) hoặc xâm lấn vào phúc mạc, chưa có di căn đến hạch hoặc cơ quan khác ngoài gan.

• Ung thư gan giai đoạn IV

Giai đoạn IVA: Các khối u đã di căn vào các hạch bạch huyết gần gan, nhưng chưa đến những cơ quan ở xa.

Giai đoạn IVB: Khối u đã di căn đến các cơ quan ở xa như phổi, xương hoặc não.

Dự phòng ung thư gan

Dự phòng ung thư bao gồm tránh các yếu tố nguy cơ và làm tăng các yếu tố bảo vệ ung thư. Dưới đây là một số biện pháp dự phòng ung thư gan

Tiêm vaccin viêm gan B

Ngăn ngừa nhiễm virus viêm gan B (bằng cách tiêm vaccin HBV cho trẻ sơ sinh) đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ ung thư gan ở trẻ em. Tuy vậy, người ta vẫn chưa biết liệu tiêm phòng vaccin viêm gan B có làm giảm nguy cơ ung thư gan ở người lớn hay không.

Điều trị nhiễm trùng viêm gan B mạn tính

Các phương pháp điều trị cho những người bị nhiễm HBV mạn tính có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư gan.

Hạn chế phơi nhiễm với aflatoxin B1

Lựa chọn các thực phẩm có ít độc tố aflatoxin B1 có thể làm giảm nguy cơ ung thư gan.

Ngoài ra, cần kiểm tra sức khỏe mỗi 6-12 tháng/lần để sớm phát hiện các dấu hiệu bất thường, virus… để có biện pháp can thiệp, cải thiện sức khỏe sớm. Với những người mắc xơ gan, ung thư gan cần tầm soát sàng lọc ung thư gan định kỳ.