90% ung thư đại trực tràng khởi phát từ vị trí này

Khi cầm trên tay kết quả khám sức khỏe, nhiều người không khỏi lo lắng khi bắt gặp từ “polyp”. Đây là dạng tổn thương có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trong cơ thể như đường ruột, túi mật, tử cung, mũi hay dây thanh quản.

Phần lớn polyp phát triển âm thầm, hầu như không gây đau hay triệu chứng rõ rệt, khiến người mắc dễ chủ quan. Tuy nhiên, các bác sĩ cảnh báo trong nhóm polyp đường tiêu hóa, có một loại được xem là tổn thương tiền ung thư điển hình.

Phần lớn các ca ung thư đại trực tràng xuất phát từ polyp. Ảnh: Adobe Stock.

Polyp ruột thường diễn ra một cách âm thầm

Quá trình polyp ruột tiến triển thành ung thư thường trải qua ba giai đoạn: polyp nhỏ - polyp lớn - ung thư. Toàn bộ quá trình này có thể kéo dài 8-10 năm.

Điều nguy hiểm là trong phần lớn thời gian, polyp gần như không gây triệu chứng, khiến người bệnh chủ quan. Trên thực tế, khoảng 90% các ca ung thư đại trực tràng đều khởi phát từ polyp ruột.

Khi cơ thể bắt đầu phát ra tín hiệu, bệnh thường đã bước sang giai đoạn trung bình hoặc muộn. Những dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý gồm rối loạn tiêu hóa như đi ngoài ra máu (máu tươi hoặc sẫm màu bám ngoài phân), phân nhầy, tiêu chảy kéo dài, táo bón xen kẽ tiêu chảy, số lần đi tiêu tăng bất thường.

Một số người xuất hiện đau âm ỉ hoặc căng tức vùng bụng, kèm đầy hơi, buồn nôn. Nếu polyp bị loét hoặc chảy máu, người bệnh có thể đi phân đen như hắc ín, thậm chí nôn ra máu và cần nhập viện ngay.

Đâu là loại polyp cần được chú ý?

Trong các loại polyp ruột, polyp tuyến chiếm hơn 70% và được xếp vào nhóm tổn thương tiền ung thư. Khi phát hiện, đa số trường hợp được khuyến cáo cắt bỏ sớm để hạn chế nguy cơ tiến triển ác tính.

Đáng lo ngại nhất là polyp tuyến dạng gia đình. Đây là bệnh lý di truyền, liên quan đến đột biến gene ức chế khối u. Nếu một trong hai cha mẹ mang gene bất thường, con cái có tới 50% nguy cơ mắc bệnh. Với nhóm này, nguy cơ ung thư sau tuổi trung niên gần như không thể tránh khỏi nếu không được theo dõi và can thiệp sớm.

Bên cạnh đó, polyp không chỉ xuất hiện ở đường tiêu hóa mà còn có thể gặp ở nhiều cơ quan khác, đôi khi bị xem nhẹ vì ít triệu chứng. Polyp túi mật thường không gây biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, nếu kích thước tăng nhanh, đạt từ 1 cm trở lên, hoặc đi kèm sỏi mật, viêm túi mật tái phát, người bệnh có thể cần phẫu thuật cắt túi mật để phòng biến chứng.

Polyp mũi thường biểu hiện bằng nghẹt mũi kéo dài, chảy dịch mũi sau, giảm khứu giác, đau đầu hoặc tức vùng mặt. Dù điều trị nội khoa hay phẫu thuật, người bệnh vẫn cần tái khám định kỳ để hạn chế tái phát và kiểm soát viêm dị ứng đi kèm.

Polyp tử cung khá phổ biến ở phụ nữ trước mãn kinh và đa số là lành tính. Tuy nhiên, sau mãn kinh, nguy cơ ác tính tăng lên rõ rệt. Những trường hợp gây rối loạn kinh nguyệt, vô sinh, sảy thai liên tiếp hoặc hình thái bất thường trên siêu âm thường được chỉ định can thiệp và làm xét nghiệm mô bệnh học.

Polyp dây thanh quản hiếm khi chuyển ác tính nhưng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống. Người bệnh thường bị khàn tiếng kéo dài, nói mệt, đôi khi khó thở. Việc điều trị kết hợp nghỉ giọng, tập âm thanh trị liệu và can thiệp ngoại khoa khi cần thiết giúp cải thiện triệu chứng và hạn chế tái phát.

Ai nên tầm soát sớm từ 40 tuổi?

Với người khỏe mạnh không có yếu tố nguy cơ, việc nội soi đại tràng thường được khuyến cáo bắt đầu từ 50 tuổi, kể cả khi chưa có triệu chứng. Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng một số nhóm cần tầm soát sớm hơn, từ khoảng 40 tuổi, và theo dõi định kỳ.

Nhóm thứ nhất là những người có chế độ ăn nhiều chất béo, nhiều đường nhưng ít chất xơ. Thói quen này làm tăng lượng acid mật trong ruột, kích thích niêm mạc và kéo dài thời gian tiếp xúc của chất độc hại với thành ruột.

Nhóm thứ hai là người có tiền sử gia đình mắc polyp ruột hoặc ung thư đại trực tràng. Yếu tố di truyền khiến nguy cơ của nhóm này cao hơn rõ rệt so với dân số chung.

Người có tiền sử gia đình mắc polyp ruột nên đi tầm soát định kỳ. Ảnh: Shutterstock.

Nhóm thứ ba gồm người mắc hội chứng chuyển hóa như béo phì, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường type 2 hoặc tăng huyết áp. Những rối loạn này được ghi nhận có mối liên quan chặt chẽ với sự hình thành polyp.

Cuối cùng là người mắc các bệnh viêm ruột mạn tính như viêm loét đại tràng hay Crohn. Tình trạng viêm kéo dài khiến niêm mạc ruột liên tục bị kích thích, làm tăng nguy cơ xuất hiện polyp và ung thư.

Nội soi đại tràng hiện vẫn là phương pháp đáng tin cậy nhất để phát hiện polyp. Với nhóm nguy cơ cao, việc kiểm tra được khuyến cáo lặp lại mỗi 3-5 năm; với người bình thường, khoảng cách có thể là 5-10 năm.

Cách phòng ngừa polyp

Các chuyên gia nhấn mạnh, với polyp ruột, phòng ngừa và phát hiện sớm luôn quan trọng hơn điều trị. Việc duy trì chế độ ăn lành mạnh, hạn chế thực phẩm nhiều chất béo, đường và thịt chế biến sẵn; tăng cường chất xơ trong khẩu phần hàng ngày; kết hợp vận động thể lực đều đặn như đi bộ nhanh, chạy bộ hoặc bơi lội ít nhất 3-5 buổi mỗi tuần có thể giúp bạn giảm đáng kể nguy cơ hình thành polyp và các bệnh mạn tính liên quan.