Tập đoàn Kokuyo (Nhật Bản) mới đây đã công bố kế hoạch thâu tóm CTCP Tập đoàn Thiên Long (HoSE: TLG) - nhà sản xuất văn phòng phẩm lớn nhất Việt Nam.
Hiện Kokuyo là một trong những tập đoàn văn phòng phẩm lớn nhất Nhật Bản với danh mục từ văn phòng phẩm, bút viết đến nội thất văn phòng, hiện diện tại nhiều thị trường châu Á như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và Việt Nam.
Theo đánh giá của Kokuyo, Thiên Long sở hữu năng lực sản xuất mạnh, thị phần áp đảo tại Việt Nam cùng mạng lưới phân phối trải rộng khắp ASEAN. Do đó, thương vụ được xem là bước đi chiến lược nhằm củng cố vị thế tập đoàn tại khu vực, hướng đến mục tiêu trở thành thương hiệu dẫn đầu châu Á vào năm 2030. Thương vụ kể trên khi hoàn tất cũng đồng nghĩa với việc một trong những thương hiệu văn phòng phẩm quen thuộc nhất với người tiêu dùng Việt Nam sẽ được tiếp quản bởi người Nhật.
Thực tế, trong vài thập kỷ qua, dòng vốn Nhật Bản đã liên tục tạo dấu ấn trên thị trường M&A Việt Nam. Từ tiêu dùng nhanh, bán lẻ, tài chính đến sản xuất công nghiệp, các tập đoàn Nhật Bản vẫn đang nối dài danh sách thương vụ thâu tóm thương hiệu nổi tiếng Việt Nam, với quy mô trải từ vài chục triệu USD đến hàng tỷ USD.
Khẩu vị của nhà đầu tư Nhật
Đối với nhà đầu tư Nhật Bản, ngành hàng tiêu dùng và bán lẻ là mục tiêu hấp dẫn cho các thương vụ mua lại toàn bộ hoặc nắm giữ cổ phần chi phối.
Năm 2011, thị trường từng chứng kiến Unicharm chi 184 triệu USD để mua 95% cổ phần Diana từ 2 anh em nhà sáng lập Đỗ Minh Phú - Đỗ Anh Tú. Công ty Diana ra đời trong bối cảnh Kotex - thương hiệu thuộc tập đoàn Kimberly-Clark (Mỹ) - đã hiện diện tại Việt Nam được 6 năm và chiếm ưu thế. Tuy nhiên, Diana nhanh chóng vươn lên nhờ chiến lược nội địa hóa sản phẩm, chinh phục thị trường bằng các dòng sản phẩm băng vệ sinh, tã em bé Bobby, tã người lớn, khăn giấy… và tạo ra thế đối trọng với Kotex.
 |
| Unicharm từng chi 184 triệu USD để thâu tóm thương hiệu Diana vào năm 2011. Ảnh: Minh Khánh. |
Bên cạnh đó, là các thương vụ như Earth Chemical mua Á Mỹ Gia với giá 80 triệu USD (năm 2017); Morinaga Milk Industry thâu tóm Elovi Vietnam (năm 2021) và Sojitz mua lại New Viet Dairy (năm 2023) cũng đều thuộc nhóm hàng tiêu dùng.
Ở mảng bán lẻ, "gã khổng lồ" Nhật Bản Aeon từng gây chú ý khi mua 49% cổ phần Citimart và 30% cổ phần Fivimart năm 2015.
Trong ngành thực phẩm, các thương vụ đáng chú ý gồm Ezaki Glico mua 11% cổ phần Kinh Đô (năm 2012); Nichirei Food mua 19% cổ phần Cholimex Food (năm 2012); Maruha Nichiro Corporation mua 58% cổ phần Saigon Food năm 2021.
Ngoài những lĩnh vực kể trên, dòng vốn Nhật Bản còn len sâu vào nhiều ngành thiết yếu như y tế, năng lượng và logistics. Tiêu biểu trong đó có Zeria Pharmaceutical mua 78% Dược phẩm 3/2; JX Nippon Oil & Energy mua 9% Petrolimex năm 2016; ANA Holdings chi 2.262 tỷ đồng để sở hữu 9% vốn Vietnam Airlines trong cùng năm.
Sự quan tâm của nhà đầu tư Nhật đặc biệt mạnh ở lĩnh vực bất động sản, xây dựng và phát triển hạ tầng. Liên doanh Nomura - Mitsubishi từng mua 80% vốn của 2 pháp nhân MV1 Việt Nam và CTCP Kinh doanh Bất động sản MV Việt Nam để phát triển 2 phân khu thuộc đại đô thị Vinhomes Grand Park (TP.HCM).
Nomura sau đó tiếp tục mở rộng hiện diện bằng thương vụ mua 80% cổ phần NVY Việt Nam Real Estate vào năm 2024, trị giá 9.347 tỷ đồng.
Điểm đến lớn nhất của dòng vốn Nhật
Trong các lĩnh vực hút vốn Nhật Bản mạnh nhất, tài chính - ngân hàng luôn đứng đầu danh sách. Hiện các nhà đầu tư Nhật đang hiện diện sâu rộng trong hệ thống tài chính Việt Nam khi là cổ đông chiến lược của hàng loạt định chế lớn, từ ngân hàng đến các công ty tài chính tiêu dùng, bảo hiểm và chứng khoán.
Một trong những thương vụ sớm tạo dấu mốc là khi Mizuho Bank - một trong các tập đoàn tài chính lớn nhất Nhật Bản - chi 567 triệu USD để sở hữu 15% cổ phần Vietcombank năm 2011. Đây từng là thương vụ đầu tư nước ngoài có quy mô lớn nhất vào hệ thống ngân hàng Việt Nam. Đến năm 2019, Mizuho tiếp tục mua thêm 16,7 triệu cổ phiếu VCB nhằm duy trì tỷ lệ sở hữu 15%.
 |
| Ngân hàng lớn thứ hai Nhật Bản đang là cổ đông chiến lược tại VPBank. Ảnh: VPB. |
Tương tự, năm 2013, Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ (BTMU) đã chi 743 triệu USD để mua 20% cổ phần VietinBank.
Đến năm 2023, VPBank ký kết thỏa thuận phát hành riêng lẻ 15% vốn cho Ngân hàng SMBC (thuộc Tập đoàn Tài chính SMFG), định giá VPBank ở mức 10 tỷ USD. Thương vụ giúp VPBank thu về 1,5 tỷ USD, trở thành thương vụ bán vốn có giá trị lớn nhất lịch sử ngành tài chính Việt Nam.
Trước đó, VPBank đã bán 49% vốn FE Credit cho SMBC với giá gần 1,4 tỷ USD.
Trước đó, chính SMBC đã hiện diện tại thị trường Việt Nam từ gần 20 năm trước thông qua thương vụ chi 225 triệu USD mua 15% Eximbank, trước khi rút khỏi ngân hàng này vào năm 2023 để chuyển sang đầu tư vào VPBank.
Dòng vốn Nhật còn lan rộng sang các mảng bảo hiểm và tài chính tiêu dùng, điển hình như Sumitomo Life đã chi 360 triệu USD để đầu tư vào Tập đoàn Bảo Việt và tiếp tục rót thêm hơn 4.000 tỷ đồng vào năm 2019; AEON Financial Service thâu tóm 100% PTFinance trong năm 2023 với giá 4.300 tỷ đồng; SoftBank cùng GIC cũng rót khoảng 200 triệu USD vào VNLIFE - công ty mẹ của VNPay - góp phần đưa hệ sinh thái này trở thành một trong những kỳ lân công nghệ của Việt Nam.
Trong môi trường kinh tế hiện nay, đầu tư đã trở thành khái niệm không mấy xa lạ với hầu hết mọi người. Để độc giả có thể tiếp cận những xu hướng đầu tư mới nhất, Tri Thức - Znews xây dựng chủ đề Đầu tư qua sách - nơi ghi lại những cuốn sách, câu chuyện, xu hướng đầu tư đã và đang diễn ra. Trong đó, các lĩnh vực đầu tư phổ biến bao gồm bất động sản, chứng khoán, ngoại hối và tiền ảo... Ngoài các câu chuyện về đầu tư, Đầu tư qua sách còn bao gồm các kiến thức về quản lý gia sản, tài chính cá nhân.
