Vượt trăm cây số, bán nhà đến TP.HCM chữa ung thư

Một bệnh nhân vượt hàng trăm cây số đến TP.HCM điều trị bệnh ung thư cổ tử cung. Ảnh: Duy Hiệu.

Ba năm điều trị ung thư của bé Thy Cát đã ngốn hơn cả tỷ đồng, con số bằng gần 10 năm tiền lương của vợ chồng anh Thanh Tuấn (38 tuổi, An Giang). Mỗi lần nhắc lại, anh Tuấn vẫn nhớ câu nói của bác sĩ sau ca phẫu thuật kéo dài 5 tiếng: "ca này khó lắm".

Những khoản chi phí vượt quá sức

Cô bé Thy Cát được xác định mắc ung thư từ năm 2022. Suốt thời gian dài, gia đình liên tục di chuyển từ TP.HCM ra Bệnh viện Trung ương Huế, nơi có hệ thống hóa xạ trị nhi khoa tiên tiến nhất nước. Nhưng đến cuối năm 2023, sau gần hai năm hóa trị và phẫu thuật, tế bào ung thư đã xâm lấn vào tủy.

Ghép tế bào gốc trở thành con đường sống duy nhất, đồng thời cũng là liệu pháp đắt đỏ nhất.

Đến thời điểm được chỉ định ghép, tổng chi phí điều trị đã vọt lên vài trăm triệu đồng, trong đó nhiều khoản ngoài danh mục bảo hiểm y tế buộc gia đình phải tự chi trả. Vợ chồng anh Tuấn tiêu sạch tiền tích cóp, vay mượn khắp nơi để gom đủ kinh phí ghép tủy cho con.

"Không ai nghĩ có ngày phải vay gần cả tỷ đồng chỉ để giữ con lại với mình", anh Tuấn nói.

Hàng trăm người bệnh đến Bệnh viện Ung bướu TP.HCM từ tờ mờ sáng để xếp hàng lấy số khám bệnh. Ảnh: Duy Hiệu.

Không chỉ trẻ em, nhiều bậc phụ huynh cũng đồng thời là bệnh nhân ung thư, phải vừa điều trị vừa lo cho con nhỏ. Như trường hợp chị Lê Thị Phương (34 tuổi, công nhân may ở Bình Dương), phát hiện ung thư vú giai đoạn III sau thời gian dài chủ quan với những cơn đau ngực.

Dù có bảo hiểm y tế, tổng chi phí hóa trị - phẫu thuật - xạ trị của chị đã vượt 320 triệu đồng. Đến khi được chỉ định dùng thuốc nhắm trúng đích, mỗi tháng 40-60 triệu đồng trong tối thiểu một năm, gia đình chị buộc phải bán căn nhà 45 m², tài sản giá trị duy nhất. Hiện cả nhà sống trong căn phòng trọ 2 triệu đồng/tháng.

"Chỉ mong sống đủ lâu để nhìn con lớn lên", chị Phương nghẹn giọng.

Dù bảo hiểm y tế chi trả một phần lớn, nhưng thuốc thế hệ mới, kỹ thuật chuyên sâu, xét nghiệm chuyên biệt, ghép tủy - ghép tế bào gốc, cùng nhiều hạng mục ngoài danh mục đã đẩy chi phí của bệnh nhân lên gấp nhiều lần thu nhập.

Hy vọng nhen nhóm

Tại phiên thảo luận của Quốc hội gần đây, Anh hùng Lao động, Thầy thuốc Nhân dân, ĐBQH TP Hà Nội Nguyễn Anh Trí cho rằng cần miễn viện phí sớm hơn cho bệnh nhân thận mạn, thay vì chờ tới năm 2030 như kế hoạch.

Theo ông Trí, nhóm bệnh nhân này chịu gánh nặng tài chính rất lớn, phải điều trị suốt đời, thu nhập thấp, khả năng lao động giảm mạnh, vì thế cần được ưu tiên hỗ trợ.

GS Trí nhấn mạnh miễn viện phí không chỉ giảm chi phí mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đảm bảo quyền được chăm sóc sức khỏe cho nhóm bệnh nhân mạn tính. Trong đó có ung thư, thận nhân tạo và nhiều bệnh kéo dài khác.

TS.BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, đánh giá chủ trương miễn viện phí cho bệnh nhân ung thư và các bệnh mạn tính là giải pháp mang tính nhân văn, phù hợp với thực tế gánh nặng điều trị ngày càng lớn. Tuy nhiên, bác sĩ Tuấn nhấn mạnh việc triển khai không thể làm ngay lập tức mà phải có bước đi rõ ràng, gắn với khả năng tài chính và sự sẵn sàng của toàn bộ hệ thống y tế.

Xạ trị là phương pháp được sử dụng nếu khối u không thể phẫu thuật. Ảnh: Khương Nguyễn.

Theo bác sĩ Tuấn, chi phí điều trị ung thư thường rất cao, thời gian theo dõi kéo dài. Nếu người bệnh được miễn viện phí, cơ hội tiếp cận các phương pháp điều trị tốt hơn sẽ được mở rộng, từ đó cải thiện chất lượng sống và kéo dài thời gian điều trị. Dẫu vậy, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM lưu ý chi phí điều trị quá lớn khiến việc miễn phí hoàn toàn cần tính toán thận trọng để bảo đảm tính bền vững của chính sách.

Từ kinh nghiệm lâm sàng, bác sĩ Tuấn cho biết các nhóm ung thư có tỷ lệ mắc cao ở Việt Nam như ung thư vú, ung thư phổi và ung thư đường tiêu hóa sẽ là đối tượng hưởng lợi rõ nhất nếu chính sách miễn viện phí được áp dụng.

"Tuy nhiên, để việc ưu tiên đúng và trúng, cần những nghiên cứu đầy đủ về nhóm chịu gánh nặng chi phí nhiều nhất", bác sĩ Tuấn nói.

Một vấn đề khác được đặt ra là danh mục thuốc điều trị ung thư được bảo hiểm y tế chi trả. Theo bác sĩ Tuấn, nhiều loại thuốc thế hệ mới đã có mặt tại Việt Nam, cho kết quả điều trị tốt hơn nhưng giá lại rất cao. Điều này khiến không nhiều bệnh nhân có khả năng tiếp cận.

Việc cập nhật danh mục thuốc bảo hiểm y tế chi trả có thể giúp mở rộng cơ hội điều trị, nhưng cũng đòi hỏi sự cân đối ngân sách, cơ chế thanh toán rõ ràng và đảm bảo khả năng chi trả của quỹ.

Theo bác sĩ Tuấn, nếu miễn viện phí được triển khai, các bệnh viện công chắc chắn sẽ tiếp nhận lượng bệnh nhân lớn hơn nhiều. Áp lực lớn nhất sẽ đến từ nhân lực và cơ sở vật chất.

Bác sĩ Tuấn cho rằng muốn chính sách miễn viện phí phát huy hiệu quả, phải củng cố hệ thống y tế cơ sở và tuyến tỉnh. Khi người bệnh tin tưởng điều trị tại địa phương, tình trạng dồn về tuyến cuối mới được giảm bớt, tránh quá tải và duy trì chất lượng chăm sóc.

Trong khi đó, TS.BS Lê Tuấn Anh, Giám đốc Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Chợ Rẫy, cũng đồng quan điểm khi cho rằng miễn viện phí sẽ mang lại lợi ích rõ rệt cho bệnh nhân ung thư và bệnh nhân chạy thận, những nhóm phải điều trị lâu dài, tốn kém. Tuy nhiên, theo bác sĩ Tuấn Anh, nếu thực hiện miễn hoàn toàn ngay, ngân sách sẽ chịu sức ép rất lớn.

Bác sĩ Tuấn Anh cho rằng chiến lược giảm gánh nặng chi phí phải được nhìn nhận toàn diện trong bốn trụ cột của chăm sóc ung thư là phòng ngừa; tầm soát và phát hiện sớm; chẩn đoán - điều trị; chăm sóc giai đoạn cuối. Trong đó, phòng ngừa và tầm soát cần được ưu tiên vì giúp phát hiện bệnh sớm, hiệu quả điều trị cao và chi phí thấp hơn nhiều so với điều trị giai đoạn muộn.

Hiện nhiều chương trình tầm soát ung thư chưa được bảo hiểm y tế chi trả, khiến nhiều người không đủ điều kiện tham gia dù lợi ích lớn.

"Nếu có thể đưa tầm soát vào danh mục được hỗ trợ, chúng ta sẽ ‘đánh chặn’ được bệnh từ sớm", bác sĩ Tuấn Anh nói.