Ung thư tuyến giáp có xu hướng tăng nhanh trên toàn cầu, đặc biệt ở nữ giới. Theo báo cáo của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (GLOBOCAN) 2022, bệnh đứng thứ 7 trong các dạng ung thư thường gặp với 821.214 ca mới và 47.507 ca tử vong. Ở nhóm bệnh nhân nữ, ung thư tuyến giáp vươn lên vị trí thứ 5 về mức độ phổ biến.
Xu hướng này cũng được nhìn thấy rõ qua dữ liệu của các tổ chức ung thư lớn trên thế giới. Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS) ước tính trong năm 2025, Mỹ sẽ ghi nhận khoảng 44.020 ca ung thư tuyến giáp mới, trong đó nữ giới chiếm hơn 70% (31.350 ca). Dự kiến sẽ có khoảng 2.290 ca tử vong, gần như chia đều giữa nam và nữ.
Tại Vương quốc Anh, thống kê cho thấy mỗi năm quốc gia này ghi nhận khoảng 4.000 ca chẩn đoán mới (giai đoạn 2017-2019) và khoảng 440 người tử vong do ung thư tuyến giáp (giai đoạn 2021-2023).
Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng chung. Số liệu tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM cho thấy trong tổng số hơn 42.000 ca ung thư mới ghi nhận năm 2025, ung thư tuyến giáp chiếm tới 23,2%, vượt qua cả ung thư vú (18,1%) để trở thành loại ung thư có tỷ lệ mắc mới cao nhất tại bệnh viện.
 |
| Ung thư tuyến giáp thường ít được phát hiện ở giai đoạn sớm. Ảnh: Adobe Stock. |
Căn bệnh ít có triệu chứng rõ ràng
Theo Hiệp hội Tuyến giáp Mỹ, tuyến giáp là tuyến nội tiết nhỏ hình con bướm, nằm ở phía trước cổ. Tuyến này sản xuất hormone tuyến giáp, đi theo dòng máu đến mọi cơ quan. Những hormone này giúp cơ thể sử dụng năng lượng hiệu quả, duy trì thân nhiệt và đảm bảo hoạt động ổn định của tim, não, cơ bắp cùng nhiều cơ quan khác.
Ung thư tuyến giáp hình thành khi một số tế bào trong tuyến giáp bị đột biến gene, tự nhân lên không kiểm soát và tạo thành khối u. Những tế bào bất thường này có thể xâm lấn vùng mô lân cận, lan đến hạch cổ qua đường bạch huyết, hoặc di chuyển theo đường máu đến phổi và xương.
Ở giai đoạn đầu, bệnh hầu như không gây khó chịu. Dấu hiệu thường gặp nhất là một nhân hoặc cục nhỏ ở vùng cổ, đôi khi người bệnh chỉ tình cờ phát hiện qua soi gương, chỉnh cổ áo hay đi khám bởi lý do khác. Xét nghiệm máu thường không giúp phát hiện ung thư tuyến giáp bởi nồng độ hormone TSH vẫn có thể hoàn toàn bình thường.
Khám cổ định kỳ và siêu âm là cách hiệu quả để phát hiện sớm nhân giáp. Chỉ khi khối u đủ lớn mới có thể gây triệu chứng như đau vùng cổ lan lên hàm hoặc tai, cảm giác vướng khi nuốt, khó thở do chèn ép khí quản, hoặc hiếm hơn là khàn tiếng nếu khối u ảnh hưởng dây thần kinh chi phối dây thanh.
Ai có nguy cơ mắc bệnh?
Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Vương quốc Anh (NHS), bất kỳ ai cũng có thể mắc ung thư tuyến giáp, nguyên nhân gây bệnh không phải lúc nào cũng rõ ràng. Tuy vậy, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ.
Phụ nữ chưa bước vào giai đoạn mãn kinh có nguy cơ bệnh nhiều hơn. Những người có vấn đề về tuyến giáp như bướu cổ, viêm tuyến giáp Hashimoto hoặc có nhân giáp lành tính cũng cần theo dõi sát, vì những thay đổi bất thường ở mô tuyến giáp có thể tạo điều kiện cho tế bào ác tính hình thành.
 |
| Phụ nữ chưa bước vào giai đoạn mãn kinh có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao. Ảnh: Duy Hiệu. |
Nếu trong gia đình đã có người mắc ung thư tuyến giáp, đặc biệt là bố mẹ, anh chị em ruột hoặc con cái, nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn mức trung bình. Phơi nhiễm liều cao bức xạ, hoặc từng điều trị bằng xạ trị ở vùng đầu, cổ, ngực khi còn nhỏ, cũng là yếu tố đã được ghi nhận ở nhiều người bệnh.
Ngoài ra, người từng mắc một số bệnh ung thư khác như ung thư vú, thực quản, tinh hoàn hoặc u lympho không Hodgkin có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.
Có những loại ung thư tuyến giáp nào?
Ung thư tuyến giáp gồm nhiều thể khác nhau, mỗi thể có đặc điểm tiến triển, cách lan rộng và khả năng đáp ứng điều trị riêng.
Ung thư tuyến giáp thể nhú
Đây là thể bệnh gặp nhiều nhất, chiếm khoảng 70-80% tổng số ca. Thể nhú có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, thường phát triển chậm và dễ lan đến các hạch bạch huyết vùng cổ. Dù có di căn hạch, đa số bệnh nhân vẫn có tiên lượng rất khả quan.
Ung thư tuyến giáp thể nang
Thể nang chiếm khoảng 10-15% trường hợp tại Mỹ. Khác với thể nhú, ung thư tuyến giáp thể nang có xu hướng lan theo đường máu đến các cơ quan xa, thường gặp nhất là phổi và xương.
Hai dạng thể nhú và thể nang được xếp chung vào nhóm ung thư tuyến giáp biệt hoá tốt (DTC). Đây nhóm bệnh phát triển tương đối chậm và thường đáp ứng tốt với điều trị. Nội dung này chủ yếu đề cập đến nhóm biệt hoá tốt.
Ung thư tuyến giáp thể tủy
Ung thư tuyến giáp thể tủy chiếm khoảng 2% ca bệnh. Khoảng 1/4 trường hợp mắc bệnh mang tính di truyền và có liên quan đến các rối loạn nội tiết khác. Việc xét nghiệm gene RET giúp phát hiện sớm ở những người cùng huyết thống, từ đó can thiệp phẫu thuật kịp thời. 75% còn lại là các trường hợp không mang yếu tố di truyền.
Ung thư tuyến giáp không biệt hoá (thể anaplastic)
Đây là dạng hiếm gặp nhất, chiếm dưới 2% trường hợp. Bệnh tiến triển rất nhanh, có tính xâm lấn mạnh và thường khó đáp ứng với điều trị, vì vậy được xem là thể nguy hiểm nhất của ung thư tuyến giáp.
Điều trị ung thư tuyến giáp
Ung thư tuyến giáp là bệnh có khả năng điều trị, theo NHS. Phác đồ cụ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố, gồm kích thước khối u, loại ung thư, mức độ lan rộng và tình trạng sức khỏe toàn thân của người bệnh.
Phẫu thuật là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị ung thư tuyến giáp. Tùy loại và giai đoạn bệnh, bác sĩ có thể cắt toàn bộ tuyến giáp (cắt toàn phần) hoặc chỉ cắt một thùy (cắt một phần hay cắt thùy). Nếu phát hiện tế bào ung thư đã di căn đến các hạch cổ, những hạch này thường được bóc tách cùng trong lúc phẫu thuật.
Sau khi cắt toàn bộ tuyến giáp, bệnh nhân sẽ cần uống hormone tuyến giáp dạng viên để thay thế lượng hormone mà cơ thể không còn tự tạo ra. Thuốc hormone còn giúp giảm nguy cơ ung thư tái phát.
 |
| Xạ trị là phương pháp được sử dụng nếu khối u không thể phẫu thuật. Ảnh: Khương Nguyễn. |
Với các trường hợp ung thư tiến triển hơn, bác sĩ có thể cân nhắc thuốc nhắm trúng đích, những loại thuốc tác động vào cơ chế phát triển của tế bào ung thư, khi các phương pháp khác không còn hiệu quả. Xạ trị cũng có thể được sử dụng nếu khối u không thể phẫu thuật, hoặc đã xuất hiện ở những vị trí xa. Hóa trị ít phổ biến hơn với ung thư tuyến giáp, nhưng đôi khi được chỉ định khi bệnh lan rộng.
Các chuyên gia khuyến cáo việc duy trì một số thói quen tốt sẽ giúp giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp. Trong đó, duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá và kiểm soát phơi nhiễm bức xạ y tế không cần thiết giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
Những người có người thân mắc ung thư tuyến giáp thể tủy nên tư vấn xét nghiệm gene để sớm phát hiện dấu hiệu bất thường. Bên cạnh đó, việc khám cổ định kỳ, siêu âm tuyến giáp khi có dấu hiệu nuốt vướng hoặc xuất hiện khối bất thường cũng giúp người dân phát hiện bệnh sớm, tăng khả năng điều trị thành công.
Cuốn sách Bệnh của thời thức ăn tiện lợi giải thích nguyên nhân gây ra tất cả bệnh mạn tính, cách thực phẩm tiện lợi đã tác động đến chúng dẫn đến tổn hại cho sức khỏe, nền kinh tế và môi trường, từ đó đề xuất giải pháp để chữa lành cho con người.
