|
|
Bệnh nhân dùng thuốc có phản hồi tích cực. Ảnh: Global News CA. |
Sarah, nữ nhân viên tiếp thị 34 tuổi ở Michigan, Mỹ đã có một mùa hè năm 2022 rực rỡ nhờ giảm cân. Theo tác giả Aimee Donnellan chia sẻ trong cuốn Off the Scales: The Inside Story of Ozempic and the Race to Cure Obesity, Sarah đột nhiên được tham gia vào các cuộc họp quan trọng, được giao phó trách nhiệm quản lý và được thưởng một khoản tăng lương đáng kể.
Trong đời sống gia đình, người cha vốn xa cách lại trở nên quan tâm đến Sarah hơn. Khi băn khoăn về nguyên nhân của những thay đổi này, Sarah chợt nhận ra cơ thể béo phì của mình đã thay đổi đáng kể, giảm được khoảng 31 kg. Đó là nhờ một loại thuốc mới.
Sarah không phải là trường hợp duy nhất. Loại thuốc Sarah dùng thuộc về một dòng sản phẩm mới, với những cái tên như Ozempic, Wegovy và Zepbound. Chúng mô phỏng hoạt động của peptide-1, còn gọi là GLP-1. Đây là một hormone thường được các tế bào nội tiết trong ruột tiết ra để ức chế sự thèm ăn và làm chậm quá trình rỗng dạ dày.
 |
| Các loại thuốc giảm cân gây tranh luận. Ảnh: Quartz. |
Từ câu chuyện giảm cân của Sarah và nhiều người khác, tác giả Donnellan, một phóng viên của Reuters chuyên đưa tin về ngành công nghiệp dược phẩm, đã chỉ ra sự lên ngôi của một nhóm thuốc giảm cân mới. Chúng đang định hình lại cả y học và văn hóa theo những cách phức tạp.
Nguồn gốc của nhóm thuốc giảm cân mới
Sự ra đời của loại thuốc này có thể truy về câu chuyện của Svetlana Mojsov, một nhà hóa học từ Yugolsavia đến Mỹ vào năm 1972 để học cao học. Bà đóng vai trò quan trọng trong việc xác định và tinh chế dạng hoạt động của GLP-1 vào giữa những năm 1980. Công trình của Mojsov và nhiều nhà khoa học tiên phong khác sau đó được các nhà phát triển thuốc tại Novo Nordisk có trụ sở tại Copenhagen, Đan Mạch, tiếp nối.
 |
| Cuốn sách ra đời ngày 18/11. Ảnh: Amazon. |
Họ đã đặt mục tiêu biến GLP-1, một peptide đầy hứa hẹn nhưng vẫn còn mơ hồ, thành một sản phẩm hữu ích.
Ban lãnh đạo thận trọng của Novo đã nhắm đến những bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 để kiểm tra hoạt động của loại peptide này. Đây là một lựa chọn hiển nhiên, vì GLP-1 làm tăng tiết insulin, giúp bù đắp thiếu hụt chất này ở bệnh nhân tiểu đường.
Sau đó, các nghiên cứu nghĩ về tác dụng giảm cân, do loại hormone này ức chế cảm giác no của cơ thể. Ban đầu, các CEO đã phản đối, cho rằng béo phì là do lười tập thể dục và không phải là một loại bệnh cần điều trị bằng thuốc. Các nhà nghiên cứu đã phản bác bằng dữ liệu và đưa thêm ý kiến của nhiều chuyên gia bên ngoài. Theo thời gian, ban lãnh đạo đã nhượng bộ.
Sự ra đời của loại thuốc này cũng có liên quan đến bối cảnh xã hội lúc đó. Từ những năm 1960 đến cuối những năm 1990, thực phẩm giá rẻ và lượng calo với khẩu phần lớn ngày càng trở nên phổ biến. Trong khoảng thời gian này, tỷ lệ béo phì ở người trưởng thành tại Mỹ đã tăng hơn gấp đôi. Tỷ lệ này ở trẻ em cũng tăng gần gấp ba lần. Còn lời khuyên "ăn kiêng và tập thể dục" của các bác sĩ cũng hiếm khi mang lại hiệu quả giảm cân lâu dài.
“Cứu cánh” cho hành trình giảm cân?
Sự xuất hiện đột ngột của Ozempic trên thị trường vào năm 2017 dường như đã mang đến niềm hi vọng mới. Nữ hoàng truyền hình Oprah Winfrey thậm chí coi loại thuốc này là "một sự giải thoát, một sự cứu rỗi, hay như một món quà".
Người dùng loại thuốc này được cung cấp lý do y khoa rất thuyết phục: Giảm cân bền vững mang lại lợi ích sức khỏe to lớn. Việc giảm cân đạt được nhờ GLP-1 có thể thắt chặt kiểm soát glucose và lipid, giảm các triệu chứng ngưng thở khi ngủ, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và nguy cơ tăng huyết áp. Ngoài ra còn là sự giúp đỡ về mặt tinh thần: Cảm giác được cộng đồng đón nhận và sự tự tin quay trở lại.
Tuy nhiên, nhận định của tác giả Donnellan về GLP-1 khá trái chiều. Trong khi loại thuốc này có hiệu quả đáng kinh ngạc, chúng đến tay người tiêu dùng trong bối cảnh họ gặp phải rất nhiều cám dỗ khiến họ tăng cân. Liệu việc dùng thuốc có phải chỉ điều trị được phần ngọn của vấn đề?
Ngoài ra, giá thuốc vẫn rất cao và nhiều chương trình bảo hiểm y tế đang tranh cãi việc có áp dụng hỗ trợ cho loại thuốc này hay không.
Tác giả Donnellan cũng nêu ra những câu hỏi xoay quanh việc sử dụng thuốc ở trẻ em, đặc biệt là cân bằng giữa “tổn hại sức khỏe” do thừa cân ở trẻ em và việc để các em điều trị bằng thuốc dài hạn.
Tác giả cũng đặc biệt lo ngại rằng những loại thuốc mạnh này có thể “gieo mầm cho chứng rối loạn ăn uống”. Bà minh chứng cho suy luận này bằng một nghiên cứu gần đây, trong đó “80% thanh thiếu niên mắc chứng béo phì biểu hiện các triệu chứng rối loạn ăn uống và trầm cảm”.
Trong khi Donnellan không bác bỏ sự tích cực của loại thuốc này khi giúp nhiều người như Sarah trở nên tự tin hơn, bà cũng khuyến nghị người đọc cân nhắc đầy đủ các yếu tố trước khi sử dụng.
Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews
Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.
Trân trọng.
