Thế giới 'đứng ngồi không yên' sau bài đăng của ông Trump

Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố sẽ áp mức thuế nặng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Vào tối 25/11, Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố trên nền tảng Truth Social rằng ông sẽ áp mức thuế nặng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc cho đến khi các nước này giảm dòng người di cư và lượng ma túy tuồn vào nước Mỹ.

Khi các quan chức ở ba quốc gia này đang gấp rút tìm cách phản ứng, ông Keith Rockwell, cựu giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cảnh báo động thái của ông Trump có thể châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại, theo Guardian.

“Mỹ xuất khẩu hàng trăm tỷ USD giá trị hàng hóa sang các nước này. Nếu ai đó nghĩ rằng họ sẽ ngồi yên mà không dám trả đũa thì rõ ràng người đó chưa nắm bắt được tình hình”, ông nhận định.

Phản ứng

Trung Quốc lập tức cảnh báo rằng cả hai bên đều sẽ chịu thiệt hại nếu căng thẳng kinh tế leo thang. “Không ai thắng trong một cuộc chiến thương mại hay cuộc chiến thuế quan”, phát ngôn viên của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington Liu Pengyu viết trên X/Twitter.

Trong khi đó, Phó thủ tướng Canada Chrystia Freeland và Bộ trưởng An ninh công cộng Dominic LeBlanc đã nhấn mạnh mối quan hệ kinh tế “cân bằng và đôi bên cùng có lợi” giữa Canada và Mỹ.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau cũng đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với các thủ hiến tỉnh bang trên khắp Canada sau khi ông Trump đe dọa áp thuế 25% đối với quốc gia láng giềng phía bắc của Mỹ.

Thủ tướng Canada hôm 26/11 nói rằng ông đã có một cuộc trò chuyện "tốt đẹp" với ông Trump ngay sau bài đăng trên mạng xã hội, nỗ lực xoa dịu nỗi lo về một đòn giáng kinh tế mạnh đối với Canada.

Ông Trump đe dọa áp thuế nặng đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia. Ảnh: New York Times.

Chỉ vài giờ sau khi ông Trump đưa ra tuyên bố trên nền tảng Truth Social, các nhà kinh tế tại ING công bố nghiên cứu cho thấy những đề xuất thuế quan từ chiến dịch của ông Trump - bao gồm mức thuế phổ quát 10-20% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu, và mức thuế 60% đối với hàng hóa từ Trung Quốc - có thể khiến mỗi người tiêu dùng Mỹ phải chi thêm tới 2.400 USD mỗi năm.

“Việc tăng chi phí tiêu dùng và lạm phát có thể kéo theo những tác động kinh tế lan rộng, đặc biệt trong một nền kinh tế mà sự chi tiêu của người tiêu dùng chiếm tới 70% tổng hoạt động”, nhà kinh tế James Knightley của ING nhận định.

Hiện chưa rõ liệu ông Trump, người từng gọi “thuế quan” là “từ đẹp nhất trong từ điển”, có thực hiện kế hoạch tăng thuế hay không. Các loại thuế quan - tức khoản phí do các công ty nhập khẩu hàng hóa nước ngoài trả - không được lòng cử tri, kể cả cử tri của ông Trump. Một cuộc thăm dò của Guardian cho thấy 69% người tham gia tin rằng thuế quan sẽ làm tăng giá hàng hóa mà họ phải trả.

Dù từng nhiều lần đe dọa áp thuế phổ quát trong chiến dịch tranh cử, đề xuất hiện tại của ông Trump - với mức thuế 25% cho hàng hóa từ Mexico và Canada, và 10% cho Trung Quốc (ngoài các mức thuế hiện hành) - cho thấy mục tiêu cụ thể hơn.

“Những tuyên bố của ông Trump rõ ràng đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên bảo hộ thương mại mới của Mỹ, kéo theo nhiều đối tác thương mại của nước này”, ông Eswar Prasad, cựu trưởng bộ phận Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nhận xét.

“Các mức thuế này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại của Mỹ cũng như quốc tế, khi các quốc gia trên thế giới nỗ lực giảm thiểu tác động lên nền kinh tế của họ và tìm cách né tránh chính sách thuế của Mỹ”, ông nói thêm.

Công cụ đa năng

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump và các đồng minh tuyên bố những biện pháp này sẽ giúp củng cố nền kinh tế Mỹ và “làm nước Mỹ giàu mạnh trở lại”. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế lại đưa ra quan điểm khác, cảnh báo các mức thuế được áp dụng rộng rãi sẽ làm tăng giá hàng hóa đối với người tiêu dùng Mỹ và có nguy cơ khiến các quốc gia khác trả đũa, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Mỹ.

Song trong các tuyên bố hôm 26/11, ông Trump cũng không tập trung vào lợi ích kinh tế mà ông từng cho rằng thuế quan sẽ mang lại. Thay vào đó, ông đổ lỗi cho Mexico và Canada về chính sách “mở cửa biên giới nực cười” gây ra khủng hoảng nhập cư, và cáo buộc Trung Quốc đưa “lượng lớn ma túy, đặc biệt là Fentanyl” vào Mỹ, đồng thời cam kết áp thuế lên các nước này cho đến khi họ giải quyết mối lo ngại của ông.

Chính sách thuế quan mới có thể gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế Mỹ và thế giới. Ảnh: New York Times.

“Ông Trump dường như coi thuế quan là công cụ đa năng để xử lý nhiều yếu tố gây hại từ bên ngoài, ảnh hưởng xấu đến kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia Mỹ”, ông Prasad, hiện là giáo sư chính sách thương mại tại Đại học Cornell, nhận định.

Trong khi đó, tỷ phú Bill Ackman, người ủng hộ ông Trump, viết trên X rằng tổng thống đắc cử “sẽ sử dụng thuế quan như vũ khí để đạt được các mục tiêu kinh tế và chính trị nhằm phục vụ lợi ích tốt nhất cho nước Mỹ”, như một phần chiến lược “Nước Mỹ trên hết” của ông.

Tỷ phú Ackman cho rằng việc đưa ra các tuyên bố như vậy trên mạng xã hội “là cách tuyệt vời để ông Trump tạo ra những thay đổi trong chính sách đối ngoại ngay cả trước khi nhậm chức”.

Trong khi đó, ông Rockwell nhận định “cầu đối với các sản phẩm nhập khẩu (bị áp thuế) chắc chắn sẽ giảm mạnh”.

“Và không nghi ngờ gì, sẽ có trả đũa”, ông nói, đồng thời tiết lộ các quan chức châu Âu “đã chuẩn bị sẵn sàng danh sách trả đũa của họ - đây là bí mật được giữ kín nhất ở Brussels”.

Ông Rockwell dự đoán các quốc gia sẽ đáp trả bằng thuế quan nhắm vào “những điểm đau chính trị”. Trong chính quyền Trump trước đây, Liên minh châu Âu từng nhắm vào các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ như xe máy Harley-Davidson, quần jeans Levi’s và rượu bourbon từ Kentucky.