Phụ nữ Afghanistan: 'Ác quỷ đã trở lại'

Marwa là một trong số ít phụ nữ được chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn cho phép ly hôn hợp pháp, sau nhiều năm bị chồng cũ bạo hành đến gãy răng. Nhưng giờ đây, cô phải tiếp tục lẩn trốn cùng 8 đứa con vì bị ép trở lại sống với chồng cũ.

Khi lực lượng Taliban lên nắm quyền vào năm 2021, chồng cô tố cáo anh đã bị ép ly hôn. Do đó, các chỉ huy của Taliban đã ra lệnh cho cô trở lại với người đàn ông này.

"Tôi và các con gái đã khóc rất nhiều vào ngày hôm đó", Marwa nói.

"Tôi tự nhủ: 'Ôi Thượng đế, ác quỷ đã trở lại'", cô tuyệt vọng.

Theo Washington Post, các cựu thẩm phán và luật sư ước tính rằng hàng nghìn phụ nữ Afghanistan từng ly hôn mà không có sự đồng ý của chồng đang gặp nguy hiểm dưới sự cai trị của Taliban. Họ có thể phải đối mặt với án tù hoặc bị trả thù bằng bạo lực.

Những vụ ly hôn “một phía” dưới thời chính phủ cũ phần lớn là do phụ nữ cố gắng thoát khỏi người chồng bạo hành hoặc nghiện ngập. Tuy nhiên, kể từ khi chính phủ cũ sụp đổ năm 2021, quyền lực đã nghiêng về người chồng, đặc biệt là những người có quan hệ với Taliban.

Lực lượng này cũng ngăn phụ nữ tiếp cận giáo dục bậc cao và đóng cửa các trường đại học dành cho nữ giới. Những người phụ nữ tại Afghanistan cũng bị hạn chế quyền tự do đi lại và làm việc.

“Hồi giáo cho phép ly hôn”

Suốt nhiều tháng, Marwa phải chịu đựng những đợt đánh đập đến gãy tay và bị nhốt trong nhà.

"Có những ngày tôi bất tỉnh và các con gái sẽ cho tôi ăn", cô kể lại. "Anh ta thường giật tóc tôi mạnh đến nỗi đứt một mảng tóc. Anh ta đánh tôi nhiều đến mức gãy hết răng".

Để thoát khỏi “địa ngục”, cô đã bỏ chạy hàng trăm km đến nhà một người họ hàng cùng 6 con gái và 2 con trai.

Nhiều phụ nữ đã ly hôn bị ép trở lại với chồng cũ. Ảnh: Lorenzo Tugnoli/Washington Post.

"Các con tôi nói: 'Mẹ ơi, chúng ta chết đói cũng không sao. Ít nhất chúng ta thoát khỏi sự ngược đãi'", Marwa chia sẻ khi ngồi trên sàn nhà đầy vết nứt, tay siết chặt chuỗi hạt cầu nguyện.

"Không ai biết chúng tôi ở đây, kể cả hàng xóm", cô nói trong nỗi sợ bị chồng phát hiện.

Ở Afghanistan, cứ 10 phụ nữ thì có 9 người phải chịu bạo lực thể chất, tình dục hoặc tâm lý từ bạn đời của họ, theo phái đoàn của Liên Hợp Quốc tại nước này. Tuy nhiên, ly hôn còn bị coi là điều cấm kỵ hơn cả nạn bạo hành. Và nền văn hóa Afghanistan vẫn không dung thứ cho những người phụ nữ bỏ chồng.

Trước đây, dưới thời chính phủ do Mỹ hậu thuẫn, tỷ lệ ly hôn tăng đều đặn ở một số thành phố. Theo chia sẻ của luật sư Nazifa, người từng giải quyết khoảng 100 vụ ly hôn, phụ nữ Afghanistan từng đổ lỗi cho số phận vì bất cứ điều gì xảy đến với họ. Khi nhận thức được nâng cao, họ hiểu rằng bản thân có quyền thoát khỏi những người chồng vũ phu.

"Khi không còn sự hòa hợp trong mối quan hệ vợ chồng, ngay cả đạo Hồi cũng cho phép ly hôn", Nazifa giải thích. Cô không còn được phép làm việc ở Afghanistan sau khi lực lượng Taliban lên nắm quyền.

Dưới chế độ trước, các tòa án gia đình đặc biệt với thẩm phán và luật sư nữ được thành lập để xét xử những vụ ly hôn này. Tuy nhiên, hiện nay, chính quyền Taliban đã biến hệ thống tư pháp mới thành một nơi toàn nam giới.

Chia sẻ với AFP, Nazifa cho biết 5 khách hàng cũ của cô từng rơi vào tình trạng tương tự Marwa. Một luật sư giấu tên khác cũng nói rằng gần đây cô đã chứng kiến phiên tòa xét xử một người phụ nữ đấu tranh chống lại việc bị ép trở lại với chồng cũ.

Vị luật sư nói thêm chính quyền Taliban chỉ cho phép ly hôn khi người chồng nghiện ma túy hoặc đã rời khỏi đất nước.

“Nhưng trong trường hợp bạo lực gia đình hoặc người chồng không đồng ý ly hôn, tòa án sẽ không cho phép”, cô nói.

“Chúng con ghét từ chồng”

Tương tự Marwa, Sana cũng đang đối mặt với cơn ác mộng từ chồng cũ. Khi kết hôn với người anh họ hơn cô 10 tuổi, Sana chỉ mới bước qua tuổi 15.

"Anh ta sẽ đánh tôi nếu con chúng tôi khóc hoặc thức ăn không ngon", cô nói khi chuẩn bị trà trên bếp gas tại ngôi nhà mà cô đang lẩn trốn. "Anh ta từng nói rằng một người phụ nữ không có quyền nói chuyện".

Với sự hỗ trợ của một dự án tư vấn pháp lý miễn phí, cô đã thắng kiện ly hôn với chồng trước tòa, nhưng sự nhẹ nhõm tan vỡ khi các chỉ huy Taliban đến gõ cửa.

Bị đe dọa mất quyền nuôi 4 con gái, cô buộc phải quay lại với chồng cũ, người khi đó cũng đã kết hôn với một phụ nữ khác. Cô đã chạy trốn sau khi chồng cũ yêu cầu các con đính hôn với thành viên Taliban.

"Các con gái tôi nói: 'Mẹ ơi, chúng con sẽ tự sát'", Sana kể lại.

Một số phụ nữ Afghanistan buộc phải lẩn trốn sau khi bị ép trở lại với chồng cũ. Ảnh: Ali Khara/Reuters.

Sana gom góp số tiền nhỏ và cùng các con trốn thoát. Nhờ sự giúp đỡ của một người họ hàng, cô đã tìm được căn phòng nhỏ chỉ có một bếp ga và vài chiếc đệm ngủ.

"Bất cứ khi nào có tiếng gõ cửa, tôi sợ anh ta sẽ tìm thấy tôi và bắt bọn trẻ đi”, cô lo sợ.

Trao đổi với AFP, một quan chức Taliban thừa nhận chính quyền sẽ xem xét yêu cầu đưa những người phụ nữ đã ly hôn quay lại với chồng.

"Nếu chúng tôi nhận được những lời phàn nàn, chúng tôi sẽ điều tra theo luật sharia”, Inayatullah, phát ngôn viên của Tòa án Tối cao Taliban, cho biết.

Khi được hỏi liệu Taliban có thừa nhận các vụ ly hôn được chính phủ trước đó cho phép hay không, ông nói: "Đây là một vấn đề quan trọng và phức tạp".

"Dar al-Ifta đang xem xét vấn đề này. Khi họ đưa ra quyết định thống nhất, chúng tôi sẽ cân nhắc", ông nói, đề cập đến trung tâm nghiên cứu và tư vấn về pháp luật Hồi giáo Sharia.

Trong khi đó, Marwa và các con gái cô đang phải chịu đựng vết thương tâm lý sâu sắc. “Tôi e rằng mình sẽ không thể tổ chức đám cưới cho chúng”, Marwa nói, ánh mắt hướng tới các con gái.

"Nhưng chúng nói với tôi: 'Mẹ, hãy nhìn cuộc sống của mẹ tồi tệ như thế nào, chúng con ghét từ chồng'", Marwa nghẹn ngào.