Ông Trump bắt đầu áp dụng bài học Trung Đông với Ukraine?

Tổng thống Mỹ Donald Trump mong muốn giải quyết cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine sau khi đạt được thành công tại Trung Đông. Ảnh: Reuters.

Hôm 15/10, tài khoản X chính thức của Bộ Ngoại giao Mỹ đăng tải hình ảnh ông Trump với dòng chữ: “Tổng thống của Hòa bình. Tổng thống Trump đã chấm dứt 8 cuộc chiến trong 8 tháng”. Bức ảnh liệt kê một số cuộc xung đột mà ông Trump góp phần giải quyết như giữa Armenia và Azerbaijan hay giữa Campuchia và Thái Lan.

Tuy nhiên, bản danh sách thiếu đi vấn đề lớn nhất, được theo dõi sát sao nhất mà ông Trump đã cam kết giải quyết trong chiến dịch tranh cử: Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.

Trong nhiều tháng qua, ông Trump đã cố gắng làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn giữa hai nước, nhưng chưa đạt được kết quả. Kể cả khi hướng sự chú ý vào Trung Đông, ông vẫn không quên Ukraine.

“Sẽ thật tuyệt vời nếu chúng ta có thể đạt thỏa thuận hòa bình với (Iran)… Đầu tiên, chúng ta phải giải quyết xong với Nga đã”, ông nói trước Quốc hội Israel hôm 13/10. “Hãy tập trung vào Nga trước”.

Cách tiếp cận của ông Trump đã nhận được sự hoan nghênh từ Kyiv. “Khi một phần của thế giới có được hòa bình, các khu vực khác cũng có được niềm hy vọng hòa bình sẽ tới, nơi mạng sống vẫn bị đe dọa”, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố sau thông tin về thỏa thuận tại Trung Đông.

Bài học hòa bình

Giới chuyên gia cho rằng nếu ông Trump có thể rút ra bài học từ việc giải quyết xung đột giữa Israel và Hamas, bài học đó có thể đúc kết trong một từ: Gây áp lực. Cả Israel và Hamas đều đã nếm trải áp lực này.

Sau khi Israel không kích các cơ sở của Hamas tại Doha (Qatar), ông Trump gây áp lực buộc Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chấp nhận kế hoạch hòa bình 20 điểm và phải công khai xin lỗi Qatar. Ông cũng đề nghị các đối tác như Qatar, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ gây áp lực buộc Hamas chấp nhận thỏa thuận, nếu không muốn mất đi tất cả các kênh ngoại giao hiện có.

Bản thân ông Trump dường như cũng nhận ra điều này. Trong bài phát biểu tại Quốc hội Israel, ông Trump nhiều lần nhắc đến khái niệm “hòa bình thông qua sức mạnh”. Tuy vậy, ông vẫn chưa gây áp lực lớn đến mức đó với Moscow, điều mà các đồng minh phương Tây cho rằng sẽ là nhân tố quyết định việc chấm dứt xung đột.

Cuộc xung đột tại Ukraine chưa có dấu hiệu sẽ sớm kết thúc. Ảnh: Reuters.

Ukraine và các đồng minh châu Âu hy vọng cách tiếp cận này sẽ thay đổi khi ông Trump đã thấy được thành công của mình ở Trung Đông, cũng như khi ông chủ Nhà Trắng ngày càng mất kiên nhẫn sau khi những nỗ lực nhiều tháng của ông tại Ukraine chưa mang lại kết quả.

Từ khi nhậm chức, chính quyền Trump chưa tung ra gói trừng phạt mới đáng kể nào lên Moscow, cũng như không nhằm vào “hạm đội bóng tối” - đội tàu bị nghi chở dầu của Nga để né tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây.

“Áp lực là thứ buộc Hamas ngồi vào bàn đàm phán. Chúng ta chưa gây áp lực tương tự lên Nga”, ông Kurt Volker, cựu Đại sứ Anh tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cựu đặc phái viên của ông Trump về Ukraine trong nhiệm kỳ đầu tiên, nói với Wall Street Journal.

Thách thức ngáng đường

Một bài học khác mà ông Trump có thể đã rút ra là phải liên tục hành động, kể cả khi kết quả vẫn chưa rõ ràng. Không lâu sau khi trở về từ Trung Đông, ông Trump ngày 17/10 đón tiếp ông Zelensky tại Nhà Trắng. Đây là cuộc gặp thứ 5 giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1.

Nội dung chi tiết của các cuộc gặp không được công bố. Tuy nhiên, báo chí Mỹ đưa tin ông Trump đã nói với ông Zelensky rằng Mỹ chưa có ý định cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine.

Ngoài ra, ông Trump cũng đồng ý gặp trực tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Budapest (Hungary) trong thời gian tới. Trước cuộc gặp với ông Zelensky, ông Trump cũng đã có cuộc điện đàm kéo dài hai giờ với ông Putin.

Tuy nhiên, giới chuyên gia chỉ ra giữa hai cuộc xung đột có nhiều điểm khác biệt.

“Trong trường hợp Israel - Hamas, cuộc chiến đã gần đến hồi kết. Ông Trump phải đưa cuộc xung đột qua vạch kết thúc, nhưng mọi thứ gần như đã giải quyết xong trên chiến trường. Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine không như vậy”, ông Charles Kupchan, chuyên gia tại tổ chức nghiên cứu Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), nói với CBC.

Bên cạnh đó, việc đạt được thỏa thuận với Moscow sẽ khó hơn nhiều việc buộc Tel Aviv chấp nhận các điều khoản ngừng bắn. Sức ảnh hưởng của ông Trump đối với ông Putin chắc chắn ít hơn đối với ông Netanyahu. Ông Trump thiếu đi cả “cây gậy” lẫn “củ cà rốt” đủ lớn để khiến Nga suy nghĩ lại.

Khác với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, ông Putin ít phụ thuộc vào ông Trump hơn. Ảnh: Reuters.

“Mỹ là quốc gia hỗ trợ chính về ngoại giao, kinh tế, quân sự, hợp tác công nghệ với Israel. Mỹ với Nga thì không như vậy”, ông Kupchan nói thêm. “Ý tưởng rằng chúng ta có thể bóp nghẹt nền kinh tế Nga và chấm dứt cuộc chiến là điều không khả thi”.

Chia sẻ với Wall Street Journal, các quan chức quốc phòng cấp cao tại Mỹ và châu Âu cho rằng cả Nga và Ukraine đều sẽ không thay đổi chiến thuật chỉ vì thành công của ông Trump tại Trung Đông. Tuy nhiên, họ cũng hy vọng ông Trump sẽ “thừa thắng” để tiếp tục hành động, cũng như đã rút ra bài học về cách thức kiến tạo hòa bình.

“Điều này mang đến cho ông Trump “đòn bẩy” lớn để giải quyết các xung đột lớn khác”, ông Fred Fleitz, quan chức cấp cao tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, nói. “Ông ấy đã chứng minh bản thân là một người hòa giải, một người kiến tạo hòa bình hiệu quả”.