Vào một buổi tối đầu tháng 9/2018, các tay súng đã bắn ba phát súng cối vào khu ngoại giao Baghdad, nơi có Đại sứ quán Mỹ.
Các quả đạn được một nhóm có liên hệ với Iran bắn rơi xuống khu đất trống và không gây hại cho ai. Tuy nhiên, Wall Street Journal cho biết chúng đã gây báo động bất thường ở Washington, nơi đội ngũ an ninh quốc gia của Tổng thống Trump liên tiếp họp để thảo luận về phản ứng của Mỹ.
Hội đồng An ninh Quốc gia của ông Trump, do cố vấn John Bolton dẫn đầu, yêu cầu Lầu Năm Góc cung cấp cho Nhà Trắng các lựa chọn quân sự để tấn công Iran. Các quan chức Mỹ cho biết yêu cầu này đã gây lo ngại tại Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao dù từng được đưa ra trước đó.
Yêu cầu gây hoang mang
"Nó thực sự đã khiến mọi người thất kinh. Mọi người đã bị sốc. Thật không thể hiểu nổi sao họ lại ung dung như vậy về việc tấn công Iran", một cựu quan chức cấp cao của Mỹ nói với Wall Street Journal.
Các quan chức cho biết Lầu Năm Góc đã tuân thủ yêu cầu của Hội đồng An ninh Quốc gia để phát triển các lựa chọn tấn công Iran. Tuy nhiên, không rõ các đề xuất này có được cung cấp cho Nhà Trắng hay không và liệu các kế hoạch nghiêm túc cho cuộc tấn công của Mỹ chống lại Iran đã hình thành vào thời điểm đó hay chưa.
 |
| Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và phu nhân Susan đáp máy bay xuống Amman, Jordan, bắt đầu chuyến công du Trung Đông, ngày 9/1. Ảnh: AP. |
Garrett Marquis, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia, cho biết nhóm cố vấn đã "tìm ra đối sách và cung cấp cho tổng thống các lựa chọn để dự liệu và đối phó với nhiều mối đe dọa khác nhau".
"Chúng tôi tiếp tục xem xét tình trạng của nhân viên sau các nỗ lực tấn công vào đại sứ quán của chúng tôi ở Baghdad và lãnh sự quán tại Basra và chúng tôi sẽ xem xét đầy đủ các lựa chọn để bảo vệ sự an toàn của họ và lợi ích của chúng tôi", ông nói.
Yêu cầu của ông Bolton phản ánh cách tiếp cận cứng rắn đối với Tehran, hướng đi mà ông theo đuổi từ khi nhậm chức vào tháng 4/2018.
Với vai trò cố vấn an ninh quốc gia, ông Bolton được giao nhiệm vụ cung cấp các tham vấn về ngoại giao, quân sự và kinh tế cho tổng thống.
Các cựu quan chức Mỹ nói rằng thật đáng lo ngại khi Hội đồng An ninh Quốc gia yêu cầu các lựa chọn quân sự sâu rộng để tấn công Iran nhằm đáp trả các cuộc tấn công gây ra thiệt hại nhỏ và không có thương tích.
Theo một số nguồn tin, năm ngoái, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis đã can ngăn kế hoạch tấn công có thể nhằm trúng lực lượng Nga và Iran khi ông Trump và đội an ninh quốc gia tìm cách trừng phạt Tổng thống Syria Bashar al-Assad về một cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học.
Ông Mattis, người đã từ chức tháng trước do mâu thuẫn với ông Trump về các quyết định của tổng thống đối với an ninh quốc gia, đã đề xuất cách đáp trả khiêm tốn hơn mà cuối cùng ông Trump đã chấp nhận.
Các cố vấn hiếu chiến
Trong các cuộc thảo luận với các quan chức chính quyền khác, ông Bolton nói rằng cá nhân ông ủng hộ thay đổi chế độ ở Iran, quan điểm mà ông đã tích cực bảo vệ trước khi gia nhập chính quyền Trump.
Là một học giả cố vấn và nhà bình luận của Fox News, ông Bolton đã nhiều lần kêu gọi Mỹ tấn công Iran, bao gồm bài bình luận trên tờ New York Times năm 2015 có tiêu đề "Để ngăn chặn bom của Iran, hãy ném bom Iran".
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump và Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton trong cuộc họp tại Nhà Trắng ngày 22/5. Ảnh: Getty. |
Sau khi đảm nhiệm chức vụ tại Nhà Trắng, ông Bolton đã hợp tác với Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo để phát triển một chính sách tích cực hơn nhằm làm suy yếu chính phủ ở Tehran.
Ông Bolton nói rằng công việc của ông là thực hiện chương trình nghị sự của tổng thống, trong đó không bao gồm sự thay đổi chế độ ở Tehran. Bộ Ngoại giao Mỹ đã từ chối yêu cầu bình luận của Wall Street Journal.
Năm 2018, ông Bolton đã làm việc tích cực để Mỹ nhanh chóng rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran đạt được dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, đồng thời thắt chặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Tehran, điều mà ông Trump tích cực theo đuổi.
Trong một bài phát biểu vào tháng 9/2018, ông Bolton đã cảnh báo rằng Iran sẽ "trả giá đắt" nếu đe dọa Mỹ hoặc các đồng minh. Vào thời điểm đó, ông Bolton và cấp phó Mira Ricardel đang gấp gáp tìm những cách mới để đối đầu với Iran về mặt quân sự.
Cuộc tấn công bằng súng cối ngày 6/9/2018 ở Baghdad không gây chú ý nhiều. Vùng Xanh của thành phố là mục tiêu thường xuyên của quân nổi dậy kể từ cuộc xâm lược của Mỹ vào năm 2003. Một nhóm dân quân Shiite liên kết với Iran cuối cùng đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công.
Hai ngày sau, giữa các cuộc biểu tình chống Iran ở thành phố Basra, miền Nam Iraq, các chiến binh đã bắn ba quả rocket xuống khu vực tương đối gần lãnh sự quán Mỹ nhưng không gây thiệt hại nghiêm trọng.
Không ai nhận trách nhiệm về vụ tấn công thứ hai nhưng các quan chức Nhà Trắng quyết định rằng họ cần gửi một thông điệp rõ ràng tới Iran.
Theo các nguồn tin, bên cạnh các yêu cầu liên quan đến Iran, Hội đồng An ninh Quốc gia còn yêu cầu Lầu Năm Góc cung cấp cho Nhà Trắng các lựa chọn để đáp trả các cuộc tấn công ở Iraq và Syria.
Trong một cuộc họp, bà Ricardel được cho là đã mô tả các cuộc tấn công ở Iraq là "hành động chiến tranh" và nói rằng Mỹ phải phản ứng quyết đoán.
Bà Ricardel, người đã bị buộc thôi việc vào tháng 11/2018 sau mâu thuẫn với Đệ nhất phu nhân Melania Trump, đã không trả lời yêu cầu bình luận. Các quan chức đương nhiệm và cựu quan chức Mỹ cho biết đã có những cuộc thảo luận về công việc mới của bà tại Lầu Năm Góc.
 |
| Mira Ricardel (phải) theo dõi khi Tổng thống Donald Trump đến dự một lễ kỷ niệm tại Phòng Roosevelt của Nhà Trắng, ngày 13/11/2018 ở Washington, Mỹ. Bà Ricardel từng là phó cố vấn an ninh quốc gia của ông John Bolton. Ảnh: AP. |
Lá bài quân sự của Mỹ
Khi chính quyền thảo luận về phản ứng của Mỹ vào mùa thu năm 2018, Nhà Trắng đã ban hành một tuyên bố dài hai đoạn vào ngày 11/9/2018 dường như để cảnh báo về một cuộc tấn công quân sự có thể xảy ra.
"Mỹ sẽ buộc chế độ Tehran chịu trách nhiệm cho bất kỳ cuộc tấn công nào gây thương tích cho nhân viên của chúng tôi hoặc thiệt hại cho các cơ sở của chính phủ Mỹ", Nhà Trắng tuyên bố.
Hai tuần sau, ông Pompeo nói rõ rằng Mỹ sẵn sàng nhắm vào Iran vì hành động của các đồng minh của nước này ở Iraq.
 |
| Cựu Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis được cho là đã tỏ ra "quan ngại sâu sắc" trước yêu cầu từ cố vấn an ninh quốc gia John Bolton về các lựa chọn tấn công Iran vào năm 2018. Ảnh: Getty. |
"Iran sẽ phải chịu trách nhiệm cho những sự cố đó", ông nói trong cuộc phỏng vấn ngày 21/9 của CNN.
"Ngay cả về mặt quân sự?", Elise Labott của CNN hỏi.
"Họ sẽ phải chịu trách nhiệm. Nếu họ có trách nhiệm cho việc vũ trang và huấn luyện những dân quân này, chúng tôi sẽ tìm đến đầu não", ông Pompeo trả lời.
Đầu tháng này, ông Pompeo một lần nữa cảnh báo Tehran khi tuyên bố kế hoạch phóng hai vệ tinh lên vũ trụ, một động thái mà chính quyền Trump cho biết sẽ giúp nước này tăng cường khả năng phóng tên lửa.
"Chúng tôi sẽ không đứng nhìn khi chế độ đó đe dọa an ninh quốc tế", ông Pompeo viết trên Twitter hôm 3/1.
Trong chuyến đi tới Israel hồi đầu tháng 1 này, ông Bolton đã gợi ý rằng ông Trump sẵn sàng tấn công Iran nếu nhận thấy Teheran đang tiến gần đến việc phát triển vũ khí hạt nhân.
"Tổng thống liên tục xem xét tất cả lựa chọn. Về vấn đề nghiêm trọng này, chúng tôi đang phối hợp rất chặt chẽ với Israel, nhưng vì lý do mà tôi chắc chắn anh có thể hiểu, chúng tôi phải giữ kín lá bài của mình", ông Bolton cho biết trong cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh hôm 11/1.
