Vụ tấn công tại Syria ngày 13/12 do một đối tượng bị nghi là thành viên tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) thực hiện, khiến hai binh sĩ Mỹ và một công dân Mỹ thiệt mạng.
Ngày 14/12, Bộ Nội vụ Syria thông báo đã bắt 5 nghi phạm liên quan vụ nổ súng nhằm vào lực lượng Mỹ và Syria tại thị trấn Palmyra, miền trung Syria. 5 nghi phạm đã lập tức bị chuyển đi thẩm vấn, danh tính những người này chưa được công bố, Reuters cho biết.
Đây là vụ tấn công gây chết người đầu tiên nhằm vào lực lượng Mỹ tại Syria kể từ khi Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ cách đây một năm, làm dấy lên sự chú ý mới đối với sự hiện diện quân sự của Washington tại quốc gia Trung Đông này, theo AP.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ đáp trả sau vụ tấn công của IS tại Syria ngày 13/12 khiến hai binh sĩ Mỹ và một công dân Mỹ thiệt mạng. Ảnh: Reuters. |
Mỹ đã triển khai binh sĩ tại Syria hơn một thập kỷ qua, với mục tiêu chính thức là chống IS. Dù không được tuyên bố công khai, sự hiện diện này còn được xem là cách để Washington ngăn chặn dòng chảy của các tay súng và vũ khí do Iran và các lực lượng thân Iran hậu thuẫn từ Iraq vào Syria.
Quy mô lực lượng Mỹ tại Syria nhiều lần thay đổi, hiện vào khoảng 900 binh sĩ. Phần lớn đóng quân tại khu vực đông bắc do người Kurd kiểm soát và căn cứ al-Tanf ở vùng sa mạc đông nam, gần biên giới với Iraq và Jordan.
Quân đội Mỹ làm gì tại Syria?
Năm 2011, các cuộc biểu tình quy mô lớn chống chính quyền Assad nổ ra tại Syria đã bị đàn áp đẫm máu, nhanh chóng biến thành một cuộc nội chiến kéo dài gần 14 năm, trước khi ông Assad bị lật đổ vào tháng 12/2024.
Sau những kinh nghiệm tốn kém và gây tranh cãi tại Iraq và Afghanistan, Washington thận trọng tránh sa lầy vào một cuộc chiến mới tại Trung Đông. Mỹ ban đầu chỉ hỗ trợ các nhóm đối lập, đồng thời né tránh can thiệp quân sự trực tiếp.
Cục diện thay đổi khi IS trỗi dậy, tiến hành các vụ tấn công lẻ tẻ tại Mỹ và châu Âu, đồng thời chiếm giữ những vùng lãnh thổ rộng lớn ở Iraq và Syria, có thời điểm tương đương một nửa diện tích Vương quốc Anh.
Tại các khu vực kiểm soát, IS nổi tiếng với sự tàn bạo đối với các cộng đồng tôn giáo thiểu số và cả những người Hồi giáo mà chúng coi là “bội đạo”.
Năm 2014, chính quyền Tổng thống Barack Obama phát động chiến dịch không kích IS tại Iraq và Syria. Một năm sau, những binh sĩ Mỹ đầu tiên đặt chân tới Syria, phối hợp với Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd dẫn đầu ở khu vực đông bắc.
Đến năm 2019, IS mất toàn bộ lãnh thổ từng kiểm soát, song các “tế bào ngủ” của tổ chức này vẫn tiếp tục tiến hành các vụ tấn công rải rác.
 |
| Quân đội Mỹ tại Syria. Ảnh: Reuters. |
Tương lai sự hiện diện của Mỹ tại Syria
Trước khi ông Assad bị lật đổ, Mỹ không có quan hệ ngoại giao với Damascus và quân đội Mỹ không phối hợp trực tiếp với quân đội Syria.
Tình hình đã thay đổi trong một năm qua, khi quan hệ giữa chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống lâm thời Syria Ahmad al-Sharaa dần ấm lên. Ông al-Sharaa từng là lãnh đạo nhóm vũ trang Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham, tổ chức trước đây bị Washington liệt vào danh sách khủng bố.
Tháng 11 vừa qua, ông al-Sharaa trở thành tổng thống Syria đầu tiên thăm Washington kể từ khi Syria giành độc lập năm 1946. Trong chuyến thăm này, Syria tuyên bố gia nhập liên minh toàn cầu chống IS, cùng 89 quốc gia khác cam kết chống lại tổ chức cực đoan này.
Dù động thái trên cho thấy xu hướng tăng cường phối hợp giữa quân đội Syria và Mỹ, các lực lượng an ninh Syria vẫn chưa chính thức tham gia Chiến dịch Inherent Resolve - chiến dịch quân sự do Mỹ dẫn đầu nhằm chống IS tại Iraq và Syria. Trong nhiều năm, chiến dịch này chủ yếu hợp tác với SDF tại đông bắc Syria.
Quy mô binh sĩ của quân đội Mỹ tại Syria đã thay đổi đáng kể theo thời gian. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump từng tìm cách rút toàn bộ lực lượng khỏi Syria, song vấp phải sự phản đối của Lầu Năm Góc. Giới quân sự Mỹ lo ngại động thái này sẽ bỏ rơi các đồng minh người Kurd, khiến họ dễ bị Thổ Nhĩ Kỳ tấn công.
Ankara coi SDF là tổ chức khủng bố do mối liên hệ với Đảng Công nhân người Kurd (PKK) - lực lượng đã tiến hành cuộc nổi dậy kéo dài nhiều năm tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Sau vụ tấn công của Hamas nhằm vào Israel ngày 7/10/2023, quân số Mỹ tại Syria tăng lên hơn 2.000, khi các lực lượng do Iran hậu thuẫn nhắm vào binh sĩ và lợi ích của Mỹ trong khu vực để đáp trả các đợt không kích của Israel tại Gaza.
Kể từ đó, lực lượng này đã được rút xuống còn khoảng 900 binh sĩ. Tuy nhiên, Tổng thống Trump chưa phát đi tín hiệu nào cho thấy Washington sẽ rút quân hoàn toàn khỏi Syria trong tương lai gần.
Sau vụ tấn công hôm 13/12, đặc phái viên Mỹ tại Syria Tom Barrack viết trên mạng xã hội X rằng: “Một số lượng hạn chế binh sĩ Mỹ vẫn đang triển khai tại Syria, với mục tiêu duy nhất là hoàn tất nhiệm vụ đánh bại IS một lần và mãi mãi”.
Theo ông Barrack, sự hiện diện của Mỹ giúp “trao quyền cho các đối tác địa phương đủ năng lực tại Syria trực tiếp đối đầu với khủng bố trên thực địa, qua đó bảo đảm quân đội Mỹ không phải sa vào một cuộc chiến quy mô lớn, tốn kém khác tại Trung Đông”.
“Chúng tôi sẽ không nao núng trước sứ mệnh này cho đến khi IS bị tiêu diệt hoàn toàn”, ông khẳng định.
Vấn đề Trung Đông
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Châu Phi - Trung Đông: Những vấn đề chính trị và kinh tế nổi bật". Cuốn sách giới thiệu cuộc cải cách thể chế chính trị và kinh tế ở châu Phi và Trung Đông từ sau Chiến tranh Lạnh đến nay. Cuốn sách bao trùm nhiều vấn đề về sắc tộc, khả năng giải quyết mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, chính sách của các nước lớn, dầu mỏ, khí đốt ở hai khu vực này,...
