Phân tích
 |
Kể từ khi dẫn dắt Arsenal, Mikel Arteta không thể tránh khỏi việc liên tục bị so sánh với Pep Guardiola. Đối với nhiều người, Guardiola là bậc thầy, còn Arteta là kẻ học việc. Tuy nhiên, Arteta đã chứng minh ông không chỉ là bản sao đơn thuần.
Guardiola được dẫn đường vào sự nghiệp huấn luyện, trong khi Arteta đang tự tìm ra con đường của riêng mình. Giữa Arteta và Guardiola có sự tương đồng. Họ đều sở hữu tư duy nhạy bén và ăn mặc bảnh bao. Họ có chung sự xúc cảm mãnh liệt, sức thu hút để trở thành nhà lãnh đạo bẩm sinh. Họ đều là những sản phẩm của hệ thống đào tạo trẻ Barcelona, nơi những đội bóng của họ thể hiện dấu ấn chiến thuật quan trọng: tấn công và phòng ngự ở cả 5 phần dọc sân.
Gần đây, Arteta sử dụng sơ đồ 3 hậu vệ, và Guardiola cũng đã áp dụng hệ thống đó trong thời gian đầu dẫn dắt Man City. Ông đã trở lại với sơ đồ này một vài lần, gần đây nhất là ở trận thua 1-3 trước Lyon tại Champions League 2020.
Arteta khác Guardiola thế nào?
Sự khác biệt có thể được thấy ở vai trò của Arteta khi làm trợ lý cho Guardiola ở Man City. Nếu Guardiola bao quát mọi thứ, Arteta chủ yếu được giao nhiệm vụ làm việc với từng cầu thủ: cải thiện khả năng di chuyển của Raheem Sterling, cách chọn vị trí của Fabian Delph hay những pha dứt điểm của Leroy Sane.
Guardiola là nhà tư tưởng, còn Arteta là người giải quyết vấn đề. Sự xuất sắc của Guardiola đã nói lên điều đó. Tuy nhiên, sự thăng tiến nhanh chóng của ông trong nghề huấn luyện viên chưa bao giờ đi kèm với công việc trợ lý. Ông luôn phải tính toán cho trận đấu tiếp theo, lên kế hoạch và đưa ra tầm nhìn.
Trong khi đó, Arteta đã tận hưởng sự tự do và có cơ hội tập trung vào những chi tiết nhỏ nhất. Đó là điều mà ông thực sự xuất sắc. Leroy Sane từng gây chú ý với phát biểu: “Mọi người luôn hỏi tôi về quá trình tập luyện dưới thời Pep. Tuy nhiên, những điều mà tôi học được là từ Mikel Arteta”.
 |
| Mikel Arteta từng là trợ lý cho Pep Guardiola ở Man City. Ảnh: Getty Images. |
Tháng 12/2019, Guardiola cũng từng nói Arteta “có nguyên tắc và tài năng tuyệt vời để phân tích những gì xảy ra và tìm ra giải pháp”. Việc tìm ra những giải pháp chính là những gì Arteta đã làm được kể từ khi dẫn dắt Arsenal.
Sự khác biệt đáng kể giữa Arteta và Guardiola cũng nằm ở sự nghiệp thi đấu. Arteta cũng theo bước Guardiola trưởng thành từ La Masia, nhưng chưa bao giờ được lên đội một Barca. Dù được tập luyện cùng đội một năm 16 tuổi, song giấc mơ khoác áo đội một Barca của Arteta đã bị chặn lại.
“Lúc đó, Pep đang ở tuổi 29 và là đội trưởng của Barca”, Arteta nói trong cuốn sách “Pep’s City: The making of a superteam” của hai tác giả Lu Martin và Pol Ballus. “Xavi chuẩn bị kế thừa Pep. Hãy tưởng tượng mà xem. Tôi biết muốn được thi đấu thì tốt hơn hết là nên phát triển sự nghiệp ở nơi khác”.
Arteta gia nhập Paris Saint-Germain theo dạng cho mượn khi lên 18 tuổi. Sau khi Arteta gây ấn tượng trong trận đấu tại UEFA Cup, Rangers đã bắt đầu đàm phán để ký hợp đồng. Arteta khoác áo Rangers trong 2 mùa giải, giành chức vô địch quốc gia và cúp Liên đoàn Scotland. Sau khoảng thời gian ngắn tại Real Sociedad, Arteta thi đấu cho Everton trong 6 mùa giải trước khi khoác áo Arsenal thêm 5 năm.
Arteta có cái nhìn sâu sắc về bóng đá Anh. Thậm chí, Arteta chuẩn bị đấu tranh chống lại quy định của FIFA ngăn ông thi đấu cho đội tuyển Anh khi được HLV Fabio Capello tiếp cận.
“Tôi muốn nói rằng Pep rất tôn trọng bóng đá Anh”, nguồn tin nội bộ Arsenal chia sẻ. “Nhưng Arteta thì thực sự yêu thích nó. Đây là nơi mà ông ấy đã dành phần lớn sự nghiệp thi đấu và là một phần của con người Arteta”.
Trong lần đầu tiên đưa triết lý bóng đá đến với Premier League, Guardiola có cảm giác như là nhà truyền giáo đang cố gắng thực hiện cuộc cách mạng nhưng không được chào đón. Tất nhiên ông đã có kinh nghiệm huấn luyện bên ngoài Tây Ban Nha khi dẫn dắt Bayern Munich ở Đức, song yếu tố thể lực chính là sự khác biệt giữa những giải đấu.
HLV thể lực Lorenzo Buenaventura của Man City cho biết: “Ở Đức, các cầu thủ chạy với bóng nhiều hơn. Họ chạy lên chạy xuống cả khi có bóng lẫn không bóng. Ở Anh thì các cầu thủ thiên về va chạm thể chất”.
Arteta hiểu rõ điều đó khi làm trợ lý ở Man City. Nó cũng ảnh hưởng đến việc ông lựa chọn tiền vệ phòng ngự. Kỳ chuyển nhượng mùa hè 2018, khi Man City đang tìm kiếm tiền vệ phòng ngự, các mục tiêu chính của họ là Jorginho và Frenkie de Jong.
Mục đích của Man City là sở hữu tiền vệ cầm bóng tốt hơn Fernandinho để tăng cường khả năng kiểm soát. Sau đó, Jorginho gia nhập Chelsea và còn De Jong đến Barca. Cuối cùng, Man City và Guardiola đã chọn Rodri. Điều này chỉ ra rằng Guardiola kiên quyết tập trung vào khả năng kiểm soát bóng của Man City.
Trong khi đó, tiền vệ tân binh Thomas Partey của Arsenal thiên về phòng ngự, mạnh mẽ trong không chiến và tắc bóng. Trong mùa giải cuối cùng ở Atletico, Rodri thực hiện trung bình 56,7 đường chuyền mỗi trận với tỷ lệ thành công là 91,1%. Với Partey ở mùa giải 2019/20 tại Atletico, anh thực hiện trung bình 46,8 đường chuyền mỗi trận với tỷ lệ thành công là 83,4%.
Dù vẫn quan tâm tới Jorginho của Chelsea, song Partey là sự lựa chọn hàng đầu của Arteta ở vị trí tiền vệ phòng ngự nhờ khả năng hoạt động không bóng. Sự khác biệt về phong cách giữa Rodri và Partey thể hiện quan điểm khác nhau giữa Arteta và Guardiola về yếu tố thể lực của Premier League.
Sự thực dụng của Guardiola và Arteta
Guardiola không hài lòng khi bị đánh giá thiếu thực dụng. Tháng 12/2016, ông khẳng định trong cuộc họp báo rằng mình “rất thực dụng”. Theo Guardiola, định nghĩa của sự thực dụng là chơi an toàn khi có bóng, giữ bóng càng xa khung thành càng tốt thay vì lùi sâu phòng ngự, để đối phương cầm bóng và gây áp lực.
Vấn đề thực dụng của Guardiola thuộc về ngữ nghĩa. Tuy nhiên, cách tiếp cận của Arteta tại Arsenal phù hợp hơn với định nghĩa của người Anh về chủ nghĩa thực dụng. Một phần của điều này là do nguồn lực: Bạn sẽ dễ dàng áp dụng thứ bóng đá mình mong muốn hơn nếu được chủ sở hữu CLB hậu thuẫn.
Ngay từ ngày đầu tiên tại Man City, Guardiola đã áp dụng những tư tưởng của mình theo cách giáo điều. Thậm chí, Man City chỉ có vài lần không áp đảo về tỷ lệ kiểm soát bóng.
 |
| Man City của Pep Guardiola đang gặp vấn đề về sự ổn định ở mùa giải 2020/21. Ảnh: Getty Images. |
Về phần mình, Arteta đã nói rõ về lối chơi yêu thích. Trong mùa giải thi đấu cuối cùng, trang chủ Arsenal đã hỏi về cách Arteta sắp xếp đội hình. “Triết lý của tôi rất rõ ràng”, Arteta trả lời. “Tôi muốn bóng đá phải mang tính biểu cảm và giải trí. Tôi không có khái niệm về bóng đá mà mọi thứ đều dựa trên đối thủ. Chúng tôi phải điều khiển trận đấu, chủ động và phải mang lại sự giải trí cho những người đến xem”.
Tất cả đều không thể khẳng định tầm nhìn của Arteta đã được hiện thực hóa tại đội chủ sân Emirates. Arteta được kế thừa Arsenal đội bóng đang xếp vị trí thứ 10 trên bảng xếp hạng. Hầu hết chiến thắng mang đậm dấu ấn của Arteta đều đến từ là những trận đấu mà Arsenal lùi sâu đội hình và chơi phản công. Cuối mùa giải trước, Arsenal đánh bại Livepool, Man City và Chelsea dù không sở hữu tỷ lệ kiểm soát bóng nhiều hơn 40%.
Guardiola chưa bao giờ dẫn dắt đội bóng nào nằm giữa bảng xếp hạng. Những vấn đề mà Arteta đối mặt - và thể hiện sự thực dụng cần thiết để vượt qua - hoàn toàn mới với Guardiola.
“Đôi khi có những điều bạn muốn làm trên cương vị HLV và đôi khi có những điều bạn phải làm dựa trên trình độ cầu thủ và hiệu suất của đối thủ”, Arteta phát biểu hồi tháng 9.
“Mikel biết kế hoạch cuối cùng cho đội bóng này và biết mình kết thúc ở đâu. Điều đó không có nghĩa là bạn bước đến vào ngày đầu tiên và ngay lập tức biến điều đó thành hiện thực”, thành viên ban huấn luyện Arsenal tiết lộ. “Nếu nhìn vào những gì Arteta được thừa hưởng, rất nhiều thứ cơ bản ở Arsenal đang làm không đúng. Dấu hiệu của một HLV giỏi là có thể tách biệt những gì họ muốn với những gì đội bóng cần”.
 |
| Mikel Arteta có thể thoát khỏi cái bóng của Pep Guardiola. Ảnh: Getty Images. |
Arteta đã tìm cách phát huy một số nguyên tắc cơ bản. Thậm chí, Arsenal của Arteta còn thích triển khai tấn công từ hàng phòng ngự hơn cả Man City của Guardiola. Sau 3 vòng đấu tại Premier League, Arsenal có 32% thời gian cầm bóng trong khu vực 1/3 đầu sân phòng ngự, nhiều hơn Man City với 17%.
Nguyên nhân chính là Arteta vẫn đang trong quá trình truyền tải lối chơi triển khai từ hàng phòng ngự bằng cách áp dụng và muốn biến nó thành bản năng thứ hai hay thói quen của các cầu thủ. Trong khi đó, Man City của Guardiola không phải lúc nào cũng nhất quán trong chiến thuật chuyền bóng ngắn.
Ở hai mùa giải vô địch Premier League (2017/18 và 2018/19), Man City đôi khi lợi dụng việc các cầu thủ không bị tính việt vị ở những tình huống phát bóng bằng cách để bộ ba tiền đạo đứng sau hàng phòng ngự đối phương. Với khả năng chuyền dài xuất sắc từ cự ly hơn 70 m, thủ môn Ederson thường đưa bóng đến đúng vị trí hàng tấn công. Chiến thuật đó giúp Man City kéo giãn lối chơi đối phương, vượt qua hàng thủ đối phương và đôi khi còn tạo ra cơ hội ghi bàn.
Sự khác biệt về chiến lược cũng được giải thích bởi thực tế là Arsenal và Man City đang trong giai đoạn khác nhau của quá trình phát triển. Ở vòng 4 Premier League, Arsenal của Arteta sẽ hành quân đến sân Etihad đối đầu Man City của Guardiola.
Cách tiếp cận thực dụng của Arteta sẽ lại được thể hiện. Tuy nhiên, bây giờ là lúc bớt đi những so sánh giữa Arteta và Guardiola vì kinh nghiệm và thành tích. Với những gì đang làm ở Arsenal, Arteta đang tạo nên bản sắc riêng và dần thoát khỏi cái bóng của người thầy Guardiola.
