Từ năm 2026, Nghị quyết 72-NQ/TW sẽ từng bước đi vào đời sống với trọng tâm trước mắt là miễn viện phí, triển khai khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất một lần mỗi năm, thực hiện theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên.
Đây được xem là bước chuyển quan trọng, thể hiện rõ định hướng đưa hệ thống y tế rời dần khỏi tư duy “chữa bệnh là chính”, để tiến tới quản lý sức khỏe chủ động, phòng bệnh từ sớm và phát hiện nguy cơ ngay khi còn ở giai đoạn tiềm ẩn.
 |
| Từ năm 2026, nhiều chính sách y tế thay đổi theo hướng có lợi cho người bệnh. Ảnh: Việt Hà. |
Nhóm được ưu tiên miễn viện phí
Làm rõ hơn nội hàm của chính sách miễn viện phí cơ bản, tại Tọa đàm về Nghị quyết 72 phát sóng trên VTV1 sáng 17/12, bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế), nhấn mạnh đây không phải là việc xóa bỏ toàn bộ chi phí y tế, mà là một lộ trình điều chỉnh từng bước, nhằm giảm dần phần chi phí người dân phải tự chi trả trong quá trình khám, chữa bệnh.
Trọng tâm của chính sách là các dịch vụ y tế và nhóm bệnh ở mức cơ bản - những nhu cầu chăm sóc sức khỏe phổ biến, diễn ra thường xuyên, đặc biệt tại tuyến ban đầu và tuyến cơ sở. Khi lộ trình được triển khai đầy đủ, người dân sẽ dần không còn phải đồng chi trả đối với các dịch vụ thiết yếu này.
“Hiện nay, với một số loại thuốc, trang thiết bị và dịch vụ kỹ thuật y tế, người dân vẫn phải đồng chi trả ở mức 30%, 50% hoặc thậm chí 70%, nhất là đối với các thuốc có chi phí điều trị cao. Trong thời gian tới, các mức đồng chi trả này sẽ được từng bước giảm xuống, qua đó tăng tỷ lệ chi phí do bảo hiểm y tế chi trả và giúp người dân được thụ hưởng đầy đủ hơn các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cần thiết”, bà Trần Thị Trang cho biết.
Trong giai đoạn đầu, chính sách sẽ ưu tiên các nhóm yếu thế trong xã hội, gồm người thuộc diện chính sách xã hội, hộ nghèo và cận nghèo, người thu nhập thấp, người có công, người khuyết tật, người cao tuổi cùng một số nhóm dễ bị tổn thương khác. Khi nguồn lực cho phép, phạm vi đối tượng thụ hưởng và mức quyền lợi sẽ tiếp tục được mở rộng, hướng tới mục tiêu bao phủ ngày càng toàn diện hơn.
 |
| Ở giai đoạn đầu, chính sách miễn viện phí được ưu tiên cho nhóm yếu thế. Ảnh: Việt Hà. |
Ở góc độ hoạch định chính sách, bà Nguyễn Thị Việt Nga, Uỷ viên Uỷ ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, cho rằng công bằng trong tiếp cận y tế không nên được hiểu là sự bình quân cứng nhắc.
“Với các nhóm yếu thế, rào cản về kinh tế, địa lý và điều kiện sống khiến việc khám, chữa bệnh trở nên khó khăn hơn. Vì vậy, để đạt được sự công bằng thực chất trong tiếp cận y tế, chính sách cần tạo ra những ưu tiên và hỗ trợ lớn hơn cho các nhóm này”, bà Nga nhấn mạnh.
Cùng với các bệnh không lây nhiễm, bà Nga cho rằng cơ quan chức năng cũng cần rà soát lại danh mục bệnh được bảo đảm quyền lợi. Một số bệnh như tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và những nhóm bệnh đặc thù khác cần được xem xét đưa vào diện ưu tiên, nhằm bảo đảm người bệnh được tiếp cận kịp thời và đầy đủ các dịch vụ y tế cần thiết.
Người dân được khám miễn phí những nội dung nào?
Bộ Y tế đã ban hành các bộ chỉ số khám sức khỏe định kỳ, được xây dựng phù hợp với từng nhóm đối tượng. Trước mắt, trong giai đoạn 2026-2027, hoạt động này sẽ tập trung chủ yếu tại trạm y tế xã và một số cơ sở khám, chữa bệnh cấp cơ bản.
Theo định hướng của Bộ Y tế, chương trình khám sức khỏe định kỳ miễn phí sẽ bao gồm các nội dung cơ bản như khám nội tổng quát, tai mũi họng, răng hàm mặt, cùng các xét nghiệm cận lâm sàng, siêu âm tổng quát và chụp X-quang tim phổi.
Để bảo đảm triển khai đồng bộ và hiệu quả, Bộ Y tế sẽ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành kế hoạch chi tiết, đồng thời phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố xây dựng phương án cụ thể tại từng địa phương.
Một điểm nhấn đáng chú ý trong lộ trình này là việc số hóa toàn bộ dữ liệu khám sức khỏe. Kết quả khám của người dân sẽ được đồng bộ vào sổ sức khỏe điện tử, cho phép người dân dễ dàng tra cứu các chỉ số sức khỏe, theo dõi diễn biến qua từng lần khám bằng ứng dụng. Đồng thời, dữ liệu này được liên thông với hệ thống cơ sở dữ liệu y tế quốc gia.
Tăng mức hưởng BHYT ở tuyến cơ sở
Song song với việc mở rộng quyền lợi, ngành y tế đang hướng tới mở rộng phạm vi cung ứng dịch vụ bảo hiểm y tế, nhằm tháo gỡ những rào cản trong tiếp cận khám, chữa bệnh của người dân. Trọng tâm của định hướng này là nâng mức chi trả của bảo hiểm y tế ngay từ tuyến ban đầu và tuyến cơ bản, để người dân yên tâm điều trị tại nơi gần nhất, thay vì dồn lên tuyến trên.
Theo bà Trần Thị Trang, điều trị càng sớm, càng được thực hiện ở tuyến trước thì chi phí y tế càng được tối ưu, đồng thời giúp giảm áp lực quá tải vốn đã kéo dài nhiều năm tại các bệnh viện tuyến cuối. Tuy nhiên, khi quyền lợi chăm sóc sức khỏe được mở rộng, bài toán nguồn lực lập tức trở thành vấn đề cốt lõi.
 |
| Vệc tăng mức hưởng bảo hiểm y tế tuyến cơ sở giúp giảm gánh nặng cho tuyến cuối. Ảnh: Việt Hà. |
Trao đổi về tính bền vững của chính sách, bà Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng điều này chỉ có thể được bảo đảm nếu đồng thời triển khai hai trụ cột song hành. Một mặt, Nhà nước cần tiếp tục gia tăng đầu tư cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe nhân dân. Mặt khác, hệ thống bảo hiểm y tế cũng cần được điều chỉnh theo hướng phù hợp hơn với yêu cầu nâng cao chất lượng dịch vụ trong bối cảnh mới.
Theo bà Nga, với mức đóng bảo hiểm y tế còn thấp như hiện nay, dư địa để mở rộng quyền lợi và cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe ngay lập tức là rất hạn chế. Bản chất của bảo hiểm là mối quan hệ “đóng - hưởng”, vì vậy nếu mức đóng không theo kịp nhu cầu và chi phí thực tế, quyền lợi mà người dân nhận được khó có thể đáp ứng kỳ vọng.
"Với cách làm theo lộ trình, chúng ta vừa có điều kiện chuẩn bị nguồn lực một cách bài bản, vừa có thời gian triển khai thí điểm, rút kinh nghiệm. Nếu áp dụng đồng loạt ngay từ năm 2026 cho toàn bộ người dân thì sẽ rất khó khả thi, vì vậy cần một lộ trình phù hợp để tiến tới mục tiêu triển khai cho toàn dân vào khoảng năm 2035", bà Nga nói.
Đa dạng hóa các gói BHYT phù hợp với nhu cầu người dân
Trong nhiều phiên thảo luận tại Quốc hội, nhiều đại biểu cho rằng để chính sách miễn viện phí thực sự đi vào đời sống, cần tiến thêm một bước trong cách thiết kế hệ thống bảo hiểm y tế. Thay vì một khuôn khổ áp dụng chung, người dân cần được tiếp cận những gói bảo hiểm phù hợp với nhu cầu và khả năng chi trả khác nhau.
Một hướng đi được nhắc tới là thí điểm đa dạng hóa các gói bảo hiểm y tế, bao gồm cả bảo hiểm y tế bổ sung theo nhu cầu của người dân. Đây là nội dung đã được đặt ra từ nhiều năm trước, nhưng việc triển khai trên thực tế vẫn còn thận trọng.
Trao đổi về tính khả thi của hướng tiếp cận này, bà Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng nếu đặt trong bối cảnh nhu cầu xã hội và xu thế phát triển hiện nay, việc đa dạng hóa các gói bảo hiểm y tế là hoàn toàn phù hợp.
 |
| Ngày càng nhiều người dân có nhu cầu đa dạng hóa các gói bảo hiểm y tế. Ảnh: Duy Hiệu. |
Bà Nga nhận định mặt bằng đời sống hiện nay đã có nhiều thay đổi so với trước. Điều này cho phép những người có điều kiện và nhu cầu cao hơn được chủ động lựa chọn, qua đó vừa đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân, vừa góp phần giảm áp lực lên quỹ bảo hiểm y tế cơ bản.
Từ góc độ quản lý, bà Trần Thị Trang cho biết Bộ Y tế sẽ xây dựng các phương án thí điểm để trình Chính phủ xem xét. Trước mắt, định hướng là bổ sung các gói quyền lợi tăng thêm trong khuôn khổ bảo hiểm y tế bổ sung, cho phép người dân vừa tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc, vừa có thể lựa chọn thêm các gói bảo hiểm theo nhu cầu cá nhân.
Theo Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế, các gói bảo hiểm bổ sung sẽ được thiết kế theo hướng liên thông với bảo hiểm sức khỏe thương mại nhằm tránh trùng lặp chi trả.
Những chi phí đã được quỹ bảo hiểm y tế chi trả sẽ không thanh toán lại; thay vào đó, phạm vi quyền lợi sẽ được mở rộng sang các loại thuốc, trang thiết bị và dịch vụ kỹ thuật có mức chi phí cao hơn trong khuôn khổ các gói bổ sung. Cách tiếp cận này được kỳ vọng sẽ tạo thêm lựa chọn cho người dân, đồng thời giúp sử dụng hiệu quả và bền vững hơn nguồn lực của quỹ bảo hiểm y tế.
Nghề bác sĩ vất vả về mặt thời gian, tổn hao nhiều năng lượng và cảm xúc. Thế nhưng, trên thế gian này, không có nghề nào tuyệt vời hơn nghề y. Chạy trời không khỏi đau là tập hợp các ghi chép của tác giả Adam Kay trong 6 năm hành nghề y từ 2004 đến 2010, cuốn sách là bản báo cáo không khoan nhượng về công việc của đội ngũ y tế của Vương quốc Anh đang làm việc ngày đêm nhưng chưa được nhìn nhận và tôn trọng đúng mức.
