Ký ức cũ khiến con gái ông Thaksin quyết áp đảo chính trường Thái Lan

Bên hông một chiếc xe tải vận động tranh cử ở Chiang Mai vào tháng 4, bà Paetongtarn Shinawatra rạng rỡ xuất hiện trên màn hình trước đám đông người ủng hộ.

“Tôi rất vui khi có cơ hội nói chuyện với các bạn, người dân Chiang Mai. Thật tiếc là tôi không thể trực tiếp đến đó”, bà nói.

Bà Paetongtarn, 36 tuổi, khi đó đã mang thai 8 tháng rưỡi và không thể đi xa trong giai đoạn cuối của chiến dịch vận động. Thay vào đó, trong chiếc áo khoác đỏ - màu đặc trưng của đảng Pheu Thai, bà trò chuyện với những người ủng hộ qua video từ một bệnh viện ở Bangkok.

Trước màn hình, hàng dài cổ động viên bất chấp cái nóng như thiêu đốt, ngồi dưới tấm bạt che màu trắng để lắng nghe bài phát biểu.

Chiang Mai là quê hương của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra - cha của bà Paetongtarn. Ông Thaksin là chính trị gia nổi tiếng và gây phân cực nhất của đất nước. Ông và em gái Yingluck - cũng là cựu thủ tướng Thái Lan - đều bị quân đội bảo hoàng phản đối quyết liệt. Cả hai đang sống lưu vong để tránh các vụ kiện pháp lý sau khi bị lật đổ.

“Chỉ cái tên Chiang Mai thôi cũng đủ sưởi ấm trái tim tôi”, giọng nói của bà Paetongtarn vang vọng từ loa. “Cha và dì tôi sinh ra ở đó, và tôi nhớ họ”.

Quá khứ

Khi bà Paetongtarn đang là sinh viên đại học, một cuộc khủng hoảng chính trị đã nhấn chìm chức vụ thủ tướng của ông Thaksin và gây chia cắt đất nước, theo Guardian.

Đối với các cử tri nông thôn ở phía bắc và đông bắc, ông Thaksin - người lần đầu lên nắm quyền vào năm 2001 - là một anh hùng.

Ông là chính trị gia đầu tiên công nhận tầm quan trọng của họ với tư cách cử tri và đưa ra các chính sách như bảo hiểm y tế nhằm cải thiện cuộc sống của nhóm cử tri này.

“Trước đây, chúng tôi có một câu nói phổ biến rằng mọi người sẽ bán ruộng để lấy thuốc. Các chính sách của ông Thaksin giúp người dân ở vùng nông thôn có cơ hội thăng tiến và tham gia nhiều hơn vào chính trị. Ông ấy đã biến người Thái thành công dân Thái”, ông Attachak Sattayanurak, khoa lịch sử Đại học Chiang Mai, cho biết.

Tuy nhiên, đối với nhóm bảo thủ theo chủ nghĩa bảo hoàng, ông là một doanh nhân tham nhũng, khai thác đất nước vì lợi ích riêng và sự nổi tiếng của ông Thaksin là mối đe dọa với chế độ quân chủ, theo New York Times.

Ảnh gia đình bà Paetongtarn Shinawatra trong một cuộc họp báo ở Bangkok, Thái Lan, ngày 3/5. Ảnh: Reuters/Athit Perawongmetha.

Vào đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng năm 2006, bà Paetongtarn đang theo học tại Đại học Chulalongkorn (Bangkok) - một ngôi trường ưu tú và bảo thủ.

Bạn học cũ của bà cho biết trong khoảng 200 sinh viên khoa học chính trị cùng khóa, có lẽ chỉ khoảng 10 người đồng cảm với ông Thaksin.

Trong lớp, các giáo sư không hề che giấu sự ghét bỏ đối với cha bà Paetongtarn. Ở khuôn viên trường, sinh viên cũng treo những tấm áp phích phản đối cựu thủ tướng.

Đến ngày 19/9/2006, mẹ của bà Paetongtarn gọi điện thông báo rằng xe tăng đang ở trên đường phố. Bà không thể về nhà và nên lái xe thẳng đến nơi an toàn. Ông Thaksin, người khi đó đang ở nước ngoài tham dự cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, đã bị lật đổ.

"Tôi đã rất sợ hãi. (Khi đó) tôi vẫn còn đang mặc đồng phục”, bà Paetongtarn nói với giới truyền thông Thái Lan vào năm 2022. “Tôi đã gọi điện cho em gái và khóc”.

Năm năm sau, cựu Thủ tướng Yingluck - cô của bà Paetongtarn - cũng bị cách chức theo phán quyết của tòa án và quân đội lại lên nắm quyền.

Ông Napon Jatusripitak, thành viên Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, cho biết những ký ức này có thể đã khiến bà Paetongtarn "quyết tâm giành lấy quyền lực, dù là vì Pheu Thai, những người ủng hộ, cho cha hay chính bà”.

Thách thức

Sau khi tốt nghiệp, bà Paetongtarn học quản lý khách sạn tại Đại học Surrey ở Guildford (Anh) và trở về Thái Lan làm việc trong đế chế kinh doanh của gia đình. Năm 2021, bà được bổ nhiệm làm cố vấn trưởng cho sự đổi mới của đảng Pheu Thai và trở thành một trong ba ứng viên thủ tướng của đảng này.

Bà Paetongtarn và đảng Pheu Thai đã thể hiện tốt trong cuộc bỏ phiếu, theo Bloomberg. Tuần trước, trong một cuộc họp báo được tổ chức vài ngày sau khi sinh, con gái ông Thaksin khẳng định tự tin về một chiến thắng áp đảo.

Bà được nâng đỡ nhờ danh tiếng của gia tộc Shinawatra và các chính sách như tăng mức lương tối thiểu, song kinh nghiệm chính trị là một câu hỏi lớn.

Bà Paetongtarn và đảng Pheu Thai đang nỗ lực thu hút cử tri trẻ. Ảnh: Reuters.

Bên cạnh đó, con gái ông Thaksin cũng cần đối mặt với nhiều thách thức khác. Sau cuộc đảo chính năm 2014, hệ thống chính trị Thái Lan thiên về các ứng viên có liên hệ với quân đội như đương kim Thủ tướng Prayuth Chan-ocha và Phó thủ tướng Prawit Wongsuwan - cả hai xuất thân từ quân đội.

250 thượng nghị sĩ của Thái Lan - do quân đội bổ nhiệm - có tiếng nói trong việc lựa chọn tân thủ tướng. Điều đó có nghĩa cuộc bầu cử lần này không thể đoán trước.

Bà Paetongtarn cũng phải vật lộn với yêu cầu của thế hệ trẻ, những người đã kêu gọi cải cách cấu trúc xã hội trong các cuộc biểu tình rầm rộ vào năm 2020, bao gồm cả vai trò của quân đội và chế độ quân chủ hùng mạnh. Trong đó, nhiều người đã đổ xô đến Move Forward - đảng tiến bộ nhất về những vấn đề này.

Theo ông Panuwat Panduprasert, trợ lý giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chiang Mai, đảng Pheu Thai đã nỗ lực thu hút cử tri trẻ tuổi bằng cách đề cập đến sự bình đẳng cho cộng đồng LGBT và hứa hẹn chấm dứt nghĩa vụ quân sự bắt buộc.

Ông Thaksin cũng điều hướng các cuộc thảo luận thường xuyên trên Clubhouse về các chủ đề như AI và tiền điện tử. “Nhưng ông Thaksin vẫn còn hơi vụng về trong một số trường hợp. Những bình luận về cuộc xung đột Ukraine không phù hợp với quan điểm của người trẻ”, ông nói thêm.

Ngay cả khi đảng Pheu Thai có đủ sự ủng hộ để thành lập chính phủ, phe này vẫn có thể đối mặt với các mối đe dọa từ bên ngoài nghị viện trong tương lai, bao gồm các tòa án. Theo báo cáo, các khiếu nại chống lại đảng này đã được gửi tới Ủy ban bầu cử.

Những bình luận của ông Thaksin về việc trở lại Thái Lan cũng làm tăng mối đe dọa. Cựu thủ tướng đã bị kết án vắng mặt vì cáo buộc tham nhũng và sẽ phải ngồi tù nếu quay trở lại. Điều này có thể dẫn đến các cuộc biểu tình và thậm chí một cuộc đảo chính khác, ông Panduprasert nói.

Song tại Chiang Mai, bà Saiton Sitthipranee, 77 tuổi, vẫn quyết định tin vào đảng Pheu Thai và ủng hộ ứng viên Paetongtarn. “Cô ấy mang dòng máu của ông Thaksin”, bà nói.