Theo Wall Street Journal, các vụ bắt giữ xảy ra vào sáng sớm 6/3 khi một số nhân viên Toà án Hoàng gia đeo mặt nạ và mặc đồ đen đến nhà và bắt giữ hai người đàn ông, giải đi rồi khám xét nhà của họ.
Bị cáo buộc âm mưu đảo chính để lật đổ nhà vua và thái tử
Hoàng tử Ahmed bin Abdulaziz al Saud, em trai của Vua Saudi Salman, và Hoàng tử Mohammed bin Nayef bin Abdulaziz al Saud, cháu trai của nhà vua (hay còn gọi tắt là MBN) đều đều bị buộc tội phản quốc. Các lính canh cũng bắt giữ một trong những người anh em của MBN.
 |
| Một bức tranh đường phố ở Taif, Saudi Arabia năm 2017 vẽ Vua Salman bên cạnh con trai Mohammed bin Salman (phải) và Hoàng tử Mohammed bin Nayef (trái), người đã bị bắt và buộc tội phản quốc hôm 6/3. Ảnh: AP. |
Tòa án Hoàng gia Saudi Arabia đã cáo buộc hai người có âm mưu đảo chính để lật đổ nhà vua và thái tử.
Hai nhân vật thuộc hoàng gia từng có khả năng thừa kế ngôi vua hiện có khả năng phải lãnh án tù chung thân hoặc bị xử tử. Chi tiết về âm mưu đảo chính bị cáo buộc không được tiết lộ.
Hoàng tử Ahmed và MBN đã từng có thời gian làm Bộ trưởng Nội vụ, một vị trí nắm nhiều quyền lực bao gồm giám sát quân đội và mạng lưới tình báo của Saudi Arabia. MBN có mối quan hệ chặt chẽ với tình báo Mỹ và được trọng dụng vì am hiểu về các mối đe dọa an ninh và khủng bố ở Trung Đông. Nhưng trong vài năm qua, vị thế của họ trong hoàng gia đã suy yếu khi Vua Salman tích cực củng cố quyền lực và phong con trai của mình là Mohammed bin Salman, được biết đến với cái tên MBS, làm thái tử và người cai trị vương quốc.
Các vụ bắt giữ đã loại bỏ hai nhân vật có thể là đối thủ tranh giành ngôi vua của MBS nếu Vua Salman 84 tuổi qua đời hoặc quyết định thoái vị. MBN đã từng là người kế nhiệm hàng đầu của Vua Salman cho đến năm 2017 khi bị “vượt mặt” bởi MBS.
Thời gian đầu MBS nổi lên, các chính sách cải cách kinh tế và xã hội của ông làm hài lòng nhiều quan chức phương Tây, những người từ lâu đã kêu gọi vương quốc dỡ bỏ các hạn chế đối với phụ nữ và thúc đẩy phát triển nền kinh tế đa ngành thay vì phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ.
Tuy nhiên, những chỉ đạo của MBS đối với việc trấn áp tham nhũng, dập tắt bất đồng chính kiến và dồn ép đối thủ đã ảnh hưởng tới nhiều người ở Mỹ và châu Âu, đặc biệt là trong thời gian MBS trở thành thái tử. Để hạn chế tham nhũng, năm 2017, MBS đã bất ngờ “gài bẫy” nhiều doanh nhân và thành viên hoàng tộc quyền lực nhất vương quốc, “giam” họ trong khách sạn Riyadh Ritz-Carlton và buộc tội tham nhũng tài sản của chính phủ. Nhiều người chỉ được thả sau khi đồng ý trả hàng chục triệu USD cho Tòa án Hoàng gia.
Năm sau, nhà báo Saudi Arabia Jamal Khashoggi, một cây bút của tờ Washington Post, đã bị giết hại dã man ở Thổ Nhĩ Kỳ trong vụ việc mà nhiều ánh mắt đều hướng về Thái tử MBS. Dư luận phản ứng dữ dội, trở thành mối đe dọa lớn tới ngôi vị thái tử của ông.
Trong một cuộc trấn áp bất đồng chính kiến, Thái tử MBS đã bắt giữ các nhà phê bình trực tuyến và sử dụng hang loạt tài khoản Twitter để chỉ trích những người nghi ngờ đường lối lãnh đạo của ông. Những người làm việc cho ông vào năm ngoái cũng bị Bộ Tư pháp Mỹ cáo buộc hối lộ hai nhân viên Twitter để lấy thông tin cá nhân về những người bất đồng.
Diễn biến bất ngờ trong "trò chơi vương quyền"
Việc bắt giữ MBN diễn ra ngay sau khi làn sóng chỉ trích Saudi Arabia trở mạnh mẽ tại Quốc hội Mỹ, nơi mà sự ủng hộ cho vương quốc này đã dần suy giảm trước việc một liên minh quân sự do Saudi Arabia dẫn đầu, sử dụng vũ khí của Mỹ đã gây nhiều thương vong trên diện rộng ở Yemen.
Trong nhiều năm qua, MBN là một đồng minh đáng tin cậy với các quan chức tình báo và an ninh Mỹ. Là người đứng đầu các tổ chức chống khủng bố của Arab, ông đã chia sẻ nhiều thông tin với các đối tác Mỹ về các cuộc tấn công theo kế hoạch và có nhiều đồng minh ở Bộ Ngoại giao và Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA). Nhiều quan chức Mỹ đã bất bình về sự việc năm 2017, một số cựu quan chức tình báo và Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, vì họ coi trọng ông như là đồng minh đáng tin cậy nhất của Mỹ trong hoàng gia.
MBN đã bị quản thúc tại gia phần lớn thời gian từ khi bị MBS “vượt mặt”, mặc dù ông đã có lần xuất hiện tại một số sự kiện riêng trong khuôn khổ một hội nghị đầu tư vào mùa thu năm ngoái, những người thân cận cho hay.
Vai trò của Hoàng tử Ahmed thậm chí còn phức tạp hơn. Kể từ sau cái chết của người sáng lập Vương quốc Saudi Arabia, vương miện luôn được truyền giữa những người anh em trai. Một số thành viên hoàng gia muốn vương miện được truyền cho Ahmed, em trai vua, chứ không phải cho MBS.
Ahmed phần lớn tránh tham chính kể từ khi Vua Salman giành vương miện, nhưng vào năm 2018, ông đã đưa ra những tuyên bố đổ lỗi các vấn đề ở Saudi Arabia lên Vua Salman và MBS khi những người biểu tình tiếp cận và phỏng vấn bên ngoài nhà của ông ở London. Không lâu sau, Tòa án Hoàng gia đã cử người tới London để thuyết phục Hoàng tử Ahmed trở về vương quốc.
 |
| MBN đã đến Nhà Trắng để gặp Tổng thống Obama vào tháng 5/2015. Là người đứng đầu tổ chức chống khủng bố của Ả Rập, ông đã chia sẻ thông tin với các đối tác Mỹ về các cuộc tấn công. Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images |
“Bây giờ, quay trở lại Arab là một sai lầm lớn”, một người bạn của hoàng tử kể lại đã nói với ông như vậy. “Ahmed, người này nói, giải thích rằng ông không lo lắng vì dù ông không có mối quan hệ tốt đẹp với MBS, ông vẫn giữ quan hệ tốt với anh trai của mình là Vua Salman. Ahmed trở lại vương quốc ngay sau đó.
Trong khi Hoàng tử Ahmed luôn giữ im lặng, các thành viên của hoàng gia thường nói gần đây ông đã gỡ những bức ảnh của Vua Salman và MBS khỏi tư gia của mình.
MBN cũng “ở ẩn” kể từ khi vuột mất vai trò thái tử vào tay MBS. Ông được phép rời khỏi Saudi Arabia. Sự xuất hiện công khai của ông vào cuối năm ngoái đã khiến nhiều người nghĩ có thể ông đã được tự do hơn. Nhưng vài tháng trước, một nguồn tin cho biết, MBS đã sa thải các nhân viên chủ chốt của MBN, bao gồm một nhân viên an ninh lâu năm, thay thế họ bằng những người trung thành với chính quyền.
Còn ông Ahmed gần đây đã thực hiện một chuyến đi săn có lịch trình kéo dài hàng tuần. Ông mới trở về gần đây, và người ta suy đoán rằng vụ bắt giữ hôm 6/3 có thể đã được dàn xếp đúng thời điểm Ahmed trở lại.
