|
|
Đoạn Vành đai 3 TP.HCM trên cao từ chùa Bửu Long đến khu đô thị Vinhomes Grand Park (TP Thủ Đức cũ). Ảnh: Quỳnh Danh. |
Phát biểu tại tọa đàm “Đầu tư công - gỡ nút thắt để bứt phá tăng trưởng năm 2026”, do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, phối hợp với Hiệp hội Công nghiệp khoáng sản TP.HCM tổ chức chiều 23/12, ông Võ Tân Thành, Phó chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh trong giai đoạn phát triển mới, đầu tư công không thể chỉ được đo bằng tỷ lệ giải ngân hay coi là công cụ kích cầu ngắn hạn.
Theo đó, đầu tư công cần được nhìn nhận như một đòn bẩy nâng cao năng suất tổng hợp của nền kinh tế, tạo nền tảng cho tăng trưởng nhanh nhưng bền vững.
Từ thực tiễn triển khai giai đoạn 2021-2025, lãnh đạo VCCI cho rằng dòng vốn đầu tư công đang bị "tắc" bởi những điểm nghẽn có hệ thống, trong đó nổi bật nhất là vấn đề nguồn cung và giá vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát, đá và vật liệu san lấp, tác động trực tiếp đến tiến độ và chi phí của hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm.
Nút thắt vật liệu
Trong giai đoạn 2026-2030, tổng chi đầu tư phát triển có thể đạt khoảng 8,5 triệu tỷ đồng, mức cao nhất từ trước đến nay để triển khai hàng loạt dự án trọng điểm quốc gia quy mô rất lớn như đường sắt cao tốc Bắc - Nam, các cảng hàng không quốc tế, hệ thống đường cao tốc với mục tiêu hoàn thành 5.000 km vào năm 2030, cùng nhiều dự án metro, cầu, cảng trọng điểm khác.
Theo ông Thành, quy mô vốn lớn đồng nghĩa với áp lực rất lớn về tiến độ, chất lượng và hiệu quả sử dụng vốn.
Tuy nhiên, các vướng mắc về thủ tục cấp phép mỏ, cơ chế liên kết vùng, điều chỉnh giá và khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp cung ứng vật liệu vẫn chưa được giải quyết một cách đồng bộ và hiệu quả.
"Các nút thắt này khiến nhiều dự án chậm tiến độ, đội chi phí, làm giảm hiệu quả lan tỏa của đầu tư công đối với nền kinh tế. Nếu không được tháo gỡ căn cơ, những hạn chế này sẽ tiếp tục tái diễn trong giai đoạn 2026-2030, ngay cả khi quy mô vốn đầu tư công được mở rộng mạnh mẽ”, Phó chủ tịch VCCI Võ Tân Thành nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, ông Phan Tấn Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp khoáng sản TP.HCM cho rằng vật liệu xây dựng, đặc biệt là vật liệu san lấp, còn gặp phải những nút thắt pháp lý.
Theo ông, TP.HCM và các vùng lân cận có trữ lượng đá xây dựng với tài nguyên được phê duyệt lên đến 1.194 triệu m3, nhu cầu thực tế mỗi năm dao động 25-28 triệu m3, nhưng công suất khai thác cấp phép hiện chỉ 17 triệu m3.
Giải pháp căn cơ
Để giải quyết nút thắt nguồn cung vật liệu, ông Nguyễn Thế Minh, Phó cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng), cho rằng điểm then chốt nằm ở việc sửa đổi Luật Đất đai, trong đó cho phép thu hồi đất tại các khu vực khai thác khoáng sản. Theo ông, nếu chỉ dựa vào cơ chế thỏa thuận, hoạt động khai thác mỏ sẽ tiếp tục bế tắc do khó đạt được sự đồng thuận về giá.
Bên cạnh đó, ông Minh kêu gọi các địa phương mạnh dạn nâng công suất cho các mỏ đá có trữ lượng lớn. Việc cấp phép khai thác nhỏ giọt và chia đều trữ lượng cho hàng chục năm như trước đây không còn phù hợp với yêu cầu cấp bách của các dự án hạ tầng hiện nay.
Đồng thời, ông kiến nghị cần có sự chỉ đạo xuyên suốt để biến tài nguyên khoáng sản đúng nghĩa thành nguồn lực quốc gia, nơi các địa phương có mỏ phải chia sẻ và hỗ trợ cho những vùng thiếu hụt nguồn cung.
"Chỉ khi giải quyết được bài toán tổng thể này mới có thể đảm bảo đủ vật liệu cho hệ thống hạ tầng toàn quốc thay vì chỉ giải quyết cục bộ cho một vài dự án", Phó cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng khẳng định.
 |
| Ông Nguyễn Thế Minh, Phó cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Thảo Liên. |
Cùng quan điểm, ông Võ Minh Đức, Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Khoáng sản TP.HCM cho rằng các giải pháp hiện nay chủ yếu giải quyết được phần ngọn, trong khi gốc rễ của vấn đề nằm ở những lỗ hổng pháp lý và tư duy quản lý.
Do đó, ông Đức kiến nghị Bộ Xây dựng đóng vai trò là đầu mối chỉ đạo, phối hợp liên vùng và điều tiết nhà nước đối với nhu cầu vật liệu xây dựng thông thường phục vụ đầu tư công nhằm tránh tình trạng cục bộ địa phương.
Các địa phương cũng cần lập quy hoạch nhu cầu vật liệu phù hợp với quy hoạch khoáng sản, cho phép các mỏ hiện hữu được linh hoạt nâng công suất và tăng độ sâu khai thác dựa trên nhu cầu thực tế của thị trường thay vì áp đặt các định mức cứng nhắc.
Ông Đức cũng kỳ vọng vào sự thay đổi của Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 trong việc phân cấp cho chính quyền địa phương phê duyệt các khu vực không đấu giá quyền khai thác.
Bởi theo ông, đây là mấu chốt để giải quyết bài toán cho các mỏ đang hoạt động muốn mở rộng hoặc xuống sâu mà không phải trải qua quy trình đấu giá phức tạp, vốn thường gây ra xung đột về quyền lợi đất đai và máy móc thiết bị giữa doanh nghiệp cũ và mới.
Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Là nguồn tư liệu cho những người quan tâm và muốn nâng cao kiến thức trong lĩnh vực kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không chỉ đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.
Đọc sách không chỉ giúp người đọc tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.
