Bạn có thể chuyển sang phiên bản mobile rút gọn của Tri thức trực tuyến nếu mạng chậm. Đóng

Đừng làm nô lệ cho cuộc sống ảo

Sang đến thập niên thứ ba của thế kỉ 21, smartphone cùng mạng xã hội đã trở thành một phần của cuộc sống.

Thật kinh ngạc rằng 20 năm trước, Internet là một thứ chỉ “tồn tại” trong máy tính để bàn tại văn phòng hoặc có thể cả máy tính ở nhà - nếu vị thần tít tít, píp píp của kết nối mỉm cười với bạn. Thật khó để hình dung, nhưng chỉ vài năm trước, khoảng những năm cuối của thập niên 1990, Internet là nơi để bạn thỉnh thoảng gửi email, tìm kiếm công thức nấu ăn, hoặc “chém gió” một chút trên các diễn đàn trực tuyến.

Không ai sẵn sàng cho cuộc cách mạng năm 2007 khi Steve Jobs của Apple cho ra mắt chiếc iPhone đầu tiên. Chiếc iPhone đó chưa phải là smartphone đầu tiên, nhưng nó dẫn đường cho việc đưa Internet đến đại chúng.

Don gian hoa cuoc song anh 1

Việc truy cập vào mạng Internet một cách quá thuận tiện cũng có cái giá của nó. Nguồn: icytales.

Như được ghi chép lại ở đâu đó, bước đi thiên tài nằm ở việc cho phép các lập trình viên xây dựng và chia sẻ những ứng dụng để smartphone có thể vận hành trong khi đang di chuyển. Điều đó có nghĩa là sức mạnh của Internet giờ nằm ngay trong túi bạn, không phải trên bàn ở chỗ làm hay trong một căn phòng ở nhà.

Hơn một thập niên trước, chúng ta vẫn đang cố gắng làm quen với tư duy mới này. Đa số những người trên 30 tuổi đều có thể nhớ rõ cuộc sống trước khi có smartphone, khi mà những cuộc tranh luận trong quán rượu về thành tích thể thao không thể được giải quyết nhanh chóng bằng một cái vuốt màn hình điện thoại, khi mà người ta phải tra bản đồ giấy và ghi chú lại phương hướng khi đi đến một vùng không quen thuộc.

Nhưng sang đến thập niên thứ ba của thế kỉ 21, smartphone cùng mạng xã hội đã trở thành một phần của cuộc sống, và dường như không có cách nào quay lại được nữa. Đến năm 2016 nhiều trang web được truy cập từ thiết bị di động hơn máy tính để bàn.

Tuy nhiên, việc truy cập vào mạng Internet một cách quá thuận tiện cũng có cái giá của nó.

Ngành công nghiệp quảng cáo đã ngay lập tức tận dụng cơ hội này để đưa sản phẩm của họ đến tận tay người dùng theo đúng nghĩa đen. Việc điều hướng một lượng lớn doanh thu đến từ quảng cáo bằng cách đưa sản phẩm lên các ứng dụng và website phổ biến nhanh chóng mang lại kết quả. Đến năm 2018, Facebook thu hút hơn 2 tỉ người dùng, hãy thử suy nghĩ xem điều đó có ý nghĩa như thế nào với các công ty quảng cáo.

Quan trọng hơn, các nền tảng online, đặc biệt là Facebook có thể giúp các chuyên gia quảng cáo định hướng tới những nhóm nhân khẩu học chính xác, nhờ vào dữ liệu người dùng vô tình tiết lộ trong khi tương tác online. Mỗi lượt “thích” chúng ta dành cho một nhãn hàng, mỗi cuộc thi chúng ta tham dự với hi vọng dành được voucher trị giá 100 đôla của cửa hàng yêu thích, mỗi lần chúng ta tranh luận với họ hàng về một lập trường chính trị cực đoan - đều có thể trở thành dữ liệu tiềm năng cho mục đích thương mại.

Nếu bạn có một chiếc smartphone - ngày nay mọi người đều được cho là có một chiếc smartphone - cấp trên sẽ kỳ vọng bạn có một ứng dụng cho phép truy cập vào email mọi lúc. (Có thể sếp không yêu cầu bạn phải trả lời hay xử lý email nếu không ở chỗ làm, nhưng điều này cũng chẳng giúp dập tắt cảm giác hoảng loạn khi nhận được một email than phiền rất chi tiết của khách hàng vào ngày nghỉ).

Và đã bao lần bạn nói dối: “Xin lỗi - tôi chỉ vừa mới đọc được…” khi bạn cuối cùng cũng soạn xong câu trả lời cho một tin nhắn của người bạn gửi qua Facebook messenger. Chúng ta cho rằng việc không có thời gian, năng lượng, hoặc tâm trạng để giải quyết một tin nhắn ngay lập tức - thậm chí khi nó không quá cấp thiết về mặt thời gian - có thể bị người khác coi là cố tình trốn tránh giao tiếp. Bởi vậy chúng ta tự tạo ra áp lực phải trả lời ngay lập tức, thay vì thong thả dành thời gian cho nó. Bởi thế mà lúc nào bạn cũng cảm thấy kiệt sức!

Đó là lý do vì sao đã đến lúc để bước ra khỏi vòng xoáy ấy. Nếu phong cách tối giản là để dọn dẹp những thứ cản trở bạn sống một cách có mục đích, liệu có hợp lý không khi để một khối thép và kính đóng vai trò trung tâm trong thế giới của bạn? Nếu thật sự trân trọng sự đơn giản trong không gian xung quanh và các mối quan hệ, tại sao lại phức tạp hóa mọi thứ lên bằng một thiết bị bày ra trước mắt chúng ta những xô bồ bon chen trong từng phút? Đã đến lúc cần khởi động lại.

Mary Conroy / Tân Việt Books - NXB Dân trí

SÁCH HAY