|
|
TikTok đã bán cổ phần tại Mỹ để có thể tiếp tục hoạt động. Ảnh: Reuters. |
TikTok đã là vấn đề gai góc trong quan hệ Mỹ - Trung kể từ nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Kể từ năm ngoái, căng thẳng leo thang trở lại sau khi Quốc hội Mỹ thông qua lệnh cấm nền tảng mạng xã hội này trên phạm vi toàn quốc, trừ khi ByteDance thoái vốn kiểm soát trước ngày 19/1.
Kể từ khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump đã năm lần gia hạn thời hạn này, gần nhất là tới tháng 1/2026.
Hôm 18/12, Giám đốc điều hành TikTok Shou Zi Chew gửi thông báo nội bộ cho biết nền tảng này đã đạt được thỏa thuận để tiếp tục hoạt động ở Mỹ thông qua thoái vốn - cũng như chuyển giao nhiệm vụ bảo vệ dữ liệu người dùng tại Mỹ, an ninh thuật toán và kiểm soát đầu tư cho các nhà đầu tư khác.
Dù vậy, thỏa thuận vẫn còn những lỗ hổng có thể khiến xung đột giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới bùng phát trong tương lai, các chuyên gia Trung Quốc đánh giá với South China Morning Post.
Lỗ hổng với TikTok còn đó
Theo thỏa thuận mới, một nhóm nhà đầu tư từ Mỹ và các đối tác như Oracle, Silver Lake hay tập đoàn MGX của Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) sẽ nắm giữ một nửa cổ phần TikTok tại Mỹ. 30,1% cổ phần được nắm giữ bởi các công ty liên kết với các nhà đầu tư hiện có của ByteDance, trong khi 19,9% còn lại do ByteDance nắm giữ.
Trong thông báo hôm 18/12, ông Chew cho biết nhóm công ty Mỹ và các đối tác sẽ giám sát an ninh thuật toán, “đào tạo lại thuật toán đề xuất nội dung dựa trên dữ liệu người dùng tại Mỹ để đảm bảo nguồn cấp nội dung không bị thao túng từ bên ngoài”.
Ông Chew cũng cho biết Oracle sẽ chịu trách nhiệm giám sát TikTok về việc tuân thủ các điều khoản về an ninh quốc gia sau khi thỏa thuận hoàn tất.
Ông Tôn Thành Hạo, chuyên gia tại Trung tâm An ninh và Chiến lược Quốc tế tại Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc), đánh giá thỏa thuận khá tương đồng với dự báo của thị trường. Tuy nhiên, khâu thực thi có thể gặp thách thức do vấn đề kiểm soát thuật toán “lõi” của TikTok.
“(Các nhà quản lý Mỹ) sẽ đặt câu hỏi có phải các năng lực cốt lõi của TikTok vẫn ở lại Trung Quốc hay không? Tuy nhiên, mọi động thái chia tách hay chuyển giao thuật toán quyết liệt hơn có thể cần sự chấp thuận của giới chức Trung Quốc, khiến mức độ nhạy cảm chính trị gia tăng”, vị chuyên gia nói.
 |
| Trụ sở TikTok tại Mỹ ở bang California. Ảnh: Reuters. |
Ông Gary Ng, chuyên gia kinh tế cấp cao về châu Á - Thái Bình Dương của Natixis, nhận định các lỗ hổng này có thể trở thành nguồn cơn mới gây căng thẳng trong quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington.
“Vẫn còn những điểm không chắc chắn về quyền kiểm soát thuật toán cũng như mối quan hệ với công ty mẹ. Đây có thể tiếp tục là vấn đề xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ (tại Mỹ)”, ông nhận xét.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc không bình luận về thỏa thuận. Người phát ngôn Quách Gia Côn hôm 19/12 tuyên bố quan điểm của Trung Quốc trong vấn đề TikTok là rõ ràng. “Trung Quốc tôn trọng ý chí của các doanh nghiệp và hoan nghênh đàm phán thương mại dựa trên nguyên tắc thị trường, đạt giải pháp tuân thủ luật pháp và quy định của Trung Quốc”, ông Quách nói.
Sự nhân nhượng lẻ loi giữa Mỹ - Trung
Mỹ và Trung Quốc đã đạt được khung thỏa thuận về TikTok tại cuộc đàm phán thương mại ở Madrid (Tây Ban Nha) hồi tháng 9. Giáo sư Ngô Tâm Bá, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Vấn đề Quốc tế tại Đại học Phúc Đán (Trung Quốc), cho biết khung thỏa này được “chốt” trong cuộc gặp giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và ông Trump tại Busan (Hàn Quốc) cuối tháng 10.
“Sau cuộc gặp, vấn đề chỉ là triển khai các chi tiết như lựa chọn nhà đầu tư Mỹ”, ông Ngô nói.
Giáo sư Thời Ân Hoằng tại Đại học Nhân dân Trung Quốc chỉ ra thỏa thuận TikTok vẫn cần được chính phủ Trung Quốc phê duyệt chính thức.
“Việc phê duyệt không thể coi là đương nhiên sau thương vụ bán vũ khí trị giá 11,1 tỷ USD của Mỹ cho Đài Loan, động thái bị Bắc Kinh lên án”, ông nói.
Giới quan sát cho rằng thỏa thuận không có nghĩa căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc đã khép lại. Tuy nhiên, đây vẫn là dấu hiệu tích cực.
 |
| CEO TikTok Shou Zi Chew điều trần trước Quốc hội Mỹ hồi năm 2023. Ảnh: Reuters. |
“Kể cả khi không mấy tin tưởng lẫn nhau, hai bên vẫn có thể sử dụng các công cụ thể chế và công nghệ để bảo đảm các nguy cơ vẫn có thể quản lý”, ông Tôn nói về thỏa thuận.
“Dù vậy, điều này không có nghĩa tác động sẽ tự lan ra các vấn đề mang tính cấu trúc hơn như thuế quan, chính sách công nghiệp hay các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ then chốt”, ông bổ sung. “Những vấn đề này liên quan đến cạnh tranh chiến lược dài hạn, khó giải quyết hơn nhiều so với việc tái cấu trúc một nền tảng duy nhất”.
Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế
Mục Thế giới giới thiệu cuốn “Quốc gia thăng trầm: Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế” được NXB Thế giới cho ra mắt vào năm 2018. Tác phẩm làm rõ sự phát triển và đi xuống của nền kinh tế thế giới từ cuối thập niên 1990 đến đầu những năm 2000. Cuốn sách vạch ra 10 quy luật để nhận diện về chu kỳ kinh tế dẫn đến vận mệnh tăng trưởng hay suy thoái của một quốc gia.
> Độc giả có thể xem thêm tại đây.
