Điều khiến 'Avatar 3' gây tranh cãi

Trong bối cảnh khán giả ngày càng ngán ngẩm việc các hãng phim lớn ưu tiên sản xuất tiền truyện/hậu truyện, “vắt sữa” những thương hiệu đã “ăn nên làm ra” trước đó, Avatar hẳn là cái tên hiếm hoi vẫn đem đến sự háo hức. Thậm chí, mỗi lần thương hiệu này tái xuất, đó như là một sự kiện trọng đại của thế giới điện ảnh, được cả khán giả lẫn giới phê bình mong mỏi.

Tuy nhiên, khác với hai phần trước, khi hầu hết đều đồng tình đây là những tác phẩm đầy chất lượng, thậm chí lên hàng kỳ quan của điện ảnh thế giới, phần 3 lại gây ra sự chia rẽ lớn.

Trên Rotten Tomatoes, trong khi khán giả thỏa mãn với số điểm 91%, thì ngược lại, giới phê bình chỉ chấm 66% - bước lùi đáng kể so với hai phần trước đó. Tương tự, Metacritic cũng chỉ ghi nhận Avatar: Fire and Ash ở mức 61/100, một con số không mấy ấn tượng.

Kịch bản nhận ý kiến trái chiều

Avatar: Fire and Ash có thời lượng 3 giờ 17 phút, lấy bối cảnh ngay sau cuộc chiến tàn khốc trong The Way of Water. Lúc này, gia đình Jake Sully vẫn chưa thể vượt qua nỗi đau mất đi người con trai cả, song vẫn phải nhanh chóng xốc lại tinh thần, chuẩn bị cho lần đối đầu tiếp theo với binh đoàn loài người.

Thời điểm này, Pandora tiếp tục đối diện với một viễn cảnh đầy bất ổn. Người Tro - một bộ tộc Na’vi hiếu chiến, coi cướp bóc và giết chóc như lẽ sống - chính thức lộ diện. Với tham vọng kiểm soát Pandora, chúng lựa chọn liên minh cùng Đại tá Miles Quaritch, qua đó hình thành một thế lực đối nghịch nguy hiểm, trực tiếp đe dọa đến gia đình Jake Sully và toàn thể người Na’vi.

Về mặt hình ảnh và khả năng xây dựng thế giới, gần như không có nhiều tranh cãi về đẳng cấp vượt trội của Avatar. Ở hai phần trước, đặc biệt là The Way of Water, Cameron thường tận dụng quãng nghỉ giữa những cuộc chiến để mở rộng Pandora, giới thiệu những vùng đất, hệ sinh vật, văn hóa. Chính điều này giúp hai phần đầu mang lại cảm giác mới mẻ rõ rệt, đồng thời thuyết phục khán giả tin vào sự tồn tại của một hệ sinh thái đồ sộ ngoài hành tinh.

Vì vậy, khi phần ba hé lộ chủ đề về ngọn lửa và tộc người Tro, không ít người xem kỳ vọng tiếp tục được khám phá thêm những khía cạnh thú vị, đặc biệt là nền văn hóa gắn liền với lửa.

Kịch bản của Avatar: Fire and Ash bị nhận xét quá an toàn.

Tuy nhiên, theo đánh giá của một số nhà phê bình quốc tế, thế giới trong phim vẫn chưa được mở rộng tương xứng với kỳ vọng. Dù giới thiệu thêm hai tộc mới là tộc Tro và tộc Gió, Fire and Ash vẫn chưa đi sâu khai thác bản sắc hay đời sống của họ. Các trường đoạn giao tranh quy mô lớn chủ yếu diễn ra trong những bối cảnh quen thuộc, trong khi hệ sinh vật không có nhiều khác biệt so với hai phần trước. Vì vậy, phim không ít lần mang lại cảm giác lặp lại, thiếu mới mẻ.

Thực chất, điều này phần nào có thể lý giải. Đạo diễn James Cameron từng chia sẻ rằng Avatar 2 và 3 ban đầu được phát triển như một bộ phim duy nhất, trước khi tách thành hai tác phẩm riêng do khối lượng ý tưởng và nội dung vượt quá khuôn khổ một phim.

Ngoài ra, Avatar: Fire and Ash còn bị chê chất lượng nội dung chưa tương xứng với thời lượng. Việc thiếu một câu chuyện thực sự tách biệt, trong khi thời lượng kéo dài hơn ba tiếng (dài nhất trong ba phần Avatar), khiến không ít khán giả rơi vào trạng thái mệt mỏi. Trong khi đó, các mô-típ quen thuộc như con người xâm lược lãnh địa Na’vi, sự giúp đỡ của những sinh vật khổng lồ và Eywa trong cuộc chiến, tiếp tục được lặp lại, tạo cảm giác dễ đoán.

Không dừng lại ở đó, kịch bản còn bị giới phê bình cho rằng thiếu mạch lạc khi chồng chéo nhiều tuyến truyện, từ nỗi hận thù của gia đình Jake Sully, hành trình thích nghi của cậu bé loài người Spider, đến câu chuyện sinh thái. Các tuyến được đặt ra nhưng nhanh chóng bị làm giảm tầm quan trọng, để rồi giải quyết một cách vội vã. Đến cuối, bộ phim nhường chỗ cho một trường đoạn chiến đấu mà nguyên nhân và cách triển khai không khác nhiều so với The Way of Water.

Vì sao vẫn hấp dẫn?

Thực chất, Avatar đó nay chưa bao giờ được xem là thương hiệu nổi trội hay phức tạp về nội dung. Thay vào đó, với trí tưởng tượng phong phú, James Cameron đã kiến tạo nên một hành tinh giả tưởng với hệ sinh thái hoàn chỉnh, từ động - thực vật, ngôn ngữ, văn hóa đến các chủng tộc. Cũng từ đó, sức hấp dẫn của Avatar đến từ trải nghiệm thị giác mãn nhãn và khả năng cuốn khán giả đắm chìm vào một thế giới kỳ ảo.

Ở phần ba, nhà làm phim kỳ cựu tiếp tục phát huy thế mạnh ấy khi dẫn dắt người xem bước vào thiên nhiên hùng vĩ của Pandora. Thậm chí, so với hai phần trước, Avatar 3 còn cho thấy những bước tiến đáng kể về mặt hình ảnh, khi thế giới kỳ ảo được tái hiện bằng những khung hình quy mô, giàu tính thẩm mỹ. Từ các phân đoạn khinh khí cầu huyền ảo, cho đến những cuộc giao tranh ngoạn mục trên bầu trời, tất cả tạo nên một trải nghiệm thị giác đặc biệt ấn tượng, hiếm tác phẩm nào sánh kịp.

Phần nhìn của Avatar 3 hoành tráng hơn cả hai phần trước đó.

Nếu đặt Avatar 2 và 3 như một bộ phim hoàn chỉnh, đúng với ý tưởng ban đầu của James Cameron, thì The Way of Water đóng vai trò xây dựng thế giới và đặt nền móng cho câu chuyện. Sang phần ba, nhịp phim được đẩy nhanh, dồn dập hơn, đồng thời mang sắc thái bạo lực rõ rệt. Những màn đối đầu không ngơi nghỉ được dàn dựng với quy mô ngày càng mở rộng, liên tiếp chồng lớp xung đột, và đẩy câu chuyện tiến thẳng về hồi kết, khép lại cuộc xâm lăng lần thứ hai của loài người.

Dễ thấy, câu chuyện của Avatar 3 vẫn chưa tạo được sự đột phá rõ rệt. Bù lại, phim trung thành với công thức quen thuộc, xoay quanh các giá trị gần gũi như gia đình, tình yêu, hệ sinh thái và chiến tranh. Lối kể chuyện đơn giản, dễ tiếp cận giúp tác phẩm chạm đến cảm xúc khán giả ở mức vừa phải, qua đó nhường đất cho những trường đoạn hành động cùng hiệu ứng hình ảnh hoành tráng, một kiểu trải nghiệm giải trí thuần túy.

Ngoài ra, Avatar 3 ghi điểm ở việc xây dựng tuyến phản diện thực sự nguy hiểm. So với trước đó, Miles Quaritch dần bộc lộ hạn chế khi hình tượng một đại tá có thể thao túng cả guồng máy loài người trở nên thiếu thuyết phục, mức độ đe dọa cũng giảm đi qua hai phần phim. Ngược lại, Varang - nữ thủ lĩnh tộc Tro - được khắc họa như một thế lực mới đầy tàn bạo, hoang dã và khát máu, mang đến cảm giác hiểm nguy rõ rệt.

Sự liên minh giữa các phản diện trở thành chất xúc tác quan trọng, đẩy xung đột lên một nấc thang mới. Nhờ đó, mạch phim luôn được duy trì trong trạng thái căng thẳng, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng các trường đoạn hành động.

Trải nghiệm xem Avatar: Fire and Ash vẫn mang lại cảm giác khác biệt.

Bên cạnh tuyến chính, các nhân vật phụ cũng được trao nhiều đất diễn hơn, qua đó mở rộng không gian phát triển cho những phần tiếp theo. Lo’ak, sau cái chết của anh trai, cho thấy sự trưởng thành rõ rệt, trở nên chín chắn và có trách nhiệm hơn. Trong khi đó, Neytiri được khắc họa với chiều sâu tâm lý rõ nét. Ở đầu phần ba, hận thù khiến cô mù quáng, nhưng về cuối phim, nhân vật dần buông bỏ, chấp nhận Spider và khép lại hành trình giằng xé nội tâm đầy bi kịch.

Xét cho cùng, Avatar vẫn là một thương hiệu hành động - phiêu lưu - khoa học viễn tưởng dành cho đại chúng, và phần 3 đã hoàn thành tốt vai trò này. Nếu đặt cạnh các franchise bom tấn khác như Fast & Furious, Transformers hay Cướp biển vùng Caribbean, việc loạt phim vẫn giữ được sức sống và bám sát tinh thần nguyên bản xuyên suốt cho thấy James Cameron chưa sa vào lối mòn “vắt sữa” thương hiệu, và Avatar vẫn còn đầy tiềm năng để tiếp tục khai thác.