|
|
Hậu duệ của những con hà mã được Paulo Escobar buôn lậu vào Colombia tại công viên Hacienda Nápoles ở Puerto Triunfo. Ảnh: AP. |
Vào cuối những năm 1970, tỷ phú tội phạm giàu nhất lịch sử đã mua 4 con hà mã, được cho là từ châu Phi hoặc Mỹ, tới vườn thú tư nhân tại trang trại Hacienda Napoles, phía tây Colombia, theo Washington Post.
Chúng ở cùng voi, hươu cao cổ và linh dương, được truyền thông Colombia gọi là “hà mã cocaine” do gắn liền với tên tuổi của trùm ma túy.
Khi ông trùm Escobar đầu hàng chính quyền vào năm 1991, chính phủ đã tịch thu và quản lý toàn bộ trang trại Hacienda Napoles. Hầu hết động vật trong vườn thú được chuyển đi, nhưng 4 con hà mã lại trốn thoát.
Sự lơ là của chính phủ Colombia đã khiến hệ sinh thái khu vực lâm vào khủng hoảng.
Trong 30 năm sau đó, những con hà mã đã sinh đẻ không kiểm soát. Với 3 con cái và 1 con đực ban đầu, hiện đàn “hà mã cocaine” của Escobar đã tăng số lượng lên đến 130 con.
Cơn ác mộng hà mã
Hà mã không có nguồn gốc từ Nam Mỹ, không có thiên địch. Loài động vật hung dữ, có tập tính lãnh thổ này đã tỏa ra xung quanh lưu vực sông Magdalena, miền Trung Colombia.
Với số lượng lớn như vậy, hà mã sẽ có tác động lớn đến môi trường. Chúng đe dọa đến hệ thực vật, tranh giành thức ăn và lấn át động vật bản địa, thậm chí đe dọa tính mạng con người. Chất thải của chúng có thể gây ô nhiễm đất, nguồn nước, kèm theo vi khuẩn gây bệnh.
Hà mã là một trong những loài động vật nguy hiểm nhất thế giới. Chúng có khả năng giết chết con người chỉ bằng một vết cắn. Khoảng 500 người thiệt mạng mỗi năm có liên quan đến hà mã.
Bộ Môi trường Colombia đã gắn nhãn hà mã là “loài xâm lấn”, cấm nhân giống và thương mại hóa. Nhưng cuộc tranh luận về việc bảo tồn hay tiêu diệt hà mã đã có từ nhiều thập kỷ trước.
 |
| Một con hà mã bơi trên sông Magdalena ở Puerto Triunfo. Ảnh: AP. |
Nhiều người dân trong khu vực đã quen và có cảm tình với loài động vật này. Chúng đã tạo ra một điểm thu hút khách du lịch.
“Nhưng hãy chờ xem. Một khi chúng bắt đầu tấn công và giết người, tất cả sẽ thay đổi”, David Echeverri, chuyên gia công tác tại cơ quan môi trường khu vực Cornare, cho biết.
Nếu không can thiệp, số lượng hà mã tại Colombia có thể lên tới 600 con vào năm 2040.
Các nhà chức trách tại Antioquia, Colombia có kế hoạch bắt khoảng 70 con hà mã và gửi chúng đến các khu bảo tồn ở Ấn Độ và Mexico.
Khoảng 60 con sẽ được đưa đến Trung tâm Cứu hộ và Phục hồi Động vật học Greens ở Gujarat, Ấn Độ. Phần còn lại sẽ đến Khu bảo tồn Ostok ở Mexico.
Ecuador, Philippines và Botswana đang xếp hàng chờ đợi để tiếp nhận những con hà mã khác.
Tìm phương án phù hợp
Kế hoạch di dời hà mã bắt đầu từ gần 2 năm trước. Sara Jaramillo, doanh nhân làm việc trong lĩnh vực phúc lợi động vật, đã đề cập đến những con hà mã với Khu bảo tồn Ostok ở Culiacán, Mexico. Khoảng 400 động vật sống tại đây, bao gồm cả hươu và báo đốm.
“Chúng tôi bắt đầu tìm kiếm nguồn lực và sắp xếp. Không phải ai cũng sẵn lòng vận chuyển và nuôi giữ chúng”, Ernesto Zazueta, Chủ tịch của Ostok Sanctuary, cho biết.
Anh Zazueta cho biết tổ chức đang chuẩn bị một cơ sở để nuôi giữ 10 con hà mã và ngăn cách chúng khỏi thiên nhiên.
“Nếu không, những gì đã xảy ra ở Colombia sẽ tái diễn tại Mexico”, anh nói.
Colombia vẫn chưa tìm được biện pháp hiệu quả để giải quyết vấn đề hà mã. Năm 2009, chính phủ nước này đã bật đèn xanh cho một cuộc săn bắn có kiểm soát.
 |
| Một bé gái chụp ảnh với tượng hà mã ở lối vào Hacienda Napoles. Ảnh: AP. |
Federico Pfeil-Schneider, thợ săn giàu kinh nghiệm được quân đội hộ tống, đã giết một con hà mã. Bức ảnh chụp chiến lợi phẩm với những người lính bao quanh đã gây ra sự phẫn nộ trong công chúng.
Người dân đặt tên cho con vật xấu số là Pepe. Nhiều người khác đau lòng vì cái chết của con hà mã. Vào thời điểm đó, số lượng hà mã chưa đến 30 con.
Khi các nhà chức trách chuyển hướng sự quan tâm, con cháu của chúng tiếp tục sinh đẻ nhanh chóng.
Khoảng 10 năm trước, ông Echeverri đã khởi động một chương trình triệt sản hà mã. Đến nay, 13 con hà mã đã được triệt sản và 5 con được chuyển đến các sở thú địa phương.
“Chúng ta có coi con số đó là thành công không? Việc bắt và triệt sản chúng phức tạp, nguy hiểm, tốn thời gian đến mức câu trả lời phải là có. Nhưng đó không phải là một biện pháp hiệu quả”, ông nhận xét.
Hà mã cái có thể sinh một con sau hai năm. Số lượng hà mã đang tăng nhanh hơn tốc độ triệt sản.
Loay hoay bảo tồn và tiêu diệt
Trong hai năm qua, Cornare đã tìm được một biện pháp khác. Cơ quan môi trường này sử dụng thuốc tránh thai GonaCon do chính phủ Mỹ cung cấp. Thuốc sẽ được phóng từ súng bắn phi tiêu, dùng trên cả con đực lẫn cái.
Năm 2022, khoảng 38 con hà mã đã được tiêm thuốc, nhưng Cornare không thể phân biệt chúng.
“Theo dõi chúng là một nhiệm vụ khó khăn”, ông Echeverri nói.
Cornare đã cố gắng đánh dấu hà mã bằng sơn, vòng cổ và chip đánh dấu vệ tinh. Nhưng bằng một cách nào đó, hà mã đã loại bỏ tất cả. Cơ quan này đang có kế hoạch nạp mực xăm vào phi tiêu.
 |
| Khách du lịch tới tham quan vườn thú Hacienda Napoles. Ảnh: AP. |
Gửi hà mã ra nước ngoài rất tốn kém. Anh Zazueta cho biết các quan chức sẽ thuê máy bay chở hàng từ công ty Rada Airlines của Belarus với trọng tải khoảng 20 đến 30 con hà mã mỗi chuyến. Một chuyến bay đến Mexico có thể tốn 400.000 USD, đến Ấn Độ là 900.000 USD.
Mỗi con hà mã được nhốt trong một chiếc thùng đặc biệt có giá lên tới 10.000 USD. Chi phí nuôi một con hà mã mỗi tháng có thể đạt 2.500 USD.
“Nguồn lực chi trả cho những con hà mã đều đến từ Mexico và Ấn Độ”, anh Zazueta cho biết. Một nhà sản xuất phim tài liệu người Argentina sẽ quay toàn bộ quá trình.
Lina de los Ríos, phát ngôn viên của chính quyền khu vực, cho biết đây là một “chiến lược có giá trị để bảo tồn hà mã”.
“Chúng tôi không tin rằng việc tiêu diệt chúng là giải pháp đúng đắn”, bà nói.
Những cuốn sách để hiểu thêm về Mỹ Latinh
Zing giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Mỹ Latinh - một khu vực rộng lớn gồm nhiều quốc gia với nền văn hóa đa dạng.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
