 |
Trong thông báo phát trên truyền hình ngày 31/3, Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố đã ký sắc lệnh ban hành chính sách đối ngoại mới của Nga. Trong bối cảnh cục diện thế giới thay đổi, ông Putin nói chính sách mới đề ra hàng loạt nguyên tắc, nhiệm vụ và ưu tiên của Moscow trong hoạt động đối ngoại.
Thay đổi chính sách đối ngoại mới
Chính sách đối ngoại của Nga dài 42 trang được công bố sau khi hàng loạt diễn biến mới xảy ra xung quanh tình hình Nga - Ukraine.
Giữa tháng 3 vừa qua, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến công du Nga và làm việc Tổng thống Vladimir Putin. Không lâu sau đó, Nga thông báo triển khai vũ khí hạt nhân tới Belarus.
Cũng trong ngày 31/3, NATO xác nhận sớm kết nạp Phần Lan vào liên minh quân sự. Với sự gia nhập của Phần Lan, biên giới giữa NATO và Nga đã kéo dài thêm gần 1.400 km.
Trong bối cảnh ấy, chính sách mới của Moscow cáo buộc một nhóm nhỏ các quốc gia, mang ý thức của những người "thống trị toàn cầu và chủ nghĩa thực dân mới", từ chối công nhận thực tế "sự tồn tại của thế giới đa cực".
Moscow coi một trong các ưu tiên trong chính sách mới là "thiết lập một trật tự thế giới công bằng và bền vững", dựa trên hàng loạt nguyên tắc của luật pháp quốc tế, trong đó có tôn trọng chủ quyền, quyền của mỗi nước tự lựa chọn hình thức phát triển, chế độ kinh tế, chính trị, xã hội.
 |
| Nga đặt ưu tiên xóa bỏ sự ảnh hưởng của Mỹ. Ảnh: Reuters. |
Để xây dựng trật tự thế giới mới, Moscow coi một trong các hành động ưu tiên là "xóa bỏ vết tích sự thống trị của Mỹ và các quốc gia không thân thiện", xóa bỏ chủ nghĩa bá quyền và thực dân mới.
Trước đó, khái niệm "quốc gia không thân thiện" được Điện Kremlin dùng để miêu tả các nước, đặc biệt ở Bắc Mỹ và châu Âu, lên án chiến dịch quân sự của Moscow ở Ukraine và áp đặt các lệnh trừng phạt chống lại Nga.
Chính sách đối ngoại mới của Nga ưu tiên tăng cường vai trò quốc tế và năng lực của các hiệp hội mà Moscow đóng vai trò dẫn dắt như BRICS, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS), Liên minh Kinh tế Á Âu (EAEU), Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO).
Tài liệu Nga công bố cũng nói về khôi phục vai trò của Liên Hợp Quốc là cơ chế trung tâm trong hài hòa lợi ích của các quốc gia thành viên.
"Trong tài liệu này, chúng tôi giải thích tầm nhìn của Nga về các nguyên tắc của một trật tự thế giới cân bằng và công bằng hơn. Tầm nhìn đó bao gồm bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia, quyền lựa chọn mô hình phát triển, sự đa dạng về văn hóa và văn minh thế giới. Thúc đẩy trật tự thế giới đa cực được xác định là nhiệm vụ khuôn khổ cho mọi chiến lược trong chính sách đối ngoại", Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói, theo TASS.
Đối tác và đối thủ
Trong bối cảnh đối đầu gắt gắt quanh tình hình chiến sự ở Ukraine, chính sách đối ngoại mới coi Mỹ, Anh, Canada, Australia và EU là đối thủ chính, theo đuổi chính sách thù địch chống Nga nhằm tạo ra những đe dọa tới an ninh và chủ quyền của Nga.
Mặc dù vậy, Moscow vẫn để ngỏ những con đường nhằm hòa giải với cả EU, Mỹ và các nước đồng minh phương Tây.
"(Nga) ưu tiên thành lập mô hình cùng chung sống mới với các nước châu Âu để bảo đảm sự phát triển của Nga và các đồng minh, cũng như hòa bình lâu dài tại châu Âu, có tính tới vai trò tiềm năng của các cơ chế đa phương, bao gồm Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu", tài liệu của Nga cho biết.
Moscow thừa nhận sự cần thiết khôi phục quan hệ với châu Âu bởi khoảng cách địa lý gần gũi, các mối quan hệ sâu sắc về văn hóa, kinh tế, nhân đạo giữa người dân các nước tại lục địa già.
Tài liệu của Nga cũng xác nhận lợi ích trong duy trì cân bằng chiến lược, cùng chung sống hòa bình với Mỹ, thiết lập cân bằng lợi ích giữa Moscow và Washington.
"Triển vọng xây dựng mô hình quan hệ Mỹ - Nga như vậy phụ thuộc vào việc Mỹ có sẵn sàng từ bỏ chính sách bá quyền và thay đổi đường lối chống Nga hay không", chính sách đối ngoại mới của Nga cho biết.
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc và Ấn Độ được Nga coi là các trung tầm quyền lực mới của thế giới, chia sẻ những nguyên tắc và cam kết song trùng với Moscow.
 |
| Trung Quốc được Nga coi là đối tác hàng đầu trong chính sách đối ngoại mới. Ảnh: AP. |
Nga xác định ưu tiên là hợp tác toàn diện, trên mọi cấp, mọi lĩnh vực, mọi khu vực trên giới với Trung Quốc, nhằm đạt được an ninh, ổn định và sự phát triển bền vững.
Trong khi đó, Moscow cũng muốn tiếp tục tăng cường và mở rộng hợp tác với Ấn Độ, trong đó nhấn mạnh thương mại song phương, đầu tư và công nghệ, nhằm "chống lại các quốc gia và liên minh không thân thiện".
Nga cũng ưu tiên duy trì an ninh, ổn định và hợp tác giữa các quốc gia láng giềng trong khối CIS, với các trọng tâm là "ngăn chặn và giải quyết xung đột vũ trang", ngăn ngừa cách mạng màu.
"Ưu tiên làm sâu sắc tiến trình hội nhập, phục vụ lợi ích của Nga, và hợp tác chiến lược với Belarus, củng cố hệ thống hợp tác toàn diện chung lợi ích dựa trên tiềm năng tổng hòa từ CIS và EAEU, cũng như phát triển các cơ chế đa phương bổ sung, bao gồm cơ chế tương tác giữa Nga và các nước Trung Á", chính sách mới của Nga cho biết.
Tài liệu của Nga cũng đề cập tới ưu tiên trong tăng cường quan hệ với các đối tác tại châu Á - Thái Bình Dương, Mỹ Latin, Caribe và châu Phi.
Cạnh tranh Nga - Mỹ về vấn đề Ukraine
Trong cuốn sách “Cạnh tranh địa chiến lược Nga - Mỹ: Tiếp cận từ chủ nghĩa hiện thực và trường hợp khủng hoảng Ukraine”, tiến sĩ Phan Thị Thu Dung nhận định đặt trong tổng thể cạnh tranh chiến lược Nga - Mỹ từ năm 2013 đến nay thì Ukraine là điển hình cho cạnh tranh địa chiến lược quyết liệt giữa hai cường quốc hàng đầu về quân sự trên nhiều chiến tuyến, từ an ninh, chính trị, kinh tế đến truyền thông, năng lượng.
