|
|
CEO OpenAI Sam Altman và nhà sáng lập Microsoft Bill Gates hiện đang điều hành các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Ảnh: CNN. |
Sam Altman hiện là chủ tịch của một công ty hứa hẹn mang đến tương lai tươi sáng hơn cho nhân loại, nhưng không phải OpenAI - công ty trí tuệ nhân tạo do ông đồng sáng lập và hiện giữ vai trò CEO - công ty được nhắc tới mang tên Oklo.
Công ty Oklo đang phát triển một loại công nghệ năng lượng hạt nhân mà nhiều lãnh đạo tập đoàn công nghệ cho rằng sẽ cần thiết để đáp ứng nhu cầu năng lượng cho các bước tiến mới của trí tuệ nhân tạo.
Không chỉ Sam Altman với Oklo, TerraPower - công ty do tỷ phú Bill Gates sáng lập và những các dự án năng lượng hạt nhân của Google, Meta... cũng cho thấy đường đua này đang sôi động hơn bao giờ hết.
Oklo của Sam Altman: Nhanh, nhỏ gọn và rẻ hơn
Oklo, được thành lập vào năm 2013 bởi 2 cựu sinh viên tốt nghiệp MIT, đang phát triển các lò phản ứng hạt nhân tiên tiến với mục tiêu tạo ra năng lượng sạch, dồi dào và chi phí hợp lý ở quy mô toàn cầu.
Tên công ty được lấy cảm hứng từ khu vực Oklo tại Gabon, một quốc gia ở châu Phi, nơi các nhà khoa học cho rằng từng tồn tại lò phản ứng hạt nhân tự nhiên duy nhất trên Trái Đất cách đây khoảng 2 tỷ năm.
Oklo đang xây dựng các lò phản ứng “nhanh” có thể tạo ra lượng điện lớn hơn từ lượng nhiên liệu ít hơn. Những lò phản ứng này không chỉ nhỏ gọn và rẻ hơn mà còn có thể tái chế nhiên liệu đã qua sử dụng từ các nhà máy hạt nhân khác, mở ra tiềm năng giảm thiểu rác thải hạt nhân.
Oklo hướng tới việc cung cấp năng lượng trực tiếp cho các trung tâm dữ liệu, thậm chí đặt lò phản ứng ngay tại chỗ, giúp đảm bảo nguồn điện liên tục cho các hoạt động AI 24/7.
 |
| Oklo đang hướng tới mục tiêu xây dựng các lò phản ứng hạt nhân nhỏ hơn đặt cùng với các trung tâm dữ liệu trong các tòa nhà hình chữ A. Ảnh: Oklo. |
Cổ phiếu Oklo đã tăng gấp đôi kể từ khi công ty bắt đầu giao dịch công khai vào tháng 5, sau khi sáp nhập với công ty AltC Acquisition Corp của Altman.
Đà tăng mạnh mẽ này đến từ kỳ vọng sự phát triển của AI sẽ đẩy nhu cầu năng lượng hạt nhân tăng cao, bất chấp Oklo chưa tạo ra doanh thu.
Dù vậy, Oklo cho biết công ty đang tiến gần hơn đến tầm nhìn của mình. Vào tháng 9, công ty đã được chấp thuận để bắt đầu khảo sát địa điểm cho một trong những lò phản ứng nhỏ tại Idaho, đồng thời đạt được nhiều thỏa thuận bán điện trong tương lai cho các nhà vận hành trung tâm dữ liệu.
Tuy nhiên, theo ông Sharon Squassoni, Giáo sư nghiên cứu tại Đại học George Washington, người chuyên nghiên cứu về năng lượng và chính sách hạt nhân, trước khi có thể tạo ra và bán điện, những lò phản ứng mô-đun nhỏ này vẫn chỉ là “lý thuyết” với con đường dài và tốn kém phía trước.
TerraPower của Bill Gates: An toàn và hiện đại
Trong khi đó, TerraPower, công ty của tỷ phú Bill Gates, đã khởi công nhà máy hạt nhân “trình diễn” Natrium tại Wyoming vào tháng 6. Với thiết kế nhỏ gọn, đơn giản và sử dụng natri thay vì nước để làm mát, TerraPower kỳ vọng đưa lò phản ứng này vào hoạt động trước năm 2030.
Nhà máy này được xây dựng gần một nhà máy điện than sắp ngừng hoạt động, nhằm thay thế nguồn cung điện cho PacifiCorp - một công ty tiện ích từng phụ thuộc vào điện than.
Điểm đặc biệt của thiết kế TerraPower là cơ chế an toàn “thụ động” giúp lò phản ứng tự động làm mát nếu xảy ra sự cố, giảm thiểu nguy cơ xảy ra thảm họa như vụ Chernobyl tại Ukraine năm 1986.
Bill Gates cho biết ông đã đầu tư hơn 1 tỷ USD vào TerraPower vì tin rằng năng lượng hạt nhân là chìa khóa để chống lại biến đổi khí hậu. “Đây là một bước tiến lớn hướng tới nguồn năng lượng an toàn, dồi dào và không phát thải carbon”, vị tỷ phú khẳng định tại lễ khởi công nhà máy.
Tuy nhiên, TerraPower và các công ty khởi nghiệp hạt nhân khác vẫn cần thuyết phục công chúng rằng thiết kế thế hệ mới không chỉ khả thi mà còn an toàn.
Ngành công nghiệp này đã và đang thúc đẩy nới lỏng các quy định và đẩy nhanh quy trình. “Chính quyền ông Trump chắc chắn sẽ cố gắng đẩy nhanh và giảm bớt một số quy định”, Squassoni nhận xét.
Đáp lại những lo ngại về an toàn, Bill Gates khẳng định trong một cuộc phỏng vấn với NPR vào tháng 6 rằng công ty hoan nghênh sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý. “Ủy ban Điều tiết Hạt nhân của Mỹ là tổ chức tốt nhất thế giới, và họ sẽ đặt câu hỏi, thách thức chúng tôi”, Bill Gates nói.
Đường đua ngày càng sôi động
Bên cạnh sự tham gia của Altman hay Bill Gates, các "ông lớn" công nghệ khác cũng bắt đầu dấn thân vào đường đua năng lượng hạt nhân bởi đánh giá cao tính ổn định của loại hình năng lượng này so với các nguồn năng lượng tái tạo khác như mặt trời hay gió.
Microsoft đã ký thỏa thuận khởi động lại một lò phản ứng trên Đảo Three Mile - nơi từng xảy ra vụ tan chảy một phần vào năm 1979 - với mục tiêu đưa lò phản ứng này hoạt động trở lại vào năm 2028 để hỗ trợ các tham vọng AI của hãng.
 |
| Nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island ở bang Pennsylvania (Mỹ). Ảnh: Reuters. |
Meta cũng đang tìm cách đảm bảo nguồn năng lượng hạt nhân cho các trung tâm dữ liệu của hãng trong tương lai. Đầu tháng 12, công ty này thông báo đang tìm đối tác phát triển điện hạt nhân phục vụ hệ thống AI và đáp ứng yêu cầu về môi trường của chính phủ Mỹ.
Meta cho biết sẽ nhận các đề xuất từ khi đưa ra thông báo đến ngày 7/2/2025. Công ty muốn bổ sung từ 1 đến 4 GW điện hạt nhân mới cho các hệ thống AI, bắt đầu từ năm 2030.
“Các trung tâm dữ liệu hoạt động 24/7 và cần nguồn cung điện ổn định. Họ không thể dừng lại chỉ vì gió ngừng thổi hay mặt trời lặn”, Anna Erickson, Giáo sư nghiên cứu kỹ thuật hạt nhân tại Georgia Tech, cho biết.
Trong khi đó, Oklo không phải là khoản đầu tư duy nhất của Altman trong lĩnh vực này. Ông cũng đã rót vốn vào Helion Energy - một startup hạt nhân sử dụng công nghệ khác biệt so với Oklo.
Những tên tuổi lớn khác trong ngành công nghệ như Dustin Moskovitz (đồng sáng lập Facebook), Reid Hoffman (đồng sáng lập LinkedIn) và Peter Thiel (nhà đầu tư mạo hiểm) cũng đã đầu tư vào Helion Energy.
Google đã tham gia một vòng gọi vốn trị giá 250 triệu USD của TAE Technologies vào năm 2022. Tháng 10 năm nay, Amazon đã đầu tư 500 triệu USD vào startup X-energy. Jeff Bezos, nhà sáng lập Amazon, cũng đã rót vốn vào General Fusion, một startup năng lượng hạt nhân tại Canada.
Tính đến tháng 8, quỹ đầu tư của Peter Thiel - Mithril - đang sở hữu 5,3% cổ phần của Oklo, và ông còn đầu tư vào nhiều công ty khởi nghiệp khác trong lĩnh vực hạt nhân. Trong năm nay, Ark Invest của Cathie Wood - người được mệnh danh là bà trùm cổ phiếu - cũng đã đầu tư vào Oklo.
Đáng chú ý, Chris Wright, Giám đốc điều hành của Liberty Energy và là người được bầu làm Bộ trưởng Năng lượng dưới thời Tổng thống Donald Trump, đang là Thành viên HĐQT của Oklo.
Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.
Đọc sách không chỉ giúp tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.
