 |
Đây có thể là "bất ngờ tháng 10" lớn nhất trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ, theo nhà báo David Smith của Guardian.
Trong một thông báo gây chấn động sau nửa đêm, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 2/10 cho biết ông và Đệ nhất phu nhân Melania Trump đều dương tính với virus SARS-CoV-2, ít lâu sau khi một cố vấn thân cận của ông có kết quả tương tự.
"32 ngày trước cuộc bầu cử được mô tả là quan trọng nhất trong lịch sử gần đây, điều này làm thay đổi mọi thứ", nhà báo Smith viết.
Nếu ông Trump bệnh nặng?
"Ông Trump đã và đang làm những gì ông ấy yêu thích nhất, tổ chức các cuộc vận động tranh cử, với lịch trình dày đặc trong những tuần gần đây, cố gắng tái tạo điều được cho là kỳ tích vào năm 2016", nhà báo Smith nhận xét trong bài viết đăng trên Guardian hôm 2/10.
"Song bất kỳ cuộc tụ tập tiếp theo, hoặc các chuyến bay bằng Air Force One cho việc đó, hiện là điều không thể nghĩ đến khi ông Trump bị cách ly", ông Smith cho biết thêm.
 |
| Ông Trump tham gia một sự kiện ở Pennsylvania hôm 26/10. Ảnh: New York Times. |
Hiện tại, tương lai cuộc tranh luận trên truyền hình thứ hai giữa ông Trump và đối thủ Joe Biden, dự kiến diễn ra vào ngày 15/10, đang bị đặt dấu hỏi. Nếu ông Trump đủ khỏe, ông có thể tham gia theo hình thức trực tuyến, dù rằng đã có những lời kêu gọi hủy bỏ cả hai cuộc tranh luận còn lại sau 90 phút hỗn loạn tối 29/9.
Song trong trường hợp bệnh tình của ông Trump trở nặng, vấn đề sống còn nhất có thể sẽ được đặt ra: Liệu có nên tiếp tục giữ tên ông trên phiếu bầu ngày 3/11?
Đó hẳn nhiên sẽ là "bất ngờ tháng 10" vô tiền khoáng hậu.
Thuật ngữ "bất ngờ tháng 10" trong chính trị Mỹ dùng để chỉ những sự kiện tự phát hoặc được tạo ra có chủ đích, thường là trong tháng 10, có thể tác động đến kết quả cuộc bầu cử tổng thống (diễn ra vào thứ 3 đầu tiên của tháng 11).
Thuật ngữ này ra đời trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1972 giữa Tổng thống đương nhiệm Richard Nixon và đối thủ đảng Dân chủ George McGovern. Khi đó, cuộc đàm phán chấm dứt cuộc chiến ở Việt Nam đã kéo dài sang năm thứ tư.
Đúng 12 ngày trước bầu cử, Cố vấn An ninh Quốc gia, trưởng phái đoàn đàm phán của Mỹ Henry Kissinger xuất hiện trong cuộc họp báo ở Nhà Trắng và tuyên bố: "Chúng tôi tin hòa bình đang nằm trong tầm tay".
Thực tế lịch sử cho thấy tuyên bố này không đúng, song cái gọi là "hòa bình trong tầm tay" của ông Kissinger vào ngày 26/10 năm đó đã giúp ông Nixon có chiến thắng áp đảo để tiếp tục nhiệm kỳ 2.
 |
| Tổng thống Nixon (giữa) và Henry Kissinger (trái) tại Trại David năm 1972. Ảnh: Wikimedia Commons. |
Những đòn tấn công chí mạng
Mùa bầu cử năm 2016 đã chứng kiến không ít "bất ngờ tháng 10", bao gồm đòn tấn công góp phần lớn khiến bà Hillary Clinton thua cuộc trước ông Trump.
"Bất ngờ tháng 10" đầu tiên là một đoạn ghi âm năm 2005 được công bố vào ngày 7/10, cho thấy ông Trump đã sử dụng từ ngữ tục tĩu để nói về phụ nữ. Ông Trump sau đó phải xin lỗi, nói những lời lẽ đó "không phản ánh con người tôi".
Song sự việc đã khiến nhiều nghị sĩ Cộng hòa rút lại sự ủng hộ dành cho ứng viên đảng mình, bao gồm các thượng nghị sĩ John McCain và Kelly Ayotte. Nhiều người khác kêu gọi ông Trump rút khỏi cuộc đua, bao gồm cựu ngoại trưởng Condoleezza Rice.
Cũng trong ngày 7/10 năm đó, WikiLeaks tung ra hàng nghìn email từ tài khoản của John Podesta, chủ tịch chiến dịch tranh cử năm 2016 của bà Clinton. Những tài liệu này hé lộ nhiều thông tin bất lợi cho ứng viên đảng Dân chủ: ông Clinton nhận nhiều tiền từ những người đóng góp cho quỹ Clinton Foundation, bà Clinton nhận câu hỏi tranh luận trước từ người bạn thân giờ làm chủ tịch Ủy ban Toàn quốc đảng Dân chủ, phe Dân chủ tìm cách loại đối thủ Bernie Sanders...
Song bất ngờ lớn nhất xảy ra vào ngày 28/10 khi Giám đốc FBI lúc đó James Comey gửi thư cho quốc hội thông báo nối lại cuộc điều tra bê bối sử dụng email cá nhân của bà Clinton trong thời gian bà làm ngoại trưởng Mỹ.
 |
| Ông Comey và Tổng thống Trump trong một cuộc gặp. Ảnh: Getty. |
Theo trang thăm dò FiveThirtyEight, tin tức về vụ điều tra đã làm đảo chiều ít nhất 1% tỷ lệ ủng hộ của cử tri tại các bang chiến trường như Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, góp phần làm sập đổ "bức tường xanh" của phe Dân chủ, khiến bà Clinton thua cuộc.
Thông báo bất ngờ từ ông Trump có thể xem là "bất ngờ tháng 10" đầu tiên của năm nay, nếu không tính đến việc Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg qua đời hồi tháng 9, với hệ quả là cuộc chiến lấp ghế trống tại Tòa án Tối cao vẫn chưa hạ màn.
Song bản thân việc ông Trump mắc bệnh lại không phải là điều bất ngờ với nhiều người đã theo dõi cách ông ứng phó với đại dịch tại Mỹ.
Trước khi nhận kết quả dương tính, ông Trump từng tuyên bố "virus sẽ biến mất", nói với nhà báo Bob Woodward rằng ông đã cố tình hạ thấp mức độ nghiêm trọng của đại dịch, không xây dựng chiến lược xét nghiệm quốc gia, không đeo khẩu trang trong nhiều tháng.
Ông cũng nhấn mạnh với đám đông trong nhiều cuộc mít tinh rằng dịch bệnh "hầu như không ảnh hưởng đến ai" và, trong cuộc tranh luận hôm 29/9, ông chế nhạo đối thủ Joe Biden: "Ông ấy có thể đứng nói chuyện cách xa 50 m và ông ấy xuất hiện với chiếc khẩu trang lớn nhất tôi từng thấy".
 |
| Ông Trump và ông Biden trong cuộc tranh luận tối 29/9. Ảnh: New York Times. |
Nguy cơ khủng hoảng hiến pháp
Dù vậy, về mặt chính trị, việc ông Trump nhiễm virus corona chưa hẳn sẽ là bất lợi đối với ông.
Nếu ông Trump không biểu hiện triệu chứng, có khả năng là ông ấy một lần nữa tìm cách hạ thấp mức độ nghiêm trọng của đại dịch, nói với những người ủng hộ rằng "có gì mà phải nhặng lên". Và nếu ông bệnh nặng, có lẽ ông cũng có thể được hưởng lợi từ sự đồng cảm của công chúng, giống Thủ tướng Anh Boris Johnson.
"Cuộc đua tổng thống về cơ bản đã thay đổi vào đêm nay... Nếu tổng thống vẫn không có triệu chứng, ông ấy có thể sử dụng việc này để hạ thấp mức độ nghiêm trọng của việc mắc bệnh", bác sĩ chuyên khoa hô hấp Vin Gupta nói với MSNBC.
Những người chỉ trích ông Trump cũng sẽ phải cẩn trọng. Bất kỳ phản ứng nào về thông tin mắc bệnh của ông Trump và bà Melania cũng có thể bị những người Cộng hòa coi là dấu hiệu của sự nhẫn tâm và chủ nghĩa cơ hội trong chính trị.
Ở tuổi 74 và thừa cân, ông Trump thuộc nhóm có nguy cơ cao. Bác sĩ của Nhà Trắng hôm 2/10 cho biết ông đủ khỏe để tiếp tục nhiệm vụ. Tuy nhiên, sau đó Nhà Trắng đã thông báo tổng thống nhập viện, với lý do cẩn trọng.
 |
| Ông Trump và ông Pence tại Nhà Trắng hôm 28/10. Ảnh: New York Times. |
Nếu ông Trump ốm nặng và không thể thực hiện nhiệm vụ, Phó tổng thống Mike Pence sẽ tạm thời tiếp quản Nhà Trắng, theo quy trình được quy định trong Tu chính án thứ 25 của hiến pháp Mỹ. Song nếu ông Pence, 60 tuổi, cũng mắc bệnh, khủng hoảng hiến pháp có thể xảy ra.
Theo các quy định trong Đạo luật Kế nhiệm Tổng thống năm 1947, chức vụ tổng thống khi đó sẽ được chuyển cho Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi. Song điều này cũng có nghĩa là chuyển giao quyền lực hành pháp từ đảng Cộng hòa sang đảng Dân chủ.
Tờ Washington Post đã lưu ý vào đầu năm nay: "Bất kỳ nỗ lực nào để chuyển giao quyền lực từ ông Trump và ông Pence cho bà Pelosi chắc chắn sẽ dẫn đến những thách thức pháp lý và chính trị, làm tăng thêm hỗn loạn vào đúng thời điểm quốc gia đang rất cần ổn định".
