Xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ bất ngờ tăng vọt

Xuất khẩu hàng Việt Nam sang Mỹ vẫn mạnh mẽ giữa bão thuế quan. Ảnh: Nam Khánh.

HSBC Việt Nam vừa công bố báo cáo Vietnam at a glance - Tác động trớ trêu của thuế quan. Xem xét các dữ liệu thương mại và FDI, HSBC đánh giá các chỉ số kinh tế vĩ mô của Việt Nam đã có kết quả tốt hơn nhiều so với kỳ vọng. Xuất khẩu sang Mỹ thậm chí còn tăng trưởng mạnh hơn so với năm 2024.

Thương mại vẫn tăng trưởng mạnh mẽ

Hồi tháng 4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố thuế đối ứng lên tới 46% với Việt Nam, sau đó Việt Nam đã đàm phán xuống còn 20%, tương tự như các thị trường mới nổi khác trong ASEAN.

HSBC nhận định thuế quan không làm giảm động lực xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam. Trái lại, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam còn nhanh hơn, đạt 28% bình quân 10 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm trước.

Một phần mức tăng này đến từ hoạt động đẩy nhanh đơn hàng đặt trước (frontloading), đặc biệt trong quý II khi các doanh nghiệp đổ xô xuất khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, tác động của xu hướng này chưa giảm nhanh như dự đoán ban đầu.

Bình quân 10 tháng đầu năm 2025, tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đạt mức 28% so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi hầu hết quốc gia trong khu vực đều ghi nhận ​​sự tiết chế đáng kể khi xuất khẩu sang Mỹ, Việt Nam vẫn duy trì ở mức gần 30%. Thái Lan gây bất ngờ khi hoạt động xuất khẩu tương đối bền bỉ.

Giữa bối cảnh thuế quan do Mỹ áp đặt, các nhà hoạch định chính sách ASEAN đã nỗ lực đẩy nhanh các hiệp định thương mại tự do nhằm tìm kiếm các cơ hội thương mại đa dạng hơn ở những thị trường khác.

Tuy nhiên, HSBC đánh giá đây là một bài toán giữa lợi ích dài hạn và thiệt hại ngắn hạn, vì rõ ràng Mỹ là một thị trường xuất khẩu trọng yếu khó có thể bỏ qua trong ngắn hạn.

Đặc biệt, Việt Nam phụ thuộc nhiều vào Mỹ với vai trò là thị trường tiêu dùng cuối cùng. Hiện, mức độ phụ thuộc thậm chí còn cao hơn, khi 32% hàng xuất khẩu của Việt Nam được xuất sang Mỹ. Mỹ cũng luôn là nguồn đóng góp chủ yếu cho thặng dư thương mại của Việt Nam.

Sau khi thặng dư thương mại hàng tháng giảm gần một nửa xuống còn 1,3 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025 so với năm 2024, con số này đã tăng lên 3 tỷ USD trong quý III/2025. Phần lớn sự bùng nổ thương mại với Mỹ đến từ lượng hàng điện tử xuất khẩu được duy trì ổn định ở mức cao.

Nguyên nhân do đâu?

Giải thích lý do xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ lại mạnh hơn các quốc gia trong khu vực, HSBC nhấn mạnh một điều quan trọng nằm ở cơ cấu hàng hóa.

Năm 2013, 60% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ thuộc các ngành công nghiệp sản xuất nhẹ như dệt may, giày dép và sản phẩm đồ chơi, trong khi các sản phẩm điện tử chỉ chiếm tỷ trọng khiêm tốn là 13%.

Tuy nhiên, xu hướng đã thay đổi khá nhanh và xuất khẩu điện tử đã ghi nhận mức tăng trưởng theo cấp số nhân.Tỷ trọng hàng điện tử từ mức chỉ bằng khoảng 1/7 so với nhóm công nghiệp sản xuất nhẹ vào năm 2013 đã tăng lên gần tương đương vào năm 2024, và từ đầu năm nay đã vượt nhóm này để trở thành mặt hàng xuất khẩu hàng đầu sang Mỹ.

Chưa kể, nhờ sự đầu tư liên tục của Samsung từ năm 2007, Việt Nam đã chuyển mình thành một trung tâm sản xuất lớn, đảm nhận một nửa sản lượng điện thoại thông minh của Samsung.

Mặc dù vẫn chưa "qua mặt" Trung Quốc, thị phần xuất khẩu các ngành hàng liên quan đến điện thoại của Việt Nam đã tăng mạnh từ mức gần như bằng 0 trong chưa đầy 15 năm, dù gần đây có chút chững lại.

Bên cạnh điện tử tiêu dùng, vai trò của Việt Nam cũng ngày càng trở nên quan trọng hơn trong sản xuất chip xử lý (ICs) - một phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn so với chỉ lắp ráp điện tử. Điều này nhờ vào đầu tư của Intel, công ty sản xuất 90% chip xử lý toàn cầu.

Bên cạnh thương mại, một chỉ số khác đáng chú ý là tình hình FDI. Mặc dù từ đầu năm đến nay, FDI ghi nhận mức giảm 8% so với cùng kỳ, quy mô FDI vẫn ở mức lớn đáng kể.

Bắc Ninh đang trở thành điểm đến hàng đầu của dòng vốn FDI, đặc biệt từ doanh nghiệp Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc, Trung Quốc. Ảnh minh họa: Quỳnh Danh.

Đặc biệt, dòng vốn FDI vào lĩnh vực sản xuất hiện xấp xỉ mức trung bình trước đại dịch Covid-19. Điều thú vị là dòng vốn từ Trung Quốc và Mỹ đã tăng đáng kể để bù đắp một phần cho sự sụt giảm từ Hàn Quốc.

"Dường như tác động của thuế quan đối với nền kinh tế Việt Nam nhẹ hơn so với những quan ngại ban đầu. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần lưu ý đến những rủi ro thương mại tiềm ẩn và có lẽ vẫn còn quá sớm để đánh giá mức ảnh hưởng", HSBC lưu ý.

Kỳ vọng diễn biến tích cực năm 2026

Sau đà tăng trưởng xuất khẩu 10 tháng đầu năm, HSBC ghi nhận tình hình thương mại tiếp tục tích cực trong tháng 11, dù tốc độ tăng trưởng chậm hơn. Diễn biến này cho thấy ảnh hưởng từ hoạt động đẩy nhanh đơn hàng đặt trước (frontloading) giảm dần.

Từ mức đỉnh, tăng trưởng xuất khẩu và nhập khẩu giảm xuống còn lần lượt 15% và 16% so với cùng kỳ năm trước.

Đà chững lại diễn ra trên diện rộng nhưng xuất khẩu điện tử vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ. Tăng trưởng xuất khẩu linh kiện máy tính và điện tử vẫn ở mức 62% so với cùng kỳ năm trước tính theo trung bình 3 tháng. Dù Việt Nam chủ yếu tham gia ở phân khúc giá trị thấp hơn trong chuỗi cung ứng công nghệ, nhu cầu AI tăng cao vẫn lan tỏa tác động tích cực.

Trong bối cảnh khó dự báo diễn biến năm 2026, các chỉ số kinh tế vẫn mang đến tín hiệu khả quan. Chỉ số PMI chính vẫn ở mức mở rộng 53,8 trong tháng 11, trong đó, một số chỉ số phụ cũng vượt qua mốc 50.

Đặc biệt, đơn đặt hàng xuất khẩu mới đã mở rộng với tốc độ nhanh hơn trong tháng thứ 2 liên tiếp. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại như Việt Nam. Thị trường lao động cũng duy trì đà tăng trưởng khi chỉ số việc làm vượt mốc 50 lần thứ hai trong năm.

Tuy vậy, HSBC cũng lưu ý đến yếu tố lạm phát khi lạm phát trong tháng 11 tăng 0,5% so với tháng trước, tương đương mức 3,6% so với cùng kỳ, cao hơn dự báo của thị trường.