Đầu tháng 2, Tổng thống El Salvador Nayib Bukele đã tiết lộ dự án cơ sở hạ tầng mới nhất của mình: Một nhà tù khổng lồ, có thể là lớn nhất thế giới, với khả năng giam giữ khoảng 40.000 tù nhân.
Ngày 25/2, ông Bukele tuyên bố chuyển 2.000 tù nhân đầu tiên đến cơ sở mới.
“Một dự án thông thường”, ông Bukele nói.
Quy mô của nhà tù mang ý nghĩa xã hội nổi bật. Công dân El Salvador đã ngầm chấp nhận cuộc trấn áp tội phạm lớn chưa từng có của Tổng thống Bukele, theo Washington Post.
 |
| Các nhân viên an ninh tại Trung tâm Ngăn chặn Khủng bố ở Tecoluca, El Salvador. Ảnh: Bloomberg. |
Nhà tù khổng lồ chưa từng có
Khi khánh thành nhà tù, ông Bukele đã chia sẻ một đoạn video dài 35 phút trên sóng truyền hình và Twitter về quá trình tham quan cơ sở hạ tầng.
Tổng thống El Salvador đến nhà tù trên một đoàn xe SUV màu đen.
“Chào mừng ngài đến với Trung tâm Giam giữ Khủng bố. Đây là một phần quan trọng trong cuộc chiến của chúng ta chống lại các băng đảng”, Osiris Luna Meza, giám đốc hệ thống nhà tù của El Salvador, nói.
Đoạn phim cho thấy nhà tù được trang bị máy soi X quang, tháp giám sát và vành đai an ninh dày đặc nhân viên. Một đội “can thiệp bạo loạn” được trang bị đầy đủ vũ khí đứng chào ông Bukele.
Chuyến tham quan đưa người xem đến các phòng giam. Tại khu biệt giam, tù nhân sẽ bị giam giữ hoàn toàn trong bóng tối, hành vi vốn bị lên án kịch liệt.
“Họ sẽ không thể nhìn thấy một tia nắng Mặt Trời nào, thưa ngài tổng thống”, ông Luna Meza tự hào nói. Ông bị chính phủ Mỹ liệt vào danh sách các quan chức bị nghi ngờ tham nhũng ở El Salvador.
 |
| Khu phức hợp nhà tù nhìn từ trên cao. Ảnh: Reuters. |
Với diện tích hơn 1,6 km2 tại một khu vực biệt lập của El Salvador, nhà tù là ví dụ mới nhất về chiến dịch chống tội phạm của ông Bukele. Nó dự kiến trở thành nhà tù lớn nhất và đông đúc nhất thế giới.
Những hình ảnh duy nhất được cung cấp bởi chính phủ El Salvador. Chỉ số ít nhà báo nước ngoài được tiếp cận và tham quan nhà tù.
Tài chính của dự án nhà tù không được công khai.
“Các hợp đồng được thầu một cách bất thường. Đảng Nuevas Ideas của ông Bukele đã thông qua luật cho phép bỏ qua trách nhiệm giải trình cơ bản”, phóng viên Jaime Quintanilla nói.
Cơ quan phụ trách đã niêm phong mọi thông tin về dự án xây dựng nhà tù. Không có thông tin chính thức về các công ty trúng thầu hợp đồng.
Kết quả từ chiến dịch chống tội phạm
Siêu nhà tù được sinh ra từ chính sách của ông Bukele. Từ tháng 3/2022, chính phủ El Salvador đã triển khai chiến dịch chống lại các băng đảng khét tiếng của đất nước và ban bố tình trạng khẩn cấp.
Cuộc chiến đã gây tranh cãi vì hạn chế một số quyền hiến định, chẳng hạn cho phép lực lượng an ninh bắt giữ nghi phạm mà không cần lệnh, theo BBC.
Ít nhất 60.000 người El Salvador đã bị bỏ tù trong chiến dịch, bao gồm hàng trăm trẻ vị thành niên. Giới chức nước này cho biết các băng nhóm tội phạm như MS-13 và Barrio-18 có tới hàng chục nghìn thành viên gây ra các vụ giết người, tống tiền và buôn bán ma túy.
Báo cáo của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho rằng các cuộc đột kích của ông Bukele là “bừa bãi”. Nhiều người vô tội đã bị cuốn vào cuộc chiến này, một số người bị bắt cũng cáo buộc họ bị “đối xử tàn ác, vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm”.
Theo số liệu của chính phủ El Salvador, tính đến tháng 11/2022, 90 người đã tử vong khi đang bị giam giữ.
 |
| Các tù nhân chờ chuyển đến buồng giam. Ảnh: Reuters. |
Ngay cả trước chiến dịch, El Salvador là một trong những quốc gia có tỷ lệ giam giữ bình quân đầu người cao nhất thế giới. Theo số liệu của World Prison Brief năm 2022, El Salvador có tỷ lệ 605 tù nhân trên 100.000 người.
Số liệu tù nhân bị giam giữ tại El Salvador rất khó xác minh do chưa cập nhật trong nhiều năm. Ước tính tổng số tù nhân bị giam giữ tại El Salvador hiện tại là khoảng 100.000 người. Đây là con số đáng kinh ngạc đối với một quốc gia 6,5 triệu dân.
Các vụ càn quét đã hạn chế thành công số lượng tội phạm. Theo thống kê chính thức, số vụ giết người tại El Salvador đã giảm khoảng 10 lần so với năm 2015. Năm 2022, ông Bukele thường xuyên tự hào về tỷ lệ tội phạm giết người giảm xuống mức kỷ lục.
Người dân cho biết tội phạm tống tiền đã biến mất hoàn toàn. Họ đã có được cảm giác an toàn trong cuộc sống hàng ngày.
Tuy nhiên, không có gì đảm bảo sự thành công lâu dài của cách tiếp cận này. Duy trì tình trạng khẩn cấp kéo dài, bộ máy an ninh lớn và tỷ lệ giam giữ cao có cái giá không hề rẻ đối với nền kinh tế đất nước.
Số lượng tù nhân khổng lồ cũng tiềm ẩn những rủi ro rất lớn. Các băng đảng có xu hướng phát triển mạnh trong tù khi bị cách ly với thế giới bên ngoài. Hơn nữa, họ không thể bị giam giữ vô thời hạn.
Những cuốn sách để hiểu thêm về Mỹ Latinh
Zing giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Mỹ Latinh - một khu vực rộng lớn gồm nhiều quốc gia với nền văn hóa đa dạng.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
