 |
| Ảnh minh họa. Nguồn: This Place. |
Thế tiến thoái lưỡng nan của người tù là một câu chuyện được biết đến rộng rãi có liên quan đến thuyết trò chơi. Lý luận thế tiến thoái lưỡng nan được áp dụng rộng rãi trong các môn như triết học, luân lý học, xã hội học, chính trị học, thậm chí cả sinh vật học.
Có nhiều phiên bản về thế tiến thoái lưỡng nan của người tù, nội dung chính là lựa chọn khó khăn mà hai người phải đối mặt, tôi sẽ kể vắn tắt nội dung cho mọi người nghe:
Một kẻ giàu có bị giết chết tại nhà, tiền bạc, của cải châu báu đều bị trộm mất, tình tiết vụ án nghiêm trọng. Sau khi cảnh sát vào cuộc đã nhanh chóng hành động, thông qua điều tra bắt được hai tên trộm và tìm được số lượng lớn châu báu bị đánh cắp ở hang ổ của bọn chúng. Đứng trước chứng cứ rành rành, hai tên trộm nhất quyết không thừa nhận việc giết người cướp của, chúng chỉ nói rằng khi đột nhập vào ăn trộm thì nạn nhân đã chết rồi. Chút mưu trí này sao qua mắt cảnh sát được?
Cảnh sát áp giải một tên trộm sang phòng thẩm vấn ở bên cạnh sau đó quay trở lại phòng thẩm vấn ban đầu và nói với đối tượng bị tình nghi phạm tội: “Anh có thừa nhận hay không thì tội ăn cắp đã rõ rành rành rồi, cho dù anh không nhận tội chúng tôi cũng có thể phạt anh 1 năm tù giam. Thế nhưng tôi cho anh một cơ hội, nếu anh nhận tội và khai báo đồng bọn của mình thì án phạt được giảm nhẹ còn hai tháng, như vậy đồng bọn của anh phải ngồi tù 10 năm. Cũng như vậy, nếu đồng bọn của anh tố cáo ngược lại thì thứ đợi anh phía trước là 10 năm tù giam, đồng bọn của anh chỉ phải ngồi từ hai tháng là được thả tự do. Hoặc là hai người đều nhận tội, mỗi người ngồi tù 5 năm. Anh suy nghĩ cho kỹ đi.
Lúc này đây, hai tên trộm trở nên ngơ ngác không biết phải làm sao. Rốt cục nhận tội hay kháng cự đây? Rất rõ ràng kế hoạch tốt nhất đương nhiên là im lặng, sống chết cũng không nhận tội. Như vậy hai người chỉ cần ngồi tù 1 năm liền được tự do. Thế nhưng hai người họ bị nhốt ở hai phòng khác nhau, không có cách nào trao đổi bàn bạc. Bọn họ không thể không suy nghĩ cẩn thận đối phương sẽ trả lời như nào và bản thân nên áp dụng đối sách gì.
Trường hợp 1: Nếu bản thân tố giác đối phương chống chế sẽ chỉ phải ngồi tù hai tháng. Trường hợp hai: Nếu đối phương phản bội, mình cũng chống chế thì cả hai đã nhận tội và lĩnh án 5 năm tù.
Qua hai lựa chọn trên, chúng ta có thể thấy được trong lòng hai tên tội phạm đó phản bội là sự lựa chọn tốt nhất. Vì vậy, khi đứng trước một tình huống, bọn họ đều chọn phản bội đối phương, và kết quả là cả hai phải ngồi tù 5 năm.
Trong ván cờ tâm lý này phản bội thuộc loại kế sách có tính sắp xếp. Cho nên nếu muốn đạt được một sự cân bằng trong ván cờ này chỉ có thể bán đứng lẫn nhau, không ai được lợi.
