Một lần, binh sĩ Ukraine gặp vấn đề với những bệ phóng tên lửa Javelin họ nhận được từ Mỹ. Những thiết bị tinh vi có giá 6 con số này bị trục trặc mà không ai trong đội biết cách sửa.
Họ phải cầu cứu Mark Hayward, cựu binh Lục quân Mỹ tình nguyện tới Ukraine làm giáo viên huấn luyện, cùng một người Mỹ nữa. Hai người nghĩ ra cách sửa cho một bệ phóng bằng cách tận dụng lại linh kiện từ tay cầm chơi game cũ.
 |
| Một binh sĩ Ukraine vác ống phóng Javelin ở phía bắc thủ đô Kyiv hồi tháng 3. Ảnh: Reuters. |
Những bệ phóng khác thực ra không có vấn đề. Vấn đề nằm ở tờ hướng dẫn sử dụng có nội dung được dịch ẩu bằng Google Translate, theo ông Hayward. Và quan trọng hơn, các kiện Javelin đến Ukraine không đi kèm tấm thẻ có ghi hotline hỗ trợ thường thấy.
“Chúng ta gửi đi thiết bị nhưng lại không có hỗ trợ kỹ thuật ư?”, ông Hayward nói.
Kiện hàng thiếu nhiều thứ
Tên lửa Javelin có hiệu quả cao nhưng phức tạp hơn các loại vũ khí vác vai khác. Bộ phận điều khiển (CLU) cầm tay của tên lửa Javelin cần chạy bằng pin và được làm mát bằng chất argon. Đi kèm với CLU là cuốn sách hướng dẫn sử dụng dày 258 trang.
Nhưng theo ông Hayward, điều đáng nói là dường như những kiện tên lửa Javelin được gửi tới Ukraine không đi kèm tấm thẻ có ghi hotline hỗ trợ miễn phí để người dùng gọi khi gặp trục trặc hoặc sửa chữa.
Hayward nói đã mở một vài hộp Javelin nhưng không tìm thấy tấm thẻ như thế. Cán bộ đào tạo của Ukraine ở nhiều đơn vị cũng nói không biết tới bất cứ hotline hỗ trợ Javelin nào, theo ông Hayward.
 |
| Thông tin về hệ thống tên lửa Javelin. Đồ họa: Washington Post. |
Ông Hayward cho biết hotline hỗ trợ là tài sản quan trọng đối với những binh sĩ không thể tự mình khắc phục sự cố. Việc chính quyền Biden không cung cấp cho Ukraine cùng mức hỗ trợ như thế là không chấp nhận được, ông nhận xét.
Bộ Quốc phòng Mỹ không trả lời câu hỏi của Washington Post về phạm vi Mỹ hỗ trợ hậu cần và kỹ thuật cho Ukraine, cũng như câu hỏi liệu có phải tấm thẻ chứa hotline bị bỏ ra ngoài trước khi chuyển giao Javelin hay không.
"Mất tích" khỏi các kiện hàng còn là hai chương trình trên máy tính có vai trò cốt lõi trong giáo trình đào tạo sử dụng Javelin của Lục quân Mỹ, theo ông Hayward.
Một chương trình sẽ hướng dẫn các kỹ năng cơ bản như trình tự thao tác bắn. Đây được coi là kiến thức cần biết đối với binh sĩ Mỹ chuyên thao tác Javelin. Chương trình kia là bộ kit huấn luyện tác chiến mà binh sĩ Mỹ thường mang theo trong các buổi tập huấn mô phỏng chiến đấu thực địa.
Bradley Crawford, một cựu binh Lục quân Mỹ đang giúp đào tạo binh sĩ Ukraine về Javelin và các vũ khí khác, cho biết nhóm của ông đã yêu cầu chương trình đào tạo trên máy tính từ hơn một tháng trước. Nhưng tới nay, ông chưa thấy dấu hiệu các kit đào tạo này sẽ được chuyển đi.
 |
| Binh sĩ Mỹ được tập huấn sử dụng Javelin bằng phần mềm mô phỏng trên máy tính tại Hawaii vào năm 2012. Ảnh: Lục quân Mỹ. |
Thiếu pin, Javelin chỉ là cái chặn cửa
Vấn đề hỗ trợ kỹ thuật cho Ukraine đã thu hút chú ý của ít nhất một nghị sĩ Mỹ. Trong phiên điều trần Thượng viện hôm 3/5, Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski đã hỏi Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin liệu Mỹ có gửi đủ trang bị đào tạo cho Ukraine hay không.
Ông Austin cho biết việc này chưa bao giờ được đề cập trong lúc ông trao đổi với phía Ukraine. Sau đó, Lầu Năm Góc nói với bà Murkowski rằng quan chức Mỹ đã đặt vấn đề với phía Ukraine và đối phương nói không cần thêm trang bị đào tạo.
Nhưng hồi đầu tháng 6, một sĩ quan Ukraine đồn trú tại miền Nam nước này cho biết đơn vị mình đã yêu cầu bộ kit huấn luyện tác chiến một tuần trước buổi điều trần của ông Austin hôm 3/5 nhưng tới nay vẫn chưa nhận được. Những đơn vị khác cùng tiểu đoàn cũng thế.
Binh sĩ Ukraine biết cách thích ứng và đa số có thể ứng biến, vị sĩ quan nói. Nhưng nhiều người chỉ được học các lớp rút gọn kéo dài chưa đầy 2 ngày. Trong khi đó, khóa đào tạo Javelin của Lục quân Mỹ có thời lượng 80 giờ.
 |
| Mark Hayward chuẩn bị thử nghiệm nguyên mẫu pin lắp ngoài cho Javelin tại khu vực Mykolaiv, Ukraine hồi cuối tháng 3. Ảnh: Mark Hayward. |
Tuy giao tranh Ukraine đã chuyển sang giai đoạn đối đầu chủ yếu bằng pháo binh và rocket, vũ khí chống giáp như Javelin vẫn có vai trò quan trọng. Nguyên nhân là Nga cần dùng xe tăng và xe bọc thép chở quân để nắm giữ lãnh thổ ở Donbas, theo vị sĩ quan.
Ông Hayward cũng đã trao đổi với Thượng nghị sĩ Murkowski về vấn đề thiếu pin cho CLU. Pin của CLU có thời lượng sử dụng 4 tiếng khi được sạc đầy và sẽ ngắn hơn nếu được sử dụng để khai hỏa.
Quân đội Ukraine đã cất lượng lớn pin đi để đảm bảo hoạt động cho những lần bắn trên thực địa. Số pin còn lại đến tay sĩ quan đào tạo rất ít. Nếu không có pin, Javelin chỉ là cái chặn cửa nặng 22 kg.
Kể với bà Murkowski, ông Hayward cho biết đã phải đấu nối pin vào ắc quy xe máy bằng băng dính và dây điện để có thể đứng lớp.
Ông Hayward vẫn nhớ một lần hồi tháng 3, khi đang đứng lớp về Javelin, ông nhận được cuộc gọi từ một binh sĩ ở Đông Nam Ukraine. Người lính nói CLU trong tay gặp trục trặc và đang phải ẩn nấp để tránh đạn xe tăng Nga.
Ông Hayward đã không thể phát hiện ra vấn đề qua điện thoại và người lính buộc phải bỏ chạy. Ông không biết số phận của người gọi.
