Là một agency lĩnh vực marketing và thiết kế, nhưng Tùng Juno và các cộng sự của anh lại quyết định rẽ sang lĩnh vực xuất bản với những "tính toán" thú vị về phát hành sách.
Cách đây khoảng 2 năm, cộng đồng làm marketing và thiết kế xôn xao về một ấn phẩm được gọi là tạp chí GAM7. Người ta hào hứng đón đọc và đợi chờ mỗi kỳ sách ra để rinh ngay về nhà. Đến nay GAM7 đã ra đến số thứ 7 nhưng dường như vẫn không có dấu hiệu hạ nhiệt, số sau được săn đón hơn số trước.
Không chỉ gây ấn tượng với GAM7, ngay sau khi số 1 với chủ đề Trending được ra mắt không lâu, những người trẻ trong ngành marketing lại được dịp tò mò với một sản phẩm khác từ đơn vị cho ra mắt các sản phẩm trên: Xấu thế nào, Đẹp ra sao.
Những cuốn sách thì kỳ lạ, mà đơn vị làm ra cũng chẳng giống ai. Họ là một Agency (Tên thường gọi của các công ty dịch vụ truyền thông, marketing, sáng tạo).
Tại sao một agency lại đá chéo sân sang lĩnh vực xuất bản? Và lý do gì khiến họ trở thành một “kẻ ngoại đạo” thành công như vậy? Câu chuyện bắt đầu từ bài toán “sinh tồn” của Rio mà Tùng Juno (đồng sáng lập kiêm CEO) chia sẻ cùng chúng tôi tại văn phòng ngổn ngang nhưng đầy thú vị của họ tại Hà Nội.
- Rio không chỉ là đơn vị theo mô hình agency thông thường mà kết hợp rất nhiều mảng hoạt động: sáng tạo, đào tạo, xuất bản, phân phối, studio… Chiến lược này xuất phát từ đâu?
- Đó là một câu chuyện dài, bắt nguồn từ việc khởi nghiệp của chúng tôi. Khi bắt đầu, chúng tôi đều rất trẻ, ở quãng 24, 25 tuổi. Chọn mô hình kinh doanh agency là một bước đi liều lĩnh.
Khách hàng của mô hình này hầu hết là doanh nghiệp, mà với chúng tôi tại thời điểm đó mạng lưới và quan hệ là những rào cản rất lớn. Rio rơi vào tình cảnh “tay không tấc sắt” khi đứng cạnh những người khổng lồ trong ngành. Điều đó đẩy chúng tôi vào tình thế bắt buộc phải tìm một cách tiếp cận thị trường mới mẻ hơn, và ý tưởng về một hệ sinh thái lấy sáng tạo làm trung tâm ra đời.
Một hệ sinh thái cho phép chúng tôi tìm hiểu thị trường dưới nhiều góc độ và gặp gỡ khách hàng của mình trong nhiều hoạt động khác nhau. Từ đó chúng tôi có được tạo lập được mối quan hệ với họ và đưa ra những giải pháp tốt nhất.
- Tại sao anh chọn xuất bản mà không phải là một hình thức khác?
- Khi bắt đầu xây dựng hệ sinh thái, chúng tôi nhận thấy một vài vấn đề mấu chốt cần giải quyết khi làm việc với khách hàng. Có nhiều dự án được khởi tạo cho khách hàng rất ổn nhưng từ phía khách hàng thì họ không cảm nhận được sự xấu đẹp hoặc ngôn ngữ thiết kế. Điều này tạo ra khoảng cách rất lớn giữa agency và khách hàng, chuyên viên marketing cũng như nhà thiết kế.
Sau khi nghiên cứu và lựa chọn, chúng tôi nhận thấy đào tạo có thể giúp hóa giải bài toán này. Về lâu dài, khách hàng sẽ hiểu được ngôn ngữ của thiết kế và cách giao tiếp giữa 2 bên sẽ ăn ý hơn.
Đào tạo là hoạt động khá thành công của Rio, sau 3 năm chúng tôi đào tạo được khoảng hơn 4.000 người làm marketing và chủ doanh nghiệp. Nhưng khi có được con số ấy thì tôi lại tham vọng hơn.
Tôi nhận thấy mỗi tháng ở cả Sài Gòn và Hà Nội chúng tôi cũng chỉ đào tạo được từ 3 đến 4 khóa, khoảng hơn 100 học viên. Như vậy sẽ rất lâu trong khi cộng đồng chuyên viên lĩnh vực marketing và nhà thiết kế lại rất rộng. Trong bối cảnh đo, chúng tôi nhận ra cách để đưa kiến thức tới nhiều người nhất, không gì hơn là qua sách. Đó chính là khởi điểm của GAM7 và Rio Book.
Ban đầu chúng tôi thực hiện phiên bản online được hơn 1 năm và nhận được hơn 11.000 lượt tải về mỗi số. Đây là một tín hiệu rất tốt. Chúng tôi cân nhắc, tham khảo ý kiến của mọi người và nhận ra đã đến lúc làm một ấn phẩm tốt hơn, chuyên nghiệp hơn, nhiều chuyên gia từ trong nước hơn để có tính ứng dụng cao hơn. GAM7 phiên bản giấy đã bắt đầu như vậy.
- Vậy vai trò của GAM7 và Rio Book trong hệ sinh thái của các anh là gì?
- GAM7 và Rio Book hay mảng xuất bản nói chung có vai trò gia tăng độ phủ về mặt kiến thức và tạo ra kết nối rộng lớn hơn.
GAM7 là tiếng nói chung giữa nội dung và thiết kế. Chúng tôi trình bày những nội dung mà khách hàng, chuyên viên marketing quan tâm và truyền tải qua năng lực thiết kế của Rio.
Số liệu của GAM7 trong 2 năm với 6 số là hơn 60.000 cuốn được xuất bản. Con số này lớn hơn nhiều so với 4.000 học viên của 3 năm tại Rio Class.
- Cái tên GAM7 có ý nghĩa gì thưa anh?
- Có thể cắt nghĩa theo nhiều cách cho cái tên này. Nhưng ở góc độ của tôi, người khởi tạo nó, GAM7 thể hiện sự đa chiều, đa dạng. Tôi muốn một thương hiệu có một cái tên dễ nhớ, dễ đọc, dễ liên tưởng. GAM ở đây chỉ về sắc độ, gam màu, trong thiết kế. GAM thể hiện sự đa dạng. Còn số 7 là số chuyên mục trước đây của cuốn sách. Sau này chúng tôi tinh giản nội dung thành 5 chuyên mục.
- GAM7 và Rio Book xét về mặt nào đó giống như ấn phẩm chuyên ngành. Vậy độc giả của dòng sách này là những ai?
- Sách là một sản phẩm, và vì vậy nó cần đáp ứng được nhu cầu thị trường. Đối với chúng tôi, điều này càng trở nên quan trọng vì chúng tôi chỉ có một nguồn lực giới hạn nhất định. Chúng tôi phải tập trung vào nhiều nhóm độc giả có cùng nhu cầu và vào thế mạnh của Rio.
Chúng tôi nhận thấy nhu cầu sẵn có của nhóm các chuyên viên marketing trẻ, thường là sinh viên, những người mới ra trường và đi làm dưới 5 năm. Nhóm đối tượng này chưa có kinh nghiệm và thường không được giao những công việc có tính chiến lược. Họ cần những nguồn cung cấp kiến thức để học hỏi liên tục, họ cần những góc nhìn từ những chuyên gia nhiều kinh nghiệm làm việc tại Việt Nam và GAM7 đáp ứng được điều đó.
- Rio tiếp cận nhóm độc giả đó như thế nào?
- Có vài cách hiệu quả để chúng tôi tiếp cận độc giả. Không giống với những đơn vị xuất bản khác, chúng tôi sản xuất và cũng trực tiếp đưa ấn phẩm đến tay độc giả. Đội ngũ của Rio rất tinh gọn, tôi thành lập một đội nhân sự thương mại điện tử để bán những cuốn sách mà Rio sản xuất, hơn 70% lượng sách được bán ra do Rio phân phối trực tiếp đến tay khách hàng, 30% còn lại có kênh phân phối riêng.
Thêm vào đó, lợi thế từ các yếu tố công nghệ và mạng xã hội hiện nay cho phép những đội nhóm nhỏ như chúng tôi tự mình tiếp cận độc giả.
Và một điều quan trọng nữa, chúng tôi được thừa hưởng di sản từ chính thương hiệu Rio.
- Anh có áp dụng những chiến lược giống nhau cho GAM7 và Rio Book?
- Tôi có những “mục tiêu” riêng với từng dòng sách.
GAM7 tập trung cho đối tượng chuyên viên marketing nhiều hơn. Ấn phẩm này tập hợp những kiến thức và góc nhìn đa chiều, rất dễ đọc. GAM7 có nội dung kết hợp từ bài viết của nhiều chuyên gia.
Rio Book hoàn toàn do đội ngũ Rio tự viết nội dung. 2 cuốn sách đầu tiên thuộc Tủ sách mỹ thuật ứng dụng trong Marketing. Với tủ sách này chúng tôi muốn cung cấp những kiến thức cơ bản nhất cho các chuyên viên marketing về thiết kế và chỉ làm thêm một cuốn nữa là hoàn thành.
Ở Việt Nam không thiếu sách về marketing, kinh doanh nhưng đa số là sách dịch. Người đọc có thể tìm được rất nhiều kiến thức hữu ích trong đó, nhưng trong một số trường hợp việc đọc và việc lĩnh hội được không song hành cùng nhau. Ví dụ có những cuốn sách nhắc đến các thương hiệu ở nước ngoài mà chúng ta không biết đó là thương hiệu nào, bối cảnh triển khai các chiến dịch của họ cũng rất khác với Việt Nam.
Có những cuốn sách dù rất kinh điển nhưng người đọc cần phải có một lượng kiến thức nhất định hay kinh nghiệm mới có thể thấm được. Vì vậy chúng tôi muốn làm những cuốn sách có thể ứng dụng thiết kế và tư duy hệ thống để giúp người đọc có thể “Đọc ít - Hiểu nhiều”.
Cuốn sách không chỉ cần đẹp mà còn mang đến trải nghiệm cho người đọc và giúp tổ chức kiến thức một cách tốt nhất. Chúng tôi muốn làm những dòng sách có tính ứng dụng cao.
- Dù là một nhân tố còn mới trong ngành nhưng những ấn phẩm của Rio vẫn đạt được những thành tích ấn tượng. Theo anh đâu là những thuận lợi khi một Agency “lấn sân” xuất bản?
- Tôi cho rằng GAM7 và Rio Book được đón nhận bởi sự kết hợp giữa cả yếu tố thiết kế và nội dung.
Là một agency thiết kế - sáng tạo, chúng tôi có lợi thế thiết kế “của nhà trồng được”. Thường xuyên thực hiện những bộ nhận diện, ấn phẩm giúp chúng tôi tối ưu trải nghiệm cho độc giả tốt hơn
Bên cạnh đó, việc thường xuyên tiếp xúc và xử lý các chiến dịch cho các khách hàng từ lớn đến nhỏ, giúp chúng tôi hiểu những nội dung mà họ thực sự quan tâm, họ đang gặp vấn đề gì, cách thức họ triển khai và tư duy trong ngành marketing ra sao. Đồng thời những bài viết đầy kinh nghiệm từ các chuyên gia hàng đầu đã khiến cho những ấn phẩm của chúng tôi trở nên có sức nặng hơn, đáp ứng được nhu cầu, insight (sự thật ngầm hiểu) của độc giả.
Một điểm thu hút nữa mà tôi nghĩ đã làm nên sự độc đáo của GAM7 đó là tính đa chiều. Có những số mà trong đó có vài bài viết trình bày về cùng một chủ đề nhưng quan điểm thì trái chiều. Điều này khiến đọc giả cần đọc một cách chọn lọc và chủ động hơn.
Ở những số gần đây, chúng tôi có bài viết của những tác giả còn trẻ nhưng góc nhìn thì độc đáo và mới lạ. Tôi tin rằng người trẻ tuy chưa có quá nhiều kinh nghiệm nhưng ở một số khía cạnh họ có những cái nhìn mới mẻ và nhanh nhạy hơn.
- Và những khó khăn của những người ngoại đạo thì sao?
- Cuốn đầu tiên No.1 Trending chúng tôi thực hiện trong hơn 3 tháng và phải học mọi thứ hoàn toàn từ đầu. Chúng tôi tự mò mẫm học việc, từ tiếp xúc với nhà in, xin giấy phép cho đến làm việc với nhà phân phối. Nhưng đến giờ mọi chuyện đã ổn định hơn, vì chúng tôi cũng đã có kinh nghiệm làm đến gần 10 cuốn sách rồi mà. (cười)
- Có vẻ như việc thực hiện rất suôn sẻ, anh có “bài học” nào đáng nhớ trong quá trình làm sách không?
- Có chứ. Ngay vào đầu năm nay, khi chúng tôi làm cuốn No.4 Branding Touch Point (Điểm chạm thương hiệu) đã có một bài học nhớ đời. Ban đầu, dự định của nhóm làm sách là sẽ tặng mỗi độc giả một tờ lịch, được làm thành áo ôm cho cuốn sách. Nhưng sau đó do một số lỗi kỹ thuật, hình chú gà mà chúng tôi chọn để in ra đã bị vỡ ở một số điểm do file in không đủ chất lượng.
Chúng tôi đã thảo luận rất nhiều và vẫn quyết định hủy tờ lịch đó, cho dủ tổn thất lên đến cả chục triệu đồng. Quà tặng được thay thế bằng các bao lì xì.
Bài học lớn nhất mà chúng tôi nhận được là phải tỉ mỉ từng khâu chi tiết nhất cho sản phẩm và nếu có lỗi xảy ra thì sẽ hủy chứ không đưa những sản phẩm không hoàn thiện ra thị trường.
- Qua thời gian, độc giả đón nhận những ấn phẩm của Rio như thế nào?
- Ngày càng tích cực hơn, điều này có thể dễ dàng nhìn thấy ở những con số. GAM7 No.1 được xuất bản với số lượng rất hạn chế là 1.000 cuốn nhưng bán hết chỉ trong vòng 2 ngày. Đến nay chúng tôi có trung bình 10.000 cuốn cho mỗi số. Với một doanh nghiệp xuất bản thì có lẽ lượng tiêu thụ này chẳng đáng kể, nhưng đối với một đơn vị bắt đầu đi vào lĩnh vực này thì đó là một con số khả quan.
Với tôi, làm sách cũng là làm một dịch vụ, cần phải liên tục đón nhận phản hồi của độc giả để hoàn thiện chất lượng sách hơn. Gần đây chúng tôi có một buổi ra mắt số 7 của GAM7 và kỷ niệm hành trình làm sách của mình, những chia sẻ và tình cảm của độc giả cũng như những tác giả chuyên môn khiến chúng tôi rất cảm động. Nhiều người coi GAM7 là một món ăn tinh thần và chờ đợi mỗi lần sách ra.
Làm sách đối với tôi cũng như toàn bộ đội ngũ của Rio là một hành trình tràn đầy cảm hứng. Chúng tôi có rất nhiều hoạt động nhưng đây là sản phẩm hữu hình đầu tiên, có thể cầm nắm được của chúng tôi. Tôi vui mừng nhìn thấy đội ngũ xuất bản của Rio ngày một trưởng thành và say mê với công việc này. Khi có độc giả ở bên, chúng tôi ngày càng cố gắng để tạo ra những ấn phẩm tuyệt vời hơn nữa.
