|
|
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong chuyến công đến Trung Quốc. Ảnh: Reuters. |
Dữ liệu chính thức cho thấy thặng dư thương mại của Trung Quốc trong 11 tháng đầu năm 2025 đạt 1.070 tỷ USD.
Wendy Cutler, Phó chủ tịch cấp cao Viện Chính sách Xã hội châu Á, chia sẻ với Nikkei Asia rằng đây là “hồi chuông cảnh báo cho các đối tác của Trung Quốc rằng bộ công cụ và quy tắc bảo vệ thương mại của họ chưa phát huy hiệu quả”.
Châu Âu theo dõi sát sao
Tại châu Âu, lập trường cứng rắn hơn đang hình thành. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết ông đã trao đổi với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng nếu tình trạng mất cân bằng không được cải thiện thì EU “buộc phải áp dụng các biện pháp đáp trả trong những tháng tới”.
Trong 5 năm qua, đà xuất khẩu của Trung Quốc được nâng đỡ bởi nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa giá rẻ và bước tiến về năng lực sản xuất. Chương trình Made in China 2025 cùng chuỗi cung ứng quy mô lớn củng cố lợi thế chi phí. Tình trạng giảm phát trong nước từ giữa năm 2022 tiếp tục gia tăng sức cạnh tranh cho nhà xuất khẩu.
“Thặng dư của Trung Quốc không chỉ là vấn đề thương mại mà còn phản ánh thực tế là tỷ lệ tiết kiệm của hộ gia đình ở mức đặc biệt cao, trong khi đầu tư tăng chậm hơn. Vì vậy, thay vì chỉ dựa vào các biện pháp kích cầu tiêu dùng để thu hẹp thặng dư, Trung Quốc được cho là sẽ ưu tiên củng cố, sắp xếp lại, tối ưu hóa và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và năng lực sản xuất trong thời gian tới”, bà Jin Keyu, Giáo sư Tài chính tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong (HKUST), nói với tờ Nikkei Asia.
Theo bà, mục tiêu của Bắc Kinh là xử lý tình trạng dư thừa công suất bắt nguồn từ cạnh tranh quá mức. Ở trong nước, điều đó đồng nghĩa với việc cắt giảm trợ cấp và không còn đặt nặng mục tiêu mở rộng quy mô, qua đó phần nào giảm bớt tình trạng dư thừa công suất nói trên.
Tuy nhiên, bà Keyu cũng cho rằng bản thân khái niệm “dư thừa công suất” dễ bị hiểu sai. Trung Quốc đang cung cấp cho các nước đang phát triển một lượng lớn thiết bị năng lượng tái tạo và công nghệ khác với giá phải chăng và chất lượng cao, qua đó mang lại lợi ích cho thế giới.
Trong bối cảnh nhu cầu trong nước vẫn trầm lắng, thặng dư thương mại được kỳ vọng là một trong những yếu tố giúp Bắc Kinh hoàn thành mục tiêu tăng trưởng chính thức “khoảng 5%” trong năm 2025. Nhiều nhà kinh tế dự đoán Bắc Kinh cũng sẽ đặt mục tiêu tương tự cho năm 2026 nhằm củng cố niềm tin của thị trường.
Trung Quốc có nhiều lợi thế
Lu Ting, Giám đốc điều hành và chuyên gia kinh tế trưởng Trung Quốc tại Nomura, cảnh báo: “Mất cân bằng thương mại ngày càng lớn giữa Trung Quốc và châu Âu sẽ kích hoạt thêm những vòng căng thẳng mới mà thị trường chưa lượng hóa đầy đủ”.
Thời gian qua, EU đặc biệt lo ngại về lượng xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Theo dữ liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), năm 2024, Trung Quốc sản xuất 12,4 triệu xe điện, chiếm hơn 70% sản lượng toàn cầu, trong khi con số này tại châu Âu chỉ khoảng 2,8 triệu chiếc và ở Bắc Mỹ khoảng 1,8 triệu chiếc.
“Thặng dư thương mại 1.000 tỷ USD của Trung Quốc thực sự là điều đáng lo, không chỉ với châu Âu mà với nhiều nước khác. Ở nhiều nước, sức cạnh tranh của hàng hóa Trung Quốc đang gây sức ép các nhà sản xuất nội địa, thậm chí khiến một số ngành khó hình thành và phát triển, qua đó kìm hãm tăng trưởng và gây sức ép lên việc làm”, ông Jens Eskelund, Chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc (EUCCC), nhận xét.
Theo EUCCC, thâm hụt thương mại của EU với Trung Quốc có thể vượt 400 tỷ euro trong năm nay.
Từ phía Trung Quốc, Wu Xinbo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quốc tế và Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Fudan, gọi mức thặng dư chưa từng có này là “một bất ngờ dễ chịu” giữa bối cảnh căng thẳng với Mỹ và châu Âu.
Ông cho rằng đà xuất khẩu mạnh mẽ hiện nay của quốc gia châu Á này sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới nhờ khả năng cạnh tranh lớn.
“Nếu EU áp thêm các rào cản thương mại, bao gồm tăng thuế quan, Trung Quốc sẽ tiếp tục đàm phán nhưng đồng thời có thể đáp trả, như hạn chế mua máy bay của Airbus. Trong bối cảnh quan hệ với Mỹ đã cải thiện, Bắc Kinh có thể chuyển sang đặt mua máy bay của Boeing”, ông Xinbo chỉ ra.
Ông Xinbo nhấn mạnh rằng khả năng Bắc Kinh yêu cầu doanh nghiệp trong nước chủ động cắt giảm xuất khẩu là rất thấp, vì dòng chảy hàng hóa chủ yếu do thị trường quyết định. Theo ông, Bắc Kinh cũng khó có khả năng can thiệp theo hướng áp trần hoặc hạn chế giá xuất khẩu, khi nước này vẫn đang sở hữu lợi thế chi phí sản xuất so với châu Âu.
“Điều Trung Quốc có thể làm là tăng nhập khẩu từ châu Âu ở mức hợp lý, nếu châu Âu có các sản phẩm phù hợp nhu cầu - bao gồm cả hàng hóa lẫn dịch vụ - đồng thời đẩy mạnh đầu tư vào châu Âu”, ông Xinbo phát biểu.
Nền kinh tế với độ mở lớn như Việt Nam không thể tránh khỏi những tác động từ xu hướng kinh tế thế giới. Trong thế giới kinh doanh phức tạp và thay đổi liên tục như hiện nay, việc cập nhật kiến thức và hiểu biết về các xu hướng kinh doanh trên thế giới rất quan trọng. Để độc giả có thể tiếp cận những thông tin kinh tế quốc tế mới nhất, Tri Thức - Znews giới thiệu Tủ sách kinh tế thế giới với những cuốn sách và câu chuyện kinh doanh đáng chú ý. Từ việc nghiên cứu các công ty hàng đầu đến việc khám phá những xu hướng kinh tế mới, Tủ sách sẽ là nơi cập nhật các thông tin mới nhất về hoạt động kinh tế toàn cầu.
