|
|
Tình dục giúp con người chống chọi các vật ký sinh trên cơ thể. Nguồn: ladbible. |
Trong cuốn Hoàng hậu Đỏ, bằng kiến thức và lập luận của bộ môn sinh học xã hội, tác giả Matt Ridley đã khẳng định tình dục là trọng tâm của sự tiến hóa ở người.
Tiến hóa chỉ diễn ra thông qua sinh sản cạnh tranh
Theo Matt Ridley, sinh sản là mục đích duy nhất mà loài người nhắm tới. Loài người thừa kế các xu hướng sinh tồn, ăn uống suy nghĩ, nói năng… Nhưng trên hết họ thừa kế xu hướng sinh sản. Trong số những người đi trước, ai sinh đẻ được thì truyền cho hậu duệ các đặc tính của mình; còn ai vô sinh thì không.
Bất cứ thứ gì làm tăng cơ hội sinh đẻ thành công ở người đều được trao truyền cho đời sau, ưu tiên hơn những thứ khác. Do đó, mọi thứ trong bản tính con người đã được “lựa chọn” cẩn thận dựa theo khả năng đóng góp của nó vào mục đích tối hậu là sinh sản thành công.
Cũng theo Matt Ridley, bản tính tính người phát triển không gì khác ngoài tiến hóa và giờ đây đã có bằng chứng “nặng ký” cho sự tiến hóa chỉ diễn ra thông qua sinh sản cạnh tranh.
Những dòng giống nào sinh sản được thì tiếp tục tồn tại, còn dòng giống nào không sinh sản được thì dần tuyệt chủng. Khả năng sinh sản chính là cái khiến cho sinh vật khác với đất đá.
Trong cuốn sách, Ridley đã sử dụng khái niệm Hoàng hậu Đỏ (cũng là tên cuốn sách) để giải thích tình dục như một cách (hoặc một chiến lược) giúp cho các thế hệ loài người vượt qua những cuộc đấu tranh sinh tồn, hay những kẻ săn mồi tấn công từ bên trong (ký sinh trùng, virus) và những sinh vật cạnh tranh.
Khái niệm Hoàng hậu Đỏ do Leigh Van Valen (1935-2010), một nhà sinh học tiến hóa người Mỹ khám phá và đưa ra khi ông nghiên cứu các hóa thạch dưới biển vào năm 1973. Theo Ridley khám phá này là một bước tiến quan trọng về tiến hóa mà Darwin chưa nhận thức đầy đủ. Hoàng hậu Đỏ trở thành một nhân vật quan trọng trong cung đình sinh học.
 |
| Sách Hoàng hậu Đỏ. Ảnh: O.P. |
Cuộc chiến giằng co giữa người và vật ký sinh
Hoàng hậu Đỏ trên thực tế là tên một quân cờ mà Alice gặp trong truyện Thế giới trong gương. Nhân vật cứ chạy mải miết không nghỉ mà không tiến xa được bao nhiêu vì cảnh vật xung quanh cũng di chuyển cùng bà ta.
Bạn chạy càng nhanh, thế giới chuyển động cùng bạn càng nhanh và tiến bộ mà bạn đạt được càng ít. Cuộc đời là một cuộc thi đấu cờ mà nếu bạn thắng ván này thì đến ván sau bạn phải chấp đối thủ một con tốt.
Trong thế giới của Hoàng hậu Đỏ, bất kỳ quá trình tiến hóa nào cũng chỉ mang tính tương đối chừng nào kẻ thù của bạn còn sống và hoạt động phụ thuộc nhiều vào bạn hoặc bị tác động nặng nề nếu bạn tiến lên.
Quy tắc Hoàng hậu Đỏ sẽ thể hiện rõ rệt trong quan hệ giữa thú săn mồi và con mồi, giữa những vật ký sinh và vật chủ, giữa con đực và con cái của cùng một loài. Mọi sinh vật trên Trái Đất đều tham gia vào cuộc thi đấu cờ theo quy tắc Hoàng hậu Đỏ với những vật ký sinh (hay vật chủ) của mình, với những con thú săn mồi (hay con mồi) của mình, và trên hết, với bạn tình của mình.
Theo Ridley, bệnh đậu mùa, lao phổi, tiêu chảy… đã giết chết hàng loạt người trong hai thế kỷ trước hoặc xa hơn nữa. Nạn đói và các tai nạn có thể làm con người suy yếu, còn bệnh truyền nhiễm giết chết họ. Đại chiến Thế giới thứ nhất (1914-1918) đã giết chết 25 triệu người trong 4 năm. Nhưng dịch cúm sau đó đã giết chết cũng bằng đấy người chỉ trong 4 tháng.
Cũng theo Ridley trên cơ thể người, vi khuẩn có khả năng nhiều hơn số tế bào và nhiều hơn số người trên toàn thế giới. Các vật ký sinh có tác động tai hại hơn động vật săn mồi vì hai lý do.
Thứ nhất đông đảo hơn. Con người không phải mục tiêu của loại săn mồi nào trừ cá mập trắng và chính con người, nhưng có rất nhiều vật ký sinh con người.
Thứ hai, chính là nguyên nhân của lý do thứ nhất, là vật ký sinh thường nhỏ hơn vật chủ chúng ta, trong khi động vật săn mồi thường to hơn. Điều đó có ý nghĩa là vật ký sinh sống trong thời gian ngắn hơn và trong cùng một khoảng thời gian, nó trải qua nhiều thế hệ hơn so với vật chủ.
Vi khuẩn trong ruột người trong thời gian một đời người trải qua số thế hệ nhiều gấp sáu lần số thế hệ mà con người trải qua kể từ khi còn là vượn. Hệ quả là chúng sinh sôi nảy nở nhanh hơn vật chủ và có thể điều chỉnh hoặc làm giảm số lượng vật chủ. Còn động vật săn mồi chỉ theo đuổi con mồi khi số lượng con mồi đông đảo.
Các vật ký sinh và vật chủ bị tiến hóa nhốt chặt với nhau. Vật ký sinh càng tấn công thành công (nó càng lây nhiễm được cho nhiều vật chủ hoặc càng bòn rút được nhiều lợi ích từ mỗi vật chủ) thì cơ hội sống sót của vật chủ càng phụ thuộc vào việc chúng có tạo ra được một cơ chế tự vệ hay không.
Vật chủ càng tự vệ tốt bao nhiêu thì chọn lọc tự nhiên càng thúc đẩy bấy nhiêu sự ra đời của những vật ký sinh thắng được cơ chế tự vệ của vật chủ. Như vậy là lợi thế sẽ liên tục dịch chuyển qua lại giữa vật ký sinh và vật chủ: Tình thế càng khốc liệt đối với bên nào, bên đó sẽ đấu tranh càng tốt hơn. Đó chính là thế giới của Hoàng hậu Đỏ, nơi bạn không thể thắng mà chỉ có thể được sự xả hơi tạm thời...
Bên cạnh việc chứng minh tình dục giúp cho các thế hệ loài người chống chọi những kẻ săn mồi tấn công từ bên trong (ký sinh trùng, virus), tác giả sách còn đưa ra những hiểu biết thú vị về tình dục và sự tiến hóa bản chất con người.
Và trong quá trình này, ông đã giải đáp hàng tá các thắc mắc rất thực tế về bản tính người trong xã hội (dựa trên kiến thức sinh học tiến hóa) như: Về sự khác biệt giữa giới tính nam và nữ; Bản chất tình dục ở loài người, tình dục đồng giới; Bản tính đàn ông và chế độ đa thê; Bản tính nữ và chế độ một vợ một chồng; Hay tại sao đàn ông giàu có lại kết hôn với phụ nữ đẹp? Tại sao con người không sinh sản vô tính? Trí tuệ con người là một sản phẩm của chọn lọc hữu tính hay chọn lọc tự nhiên?...
