Thiếu giáo viên nhưng vẫn phải tinh giản biên chế ở Quảng Trị

Cô Chu Thị Thu, giáo viên môn Tin học - Công nghệ dạy hợp đồng tại trường Tiểu học Đồng Phú đã 10 năm nay. Ảnh: Thanh Thủy/TTXVN.

Giữa lúc nhiều trường học ở Quảng Trị chật vật vì thiếu giáo viên đứng lớp do chỉ tiêu biên chế bổ sung bị hạn chế thì một số địa phương vẫn phải thực hiện giản biên chế theo quy định.

Nghịch lý thiếu người làm nhưng không được tuyển thêm đang tạo áp lực lớn cho ngành giáo dục địa phương. Bài toán vừa bảo đảm tinh gọn bộ máy nhưng cũng phải vừa đáp ứng đủ nhu cầu giáo viên tại các trường đang trở thành vấn đề "nóng"...

Thiếu nhưng vẫn phải tinh giản theo lộ trình

Là một trường ở khu vực trung tâm phường Đồng Hới, năm học 2025-2026, trường Tiểu học Đồng Phú hiện vẫn còn thiếu 7 biên chế. Đặc biệt, sau sáp nhập, trường tiếp nhận thêm hơn 20 học sinh từ tỉnh Quảng Trị cũ theo bố mẹ chuyển tới.

Để đảm bảo duy trì hoạt động dạy học, đơn vị phải ký 6 hợp đồng theo Nghị định 111 và một hợp đồng trong biên chế. Tuy nhiên, nguồn kinh phí chi trả hạn chế, giáo viên phải kiêm nhiệm nhiều môn, gây áp lực trong quá trình tổ chức giảng dạy.

Trao đổi với chúng tôi, bà Bùi Thị Thanh Trúc, Hiệu trưởng trường Tiểu học Đồng Phú, nhấn mạnh như nhiều cơ sở giáo dục khác, nhà trường đang đối mặt với tình trạng thiếu giáo viên ở một số môn học.

Để đảm bảo hoạt động giảng dạy, trường phải chủ động ký hợp đồng lao động với giáo viên ngoài biên chế. Đặc biệt, việc giao biên chế muộn khiến nhà trường gặp trở ngại trong quá trình tuyển chọn giáo viên hợp đồng có năng lực chuyên môn và nghiệp vụ vững vàng, nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học.

Thời gian tới, tỉnh cần sớm quan tâm bố trí đủ biên chế giáo viên cho nhà trường; đồng thời, khi tổ chức tuyển dụng, cần có chính sách ưu tiên đối với những giáo viên hợp đồng đã công tác lâu năm...

Thực trạng tại trường Tiểu học Đồng Phú cũng là tình trạng chung ở nhiều trường học của các địa phương tỉnh Quảng Trị.

Sau quá trình sáp nhập cấp tỉnh, tại nhiều trường ở các phường trung tâm hành chính, sĩ số học sinh tăng cao, giáo viên phải dạy kiêm nhiệm nhiều môn khiến chất lượng giảng dạy bị ảnh hưởng.

Tình trạng thiếu hụt diễn ra nghiêm trọng nhất ở các môn Tin học, Tiếng Anh, Âm nhạc, Mỹ thuật, Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp và Giáo dục địa phương theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Bên cạnh đó, nhiều trường thiếu nhân viên tư vấn học sinh, nhân viên hỗ trợ học sinh khuyết tật.

Trường Tiểu học Đồng Phú (phường Đồng Hới) đang thiếu 7 giáo viên biên chế. Ảnh: Thanh Thủy/TTXVN.

Theo Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Trị, toàn ngành được giao 28.950 biên chế sự nghiệp giáo dục năm 2025 nhưng vẫn còn thiếu hơn 3.300 người so với định mức của Bộ GD&ĐT, riêng giáo viên thiếu 2.159 biên chế.

Trong đó, giáo viên mầm non thiếu 379 biên chế, tiểu học thiếu 1.068 biên chế, THCS thiếu 1.207 và THPT thiếu 508 biên chế. Đáng chú ý, 448 chỉ tiêu giao năm 2025 vẫn chưa tuyển dụng khiến tình trạng thiếu giáo viên kéo dài, gây mất cân đối nghiêm trọng giữa nhu cầu thực tế và số lượng người làm việc được phép bố trí.

Tình trạng thiếu hụt biên chế giáo viên đang diễn ra, biên chế được giao thiếu 10,2% so với định mức quy định. Tuy nhiên, tỉnh Quảng Trị lại phải tiếp tục thực hiện tinh giản theo lộ trình, riêng năm 2026 phải giảm 999 chỉ tiêu.

Việc thiếu giáo viên kéo dài đã tác động trực tiếp đến chất lượng dạy và học, nhất là triển khai dạy học 2 buổi/ngày, dạy học các môn học, hoạt động giáo dục thực hiện chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 và nhiều chính sách mới trong giáo dục.

Bà Phạm Thị Hân, Bí thư Đảng ủy phường Đồng Hới, cho biết theo Nghị quyết số 39, từ ngày 1/7/2025 phường Đồng Hới được giao 956 biên chế. Tuy nhiên, thực tế địa phương vẫn còn thiếu khoảng 100 biên chế so với nhu cầu.

Lộ trình tiếp theo, đến ngày 1/1/2026, phường phải tiếp tục tinh giản xuống còn 925 biên chế. Việc thực hiện gặp nhiều khó khăn do phường nằm ở trung tâm hành chính của tỉnh. Sau sáp nhập tỉnh, số học sinh từ trung tâm hành chính cũ ra nhập học tăng mạnh, buộc các trường phải mở thêm lớp. Tuy nhiên, số giáo viên trong biên chế lại phải giảm mà nhu cầu vẫn rất lớn.

“Nếu tiếp tục giảm chỉ tiêu như lộ trình, chất lượng dạy và học tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn sẽ bị ảnh hưởng. Mong rằng thời gian tới, các bộ, ngành liên quan xem xét có giải pháp phù hợp hơn với nhu cầu thực tiễn tại cơ sở,” bà Hân kiến nghị.

Ông Lê Quang Chiến, Bí thư Đảng ủy phường Đông Hà, cho biết phường hiện có 18 trường học với 572 biên chế được giao. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn nhu cầu thực tế theo định mức của bộ.

Theo lộ trình tinh giản, đến ngày 1/1/2026, phường phải giảm xuống còn 556 biên chế, tạo áp lực rất lớn cho các cơ sở giáo dục. Giáo dục là lĩnh vực đặc thù, nhu cầu nhân lực ổn định và tăng theo quy mô học sinh.

Vì vậy, nếu thực hiện tinh giản một cách cơ học, cắt giảm theo tỷ lệ cố định mà không tính đến đặc thù và nhu cầu của từng địa phương sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng dạy và học. Tỉnh cần có phương án đề xuất Bộ GD&ĐT, Bộ Nội vụ... xem xét, điều chỉnh lộ trình tinh giản theo hướng phù hợp thực tiễn.

Cần cơ chế linh hoạt

Nghịch lý thiếu giáo viên nhưng vẫn phải tinh giản biên chế đang trở thành bài toán cấp bách của ngành giáo dục Quảng Trị.

Nếu không có cơ chế đặc thù và sự linh hoạt trong điều chỉnh từ cấp trên, việc thực hiện đồng thời cả hai yêu cầu sẽ càng khiến hệ thống giáo dục địa phương thêm quá tải, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng dạy và học, đặc biệt tại các vùng miền núi, biên giới và khu vực khó khăn.

Bà Nguyễn Thị Mai, Trưởng ban Văn hóa-Xã hội, HĐND tỉnh Quảng Trị, cho biết đến cuối năm 2025, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia dự kiến đạt gần 67%, thấp hơn mục tiêu 80% vào năm 2030. Một trong những nguyên nhân là thiếu nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất và nhân sự giáo viên.

Theo kế hoạch tinh giản biên chế giai đoạn 2022-2026, Quảng Trị phải thực hiện cắt giảm 999 biên chế sự nghiệp giáo dục vào năm 2026, chiếm 92,15% toàn bộ chỉ tiêu tinh giản của tỉnh. Đây được xem là áp lực rất lớn, vì ngành giáo dục đang thiếu biên chế nghiêm trọng nhưng vẫn phải tinh giản theo quy định.

Khắc phục tình trạng trên, đề nghị tỉnh triển khai thực hiện tuyển dụng giáo viên với số biên chế được giao chưa tuyển dụng nhằm giảm áp lực thiếu giáo viên; đồng thời có giải pháp trong việc đề nghị Trung ương bổ sung biên chế giáo viên theo định mức để tuyển dụng. Qua đó giảm tối đa việc hợp đồng theo Nghị định 111, đảm bảo chất lượng đội ngũ giáo viên và giảm áp lực cho ngân sách địa phương...

Việc thiếu giáo viên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học. Ảnh: Thanh Thủy/TTXVN.

Trước tình trạng thiếu giáo viên kéo dài, UBND tỉnh Quảng Trị chỉ đạo ngành giáo dục và ngành nội vụ khẩn trương rà soát, tuyển dụng toàn bộ số chỉ tiêu còn thiếu trong năm 2025.

Sở GD&ĐT đã phối hợp Sở Nội vụ xây dựng kế hoạch tuyển dụng theo tinh thần đầy đủ, đúng người, đúng nhu cầu. Bên cạnh đó, thuyên chuyển 77 giáo viên từ nơi thừa đến nơi thiếu trong năm học 2025-2026.

Bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Trị, cho biết hiện nay, ngành giáo dục đang gặp rất nhiều khó khăn do thiếu hụt biên chế nghiêm trọng, đặc biệt là ở bậc mầm non và phổ thông công lập.

Để bảo đảm đội ngũ giáo viên phục vụ năm học 2025-2026, sở đã đề nghị Chính phủ xem xét bổ sung số lượng chỉ tiêu biên chế theo đúng định mức của Bộ GD&ĐT, giúp các cơ sở giáo dục ổn định hoạt động dạy và học.

Với tình hình thiếu giáo viên như hiện nay, tỉnh Quảng Trị kiến nghị không thực hiện tinh giản 999 chỉ tiêu biên chế sự nghiệp giáo dục trong năm 2026. Việc áp dụng tinh giản cơ học theo tỷ lệ bình quân 10% là không phù hợp với đặc thù của ngành giáo dục và sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học. Đồng thời, mong rằng Trung ương sẽ xem xét, điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn, dựa trên thực tiễn từng địa phương.

Sở cũng đề xuất không giảm thêm 20% biên chế giáo dục theo các Công văn 31 và 35, bởi hiện nay số lượng giáo viên đã thiếu so với định mức, nếu tiếp tục cắt giảm sẽ không thể đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chính phủ cần sớm hoàn thiện cơ chế pháp lý và ban hành hướng dẫn thống nhất về chế độ tiền lương, bảo hiểm cũng như các chính sách đối với lao động hợp đồng nằm trong chỉ tiêu biên chế.