Tháp Chăm nghìn năm ở Đà Nẵng mới trùng tu gạch đã mủn nát

Khu di tích tháp Chăm Khương Mỹ ở xã Tam Xuân, TP Đà Nẵng, được công nhận di tích quốc gia năm 1989. Theo các nhà nghiên cứu, khu đền tháp Khương Mỹ được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ thứ 10.

Trải qua hơn 1.000 năm tồn tại, tháp bộc lộ dấu hiệu hư hỏng và có nguy cơ sập đổ. Trước tình hình này, UBND tỉnh Quảng Nam cũ quyết định trùng tu cụm di tích này.

Dự án Bảo tồn, tu bổ, phục hồi tháp Bắc và tháp Giữa cụm tháp Chăm Khương Mỹ do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng Quảng Nam làm chủ đầu tư, được triển khai từ tháng 10/2019, với tổng kinh phí 12,6 tỷ đồng từ nguồn ngân sách tỉnh Quảng Nam (cũ), trong đó kinh phí thi công khoảng 10 tỷ đồng do Viện Khoa học Công nghệ (Bộ Xây dựng) thực hiện. Tháng 12/2022, dự án hoàn thành, bàn giao.

Tuy nhiên, chỉ mới sau hơn hai năm được trùng tu, di tích này đã bộc lộ dấu hiệu tái xuống cấp.

Theo ghi nhận của PV, tại vị trí tháp Bắc thuộc cụm tháp Chăm Khương Mỹ, rất nhiều mảng gạch mới trùng tu xuất hiện tình trạng mủn nát, bong tróc. Chỉ cần dùng tay tác động tại vị trí gạch bị mủn thì phần gạch này ngay lập tức mất tính kết dính, rơi xuống đất.

Ông Phạm Hồng Trường, Trưởng phòng Tu bổ di tích, Trung tâm Triển khai công nghệ xây dựng miền Trung (Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng), đơn vị thực hiện trùng tu, cho biết, đây là hiện tượng khách quan, khó ngăn chặn và xử lý triệt để. Ông Trường khẳng định: “Không thể quy nguyên nhân do gạch phục chế không đạt chuẩn kỹ thuật, bởi gạch đã được nung thủ công bằng củi, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về thành phần phụ gia (đất sét trộn 20% tro, trấu) và nhiệt độ nung khoảng 1.000 độ C. Ngay cả quá trình mài chập cũng không thể làm mòn lớp “da” gạch”.

Cũng theo ông Trường, nếu để gạch phục chế ngoài trời thì không hư hỏng, nhưng khi đưa vào trùng tu tháp lại nhanh chóng bị mủn, dù nung cứng hơn cũng khó tránh được. Nguyên nhân chính là hiện tượng muối hóa từ trong tường tháp. Đây là tình trạng phổ biến ở các tháp Chăm ven biển miền Trung, kể cả quần thể Mỹ Sơn. Gạch bị ảnh hưởng nhiều nhất ở phần chân tháp (dưới 3,5 m) hoặc những nơi có sự thay đổi độ ẩm thất thường.

Đại diện chủ đầu tư cho biết dự án tu bổ tháp Chăm Khương Mỹ đã hết thời gian bảo hành. Hiện đơn vị đã báo cáo với Bảo tàng Quảng Nam nắm thông tin về sự việc này để có báo cáo với UBND TP Đà Nẵng. “Sau khi ghi nhận hiện trạng, đơn vị đã mời nhà thầu vào khắc phục tạm thời. Đơn vị chỉ quản lý về mặt Nhà nước, còn nguyên nhân thì các nhà khoa học đánh giá, phân tích”, vị đại diện chủ đầu tư thông tin thêm.