 |
Theo Wall Street Journal, tại thành phố Lục An (tỉnh An Huy, Trung Quốc), cách Thượng Hải khoảng 563 km, các tòa tháp dân cư xây dở bị bỏ không, được che chắn bởi những tấm bạt bay phấp phới trong gió.
Một công viên giải trí 9 tỷ USD tại thành phố cũng chưa được hoàn thành. Nhà máy xe điện trị giá 4 tỷ USD giờ vẫn chỉ là một khung thép nằm giữa bãi đất rộng, cây cối mọc tràn ra đường.
Đó là những minh chứng cho tham vọng to lớn một thời của China Evergrande - tập đoàn bất động sản nợ nần nhất thế giới. Bất động sản là động lực chính của tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc. Điều đó đã thúc đẩy tham vọng của tỷ phú Hứa Gia Ấn - nhà sáng lập China Evergrande.
Tập đoàn đã đẩy mạnh phát triển bất động sản với hàng trăm dự án trên hơn 200 thành phố như Lục An. Một phần nguyên nhân dẫn đến thất bại của China Evergrande là dân số tại các thành phố này ngày càng sụt giảm.
 |
| Khoản nợ phải trả của China Evergrande - tập đoàn bất động sản lớn thứ 2 Trung Quốc - đã lên tới hơn 300 tỷ USD. Ảnh: Reuters. |
Tham vọng lớn
Tính đến thời điểm hiện tại, khoản nợ phải trả của China Evergrande đã lên tới hơn 300 tỷ USD. Tập đoàn đã không thể trả lãi trái phiếu coupon đúng hạn cho các trái chủ nước ngoài. Hôm 4/10, cổ phiếu của China Evergrande và đơn vị quản lý tài sản của tập đoàn bị ngừng giao dịch trên sàn Hong Kong.
Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc có thể vào cuộc và giải cứu China Evergrande. Tuy nhiên, điều đó sẽ đi ngược lại chiến dịch giảm đòn bẩy và hạ nhiệt lĩnh vực bất động sản mà Bắc Kinh đang theo đuổi.
Các khách mua nhà, nhà thầu và nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng điêu đứng vì khủng hoảng nợ của China Evergrande. "Chúng tôi đã dành toàn bộ tiền tiết kiệm của gia đình để mua căn hộ của China Evergrande", bà Jiang, một nông dân 59 tuổi sống tại Lục An, chia sẻ.
Hồi tháng 8, bà Jiang mua một căn hộ với giá 890.000 NDT (138.000 USD) trong dự án Jade Palace của China Evergrande. Tuy nhiên, dự án đã dừng thi công từ nhiều tháng trước. "Chúng tôi không biết phải làm gì", bà tuyệt vọng.
Người Trung Quốc mua nhà với niềm tin rằng giá nhà chỉ có thể tăng lên. Giá nhà đất tăng phi mã cùng sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc trong những thập kỷ qua.
Đối với người Trung Quốc, sở hữu một hoặc nhiều ngôi nhà là thước đo thành công, là yếu tố tiên quyết để tiến tới lập gia đình. Vì thế, một số người đã "bỏ hết trứng vào giỏ bất động sản".
 |
| China Evergrande tập trung xây dựng những căn hộ giá cả phải chăng, phục vụ bộ phận người mua đông đảo hơn. Ảnh: Wall Street Journal. |
Còn đối với các chính quyền địa phương, những tập đoàn địa ốc đem lại nguồn doanh thu lớn. Doanh thu từ việc bán đất cho các nhà phát triển bất động sản như China Evergrande chiếm tới 1/3 tổng doanh thu của những thành phố ở Trung Quốc.
Bất động sản trở thành động lực kinh tế lớn và là nguồn thu quan trọng nhất của một số thành phố. Chỉ tính riêng trong nửa đầu năm nay, thành phố Lục An đã thu 1,2 tỷ USD từ việc bán đất. Trong khi đó, tổng doanh thu từ thuế là 900 triệu USD.
"Tuy nhiên, nguồn cung bất động sản ở các thành phố nhỏ của Trung Quốc đã chạy trước nhu cầu. Thị trường ngày càng phụ thuộc vào những nhà đầu tư và đầu cơ", ông Logan Wright, Giám đốc nghiên cứu tại công ty nghiên cứu Rhodium (có trụ sở tại New York), bình luận.
Theo một khảo sát, khoảng 21%, tương đương 65 triệu ngôi nhà ở thành thị Trung Quốc đã bị bỏ trống trong năm 2017.
Nguồn cung bất động sản ở các thành phố nhỏ của Trung Quốc đã chạy trước nhu cầu. Thị trường ngày càng phụ thuộc vào những nhà đầu tư và đầu cơ
Ông Logan Wright, Giám đốc nghiên cứu tại công ty nghiên cứu Rhodium
Khi nền kinh tế giảm tốc, việc xây dựng đã chậm lại, giá nhà đất lao dốc ở nhiều nơi. Theo Rhodium Group, trong tháng 8, doanh thu bán đất của các chính quyền địa phương giảm 17,5% so với một năm trước đó.
Các nhà kinh tế của Goldman Sachs đã cảnh báo về ảnh hưởng của thị trường bất động sản đối với việc làm và nền kinh tế Trung Quốc. Theo một số ước tính, những hoạt động liên quan đến bất động sản chiếm gần 1/3 nền kinh tế Trung Quốc.
Dân số của Lục An giảm 5% trong 10 năm qua. Trong số 4 triệu cư dân thành phố, nhiều người đã trên 60 tuổi. Thu nhập khả dụng hàng năm trung bình của người dân Lục An là 3.500 USD, thấp hơn mức trung bình quốc gia (khoảng 5.000 USD).
Nhưng từ khoảng năm 2011 đến năm 2022, China Evergrande đã đầu tư hơn 10 tỷ USD và khởi động nhiều dự án lớn ở Lục An, bao gồm các khu dân cư, nhà máy xe điện và công viên giải trí.
Xung quanh những công trình xây dựng dở dang của China Evergrande, các nhà hàng ế khách vì công nhân không còn đến làm việc. Tại văn phòng làm việc của tập đoàn, nhân viên ngồi không hoặc sử dụng điện thoại thông minh.
Năm nay, ít nhất 23 vụ kiện liên quan đến hóa đơn thương mại đã được đệ trình. Nguyên đơn là các nhà sản xuất sơn, cáp, bê tông, thang máy và công ty xây dựng làm việc với công ty con của China Evergrande.
Những dự án dang dở
Tỷ phú Hứa Gia Ấn tập trung xây dựng những căn hộ giá cả phải chăng, phục vụ bộ phận người mua đông đảo hơn. Bởi ông cũng từng là một đứa trẻ nông thôn mơ về cuộc sống thành thị.
Ông Hứa vay tiền để xây dựng với chi phí thấp, bán các căn hộ chưa hoàn thành và sử dụng dòng doanh thu cao đầu tư lại vào tập đoàn. Với chiến lược vay tiền ồ ạt, tập đoàn của ông đã phát triển từ một công ty nhỏ, nhân viên chưa tới 10 người, thành một trong những nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc.
Để thúc đẩy sự phát triển của China Evergrande, ông Hứa thường vay 2 lần trên mỗi dự án mà ông phát triển. Trước tiên, ông vay từ các ngân hàng. Sau đó, ông vay của khách mua nhà. Nhiều người mua nhà thậm chí trả trước 100%.
Khi China Evergrande và các đối thủ cạnh tranh tích cực mở rộng, bất động sản đã đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc. China Evergrande xây dựng hơn 1.000 dự án ở hàng trăm thành phố và tạo ra hơn 3,3 triệu việc làm mỗi năm.
Chúng tôi đã dành toàn bộ tiền tiết kiệm của gia đình để mua căn hộ của China Evergrande
Bà Jiang, một nông dân 59 tuổi sống tại Lục An
Tập đoàn cũng mở rộng ra ngoài lĩnh vực bất động sản, lấn sân sang mảng sản xuất nước khoáng và mua một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp. China Evergrande còn tham gia vào ngành công nghiệp xe điện.
Vào giữa tháng 4/2021, vốn hóa đơn vị xe điện của China Evergrande đạt 87 tỷ USD, cao hơn cả những tập đoàn xe hơi có hàng chục năm kinh nghiệm như Ford Motor Co. và General Motors Co.
Các thành phố lớn như Bắc Kinh và Thượng Hải thường thắt chặt nguồn cung đất cho xây dựng mới. Do đó, giống những nhà phát triển khác, China Evergrande chuyển sang các thành phố nhỏ và thưa dân hơn.
Tập đoàn của ông Hứa đã phát triển hàng loạt dự án khu dân cư lớn quanh Lục An. Các công ty địa ốc khác cũng nhảy vào.
Người mua thường phải xếp hàng hàng giờ đồng hồ để mua nhà. Vào năm 2012, một quan chức cấp cao của tỉnh An Huy đã ca ngợi Evergrande sở hữu "thế mạnh quy mô và thương hiệu" và là "doanh nghiệp đầu tàu của Trung Quốc với tầm ảnh hưởng quốc tế".
Từ năm 2019 đến cuối tháng 9/2021, China Evergrande là nhà phát triển lớn nhất của Lục An (dựa trên số lượng căn hộ bán trước khi hoàn thành) với 8.123 căn hộ được bán trước.
Vào năm 2019, tập đoàn đã mua thêm 14 lô đất ở Lục An, đưa doanh số bán đất của thành phố lên hơn 2,6 tỷ USD, giúp chính quyền địa phương tăng thu ngân sách gấp 3 lần.
 |
| Nhiều người Trung Quốc đã dùng khoản tiền dành dụm cả đời để mua các căn hộ của China Evergrande. Ảnh: Reuters. |
Khi China Evergrande rơi vào khủng hoảng tiền mặt, thư khiếu nại của người dân Lục An tràn ngập trên trang web của chính quyền địa phương. Nhiều người đã dùng khoản tiền dành dụm cả đời để mua nhà. Họ sợ sẽ trắng tay hoặc trở thành người vô gia cư khi về hưu.
Bà Wang, 41 tuổi, bán đồ ăn và đồ uống tại một cửa hàng tiện lợi. Năm ngoái, bà đã mua một căn hộ của China Evergrande với giá hơn 400.000 NDT sau khi được giảm 35%.
Bà Wang đã vay mượn của bạn bè và người thân để mua nhà. Bà được hứa hẹn sẽ bàn giao nhà vào năm 2035. Khi China Evergrande chìm sâu trong hố nợ, bà Wang tin rằng chính phủ, hoặc một doanh nghiệp quốc doanh, sẽ vào cuộc để hoàn thành dự án.
Không rõ số tiền mà các nhà phát triển như China Evergrande thu từ người mua nhà đã được đổ đi đâu. Theo Wall Street Journal, trong nhiều trường hợp, những tập đoàn phát triển sử dụng khoản tiền mặt khổng lồ đó làm nguồn vốn chung cho các hoạt động.
