Thái tử Mohammed bin Salman (MBS) của Saudi Arabia đang tìm cách thâu tóm quyền lực trong cuộc đấu đá nội bộ ở hoàng gia Saudi Arabia. Thái tử Mohammed được xem là người cai trị thực tế ở quốc vương, người đã thay đổi mạnh mẽ các chuẩn mực xã hội, bất chấp những phản ứng dữ dội có thể xảy ra, trong kế hoạch lớn nhằm biến đất nước thành một cường quốc hiện đại, South China Morning Post cho biết.
Truyền thông phương Tây cho biết giới an ninh Saudi Arabia đã bắt giữ hoàng thân Ahmed bin Abdulaziz al-Saud, cựu thái tử Mohammed bin Nayef và em trai Nawaf bin Nayef với cáo buộc họ âm mưu tạo phản, những tội danh có thể đối mặt với án chung thân hoặc xử tử.
Chiến dịch bàn tay sắt
Chính quyền Saudi Arabia vẫn chưa bình luận về vụ bắt giữ. Văn phòng truyền thông chính phủ đã không ngay lập tức phản hồi yêu cầu bình luận.
Từ khi bước ra vũ đài chính trị, thái tử Mohammed bin Salman mạnh dạn đưa ra hàng loạt chính sách quyết liệt nhằm thay đổi cán cân quyền lực.
 |
| Quốc vương Salman (phải), cựu thái tử Mohammed bin Nayef (giữa) và thái tử Mohammed bin Salman (trái). Ảnh: AFP. |
Ba năm trước, vị thái tử trẻ tuổi đã thực hiện cuộc trấn áp sấm sét hàng loạt hoàng thân, nhà tài phiệt nắm giữ nhiều quyền lực trong hoàng gia vào cuối năm 2017. Một năm sau đó là vụ ám sát nhà báo Jamal Khashoggi bên trong lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Cả hai vụ việc đều làm lung lay niềm tin vào các kế hoạch cải cách trên diện rộng của vương quốc và nỗ lực thu hút đầu tư bên ngoài, để rút ra bài học về sự phụ thuộc của nền kinh tế vào dầu mỏ.
Sự ủng hộ của Quốc vương Salman dành cho con trai dường như không bị dao động, dù mối quan hệ với phương Tây đang căng thẳng nghiêm trọng. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bày tỏ sự ủng hộ đối với vị thái tử, dù Quốc hội Mỹ đã phẫn nộ sau vụ ám sát nhà báo Khashoggi.
Tuy nhiên, trong khi nhiều người trong hoàng tộc, con số có thể lên tới hàng nghìn người, cam kết trung thành với thái tử Mohammed bin Salman, việc củng cố quyền lực của ông khiến họ bị thiệt thòi hoặc xa lánh.
Kamran Bokhari, giám đốc phân tích tại Trung tâm chính sách toàn cầu ở Washington, nhận định nếu một nhân vật có vị trí tốt, người đó sẽ tạo nên sự hòa hợp trong xã hội và không bị sức ép đè nén.
Các vụ bắt giữ nhấn mạnh chiến thuật của MBS trong việc làm mất cân bằng các đối thủ trong nước trước khi ông lên ngôi. Nó đến vào thời điểm quan trọng, khi ông cố gắng loại bỏ chân rết từ kẻ thù trong và ngoài nước, chuẩn bị cho một năm dưới ánh đèn sân khấu quốc tế trong Hội nghị thượng đỉnh G20, dự kiến diễn ra tại Riyadh vào tháng 11 tới.
Động thái chống lại các nhân vật cấp cao trong hoàng tộc là một tín hiệu cho thấy thái tử Mohammed bin Salman cảm thấy vị trí của ông ta dễ bị tổn thương, ông Bokhari nhận định.
“Một lần nữa, thái tử gạt sang một bên những lo ngại về hình ảnh của đất nước, nó cho thấy rằng nếu ông ta không hành động ngay bây giờ, đối thủ của ông có thể sẽ hành động. Tôi cần gì phải lo lắng về hình ảnh của Saudi Arabia, nếu tôi chưa phải là vua”, ông Bokhari nói.
Loại bỏ mối đe dọa tiềm năng
Cựu thái tử Mohammed bin Nayef, một trong những người bị bắt, có mối quan hệ mật thiết với tình báo Mỹ. Trong cuộc đổi ngôi vào năm 2017, bin Nayef đã cam kết trung thành với Tân thái tử bin Salman, người đã hôn tay và quỳ xuống để tỏ lòng thành kính với người anh họ vừa bị mất ngôi.
 |
| Thái tử Mohammed bin Salman (trái) và cựu thái tử Mohammed bin Nayef (phải). Ảnh: AFP. |
Trong khi đó, hoàng thân Ahmed bin Abdulaziz Al Saud, em ruột của quốc vương Salman vẫn là gương mặt được hoàng gia hết sức nể trọng. Một số nguồn tin cho rằng ông Ahmed cũng chính là một trong 3 thành viên Hội đồng Tận trung, một nhóm hoàng gia bỏ phiếu cho các vấn đề về người kế nhiệm. New York Times cho biết con trai của hoàng thân Ahmed cũng bị bắt giữ.
“Tôi thấy đây là một động thái có tính toán của MBS, loại bỏ những người thay thế ông về mặt lý thuyết. Tôi không nghĩ rằng họ đặt ra mối đe dọa thực sự lớn cho thái tử, nhưng họ vẫn tiếp tục giữ địa vị xã hội, dựa trên các chuẩn mực vẫn còn tồn tại trong tâm trí của các thành viên hoàng gia”, Kristin Diwan, học giả tại Viện các quốc gia Vùng Vịnh có trụ sở ở Washington nói.
Cáo trạng về tội phản quốc là một động thái cực đoan. Nếu nó trở thành lời buộc tội công khai và được thực hiện bởi một thái tử, nó sẽ đi vào lịch sử, một hành động gần giống với những người đàn ông quyền lực ở các nước cộng hòa Arab hơn là chế độ quân chủ chuyên chế ở Vùng Vịnh, bà Diwan nhận xét.
Việc quốc vương Salman đã 85 tuổi được cho là lý do để Thái tử Mohammed đẩy nhanh quá trình tiến lên ngôi vương. Theo The Guardian, Quốc vương Salman vẫn chủ trì cuộc họp nội các vào ngày 3/3, tiếp đón Ngoại trưởng Anh Dominic Raab đến thăm 2 ngày sau đó.
Tuy nhiên, một số nguồn tin từ hoàng gia cho biết đã có nhiều đồn đoán về sức khỏe của nhà lãnh đạo trong thời gian qua. Mặt khác, lực lượng an ninh bắt đầu lập các chốt chặn trên khắp thủ đô Riyadh từ ngày 7/3, làm dấy lên suy đoán về nguy cơ bất ổn sau các vụ bắt giữ cũng như việc nhường ngôi có thể sớm diễn ra.
