'Tảng băng chìm' bên dưới vụ rò rỉ tài liệu mật của Mỹ

Vụ rò rỉ tài liệu mật của Mỹ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Ảnh: AP.

Theo báo cáo mới nhất của Bellingcat, kho tài liệu của Lầu Năm Góc có thể đã rò rỉ từ lâu trước khi nhận được sự chú ý rộng rãi trên các nền tảng truyền thông xã hội.

Vụ rò rỉ được cho là sự xâm hại an ninh quốc gia tồi tệ nhất với Washington trong nhiều năm, tiết lộ chi tiết về tình trạng thiếu đạn dược của Ukraine, phương pháp thu thập thông tin tình báo của Mỹ với Nga và bằng chứng cho thấy Mỹ do thám các đồng minh thân cận như Ukraine, Hàn Quốc và Israel.

Các nhà phân tích cho rằng thiệt hại đối với Mỹ có thể sẽ còn tồi tệ hơn.

"Phần nổi của tảng băng chìm"

Tổ chức điều tra độc lập Bellingcat đã điều tra vụ rò rỉ thông qua một loạt cộng đồng trên các nền tảng trực tuyến, chủ yếu là cộng đồng thanh thiếu niên quan tâm tới trang bị quân sự, Chính thống giáo, âm nhạc và trò chơi điện tử. Tất cả đều sử dụng Discord - mạng xã hội phổ biến với các game thủ.

Một số người dùng Discord nói với Bellingcat rằng nguồn rò rỉ ban đầu là máy chủ (phòng chat) tên Thug Shaker Central, gồm 20 thành viên. Phòng chat này do YouTuber về vũ khí và quân sự nổi tiếng Oxide thành lập.

Theo các nguồn tin, vụ rò rỉ đầu tiên trên Thug Shaker Central bắt đầu từ tháng 10/2022, với số tài liệu lớn hơn nhiều so với những gì đã được đưa ra ánh sáng cho đến nay. Người tiết lộ các tài liệu mật được cho là quản trị viên của phòng chat, cũng là chủ một kênh chia sẻ về chiến sự Ukraine trong Thug Shaker Central.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mark Milley tổ chức họp báo hôm 15/3. Ảnh: Reuters.

Các tài liệu không lan rộng ra ngoài Thug Shaker Central cho đến cuối tháng 2, khi một thành viên tên Lucca (thiếu niên) đăng 107 ảnh chụp tài liệu lên một phòng chat rộng hơn, tên WowMao. Phòng chat này dành cho những người hâm mộ một YouTuber người Philippines gốc Anh nổi tiếng.

Người sáng lập Thug Shaker Central - phòng chat này hiện đã bị xóa - và hai trong số thành viên cũ, nói với Bellingcat rằng các tệp được đăng trên WowMao chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm” so với số lượng tài liệu được chia sẻ ban đầu.

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby cũng thừa nhận “không biết điều gì đang xảy ra ngoài kia”.

“Chúng tôi không biết ai sẽ chịu trách nhiệm về vụ việc này và liệu họ có giữ nhiều (tài liệu) hơn những gì đăng tải hay không. Vì vậy, chúng tôi đang theo dõi và giám sát tốt nhất có thể”, Guardian dẫn lời ông Kirby hôm 10/4.

Vài ngày sau, một người dùng đăng lại 10 bức ảnh trong một phòng chat Discord dành cho người chơi Minecraft. Một thành viên khác tiếp tục lan truyền 3/10 bức ảnh tới diễn đàn cánh hữu 4chan. Không lâu sau đó, 5 tài liệu xuất hiện trên ứng dụng Telegram.

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby cho biết Tổng thống Joe Biden đã được thông báo về vụ việc vào cuối tuần trước và đang cập nhật các diễn biến. Ông cũng cho biết thêm rằng Washington đang trao đổi ý kiến với các đồng minh "ở cấp cao".

Cơn đau đầu với đồng minh

Thông tin từ những tài liệu mật này không chỉ là vấn đề với Mỹ mà còn ảnh hưởng lớn đến các đồng minh. Một trong những tài liệu mật ngày 23/2 dự đoán với tốc độ sử dụng hiện tại, Ukraine sẽ cạn kiệt hệ thống phòng không S-300 thời Liên Xô vào ngày 2/5.

Tài liệu ngày 23/2 cũng chỉ ra một trong các nguồn dữ liệu đến từ "video LAPIS". Đây là vệ tinh tiên tiến cho phép thu được ảnh mặt đất chất lượng cao hơn, nhưng giờ các vệ tinh này có nguy cơ bị Nga gây nhiễu hoặc can thiệp. LAPIS là một trong số các vũ khí tình báo được Mỹ bảo vệ chặt chẽ, theo Washington Post.

Hôm 10/4, Ukraine bác thông tin cho rằng họ buộc phải sửa đổi kế hoạch phản công được dự đoán từ lâu vì vụ rò rỉ. Trợ lý tổng thống Mykhailo Podolyak cho biết các kế hoạch chiến lược của Kyiv không thay đổi, song các chiến thuật cụ thể luôn có thể thay đổi.

Mick Mulroy, một cựu quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc, cho biết việc rò rỉ các tài liệu mật thể hiện “sự vi phạm an ninh nghiêm trọng”, có thể cản trở kế hoạch quân sự của Ukraine.

Lầu Năm Góc ở Washington, Mỹ. Ảnh: Reuters.

Đến nay, Lầu Năm Góc chưa chính thức xác nhận tính xác thực của số tài liệu bị rò rỉ. Tuy nhiên, trong một tuyên bố hôm 9/4, cơ quan này cho biết đang xem xét các tệp “dường như chứa tài liệu nhạy cảm và được xếp loại mật”.

Trong khi đó, một nguồn tin quốc phòng của Vương quốc Anh đính chính thông tin từ tài liệu rò rỉ về việc máy bay chiến đấu Nga suýt bắn hạ một máy bay giám sát của Anh ngoài khơi bờ biển Crimea vào tháng 9/2022, là “không chính xác và không phản ánh những gì đã xảy ra trong không phận quốc tế trên Biển Đen”.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace đã trình bày vụ việc này trước nghị viện vào tháng 10/2022. Tại thời điểm đó, Anh không coi vụ việc là hành động leo thang có chủ ý mà do trục trặc kỹ thuật.

Đến nay, Lầu Năm Góc đã chuyển vụ rò rỉ cho Bộ Tư pháp để điều tra hình sự. Các tài liệu có nhiều cấp độ phân loại mật, bao gồm tuyệt mật và “NOFORN” (không thể được cung cấp cho nước khác), cho thấy người tiết lộ thông tin là công dân Mỹ. Các tài liệu có vết gấp, do đó chúng có thể được in và cất vào túi trước khi chụp ảnh.

Song một cuộc điều tra sẽ đối mặt nhiều thách thức. Chẳng hạn, Lầu Năm Góc lưu hành số tài liệu này rộng rãi, xét đến tính nhạy cảm của nó. Hàng nghìn nhân viên và nhà thầu Mỹ có thể truy cập vào tài liệu tối mật và “NOFORN”.

Do đó, Bộ quốc phòng Mỹ đang xem xét lại các giao thức phân phối tài liệu nhạy cảm trong cuộc điều tra tổng thể và đánh giá thiệt hại.