Những người theo dõi cuộc tranh luận đêm 22/10 (giờ địa phương) thừa nhận buổi này bình tĩnh và có trật tự hơn hẳn cuộc đầu tiên. Tuy nhiên, sự đối lập của hai ứng viên về tầm nhìn, cách đánh giá và chính sách của họ lại rõ nét hơn cả ở lần đối mặt cuối cùng.
 |
| Ông Biden cho biết sẽ khuyến khích toàn bộ người Mỹ đeo khẩu trang và sẽ đẩy mạnh xét nghiệm ở quy mô toàn quốc. Ảnh: New York Times. |
Khác biệt “một trời một vực”
Từ những phút đầu, hai ứng viên đã bất đồng “một trời một vực” về đại dịch. Ông Trump hứa hẹn, bất chấp thực tế và số liệu cho thấy điều ngược lại, rằng Covid-19 đang “biến mất”. Ông Biden thì kêu gọi những hành động mạnh mẽ từ liên bang vì “mùa đông đen tối” sắp đến.
Ông Trump quyết liệt đả kích đối thủ là người cả đời làm chính trị, “chỉ nói mà không làm”.
Cuộc tranh luận lần cuối cũng là lúc ông Trump đả kích quyết liệt nhất về vấn đề tài chính của nhà ông Biden. Tuy nhiên các thông tin mà đương kim tổng thống đưa ra đều chưa được kiểm chứng.
Dù vậy, New York Times nhận xét ông Trump không cung cấp nhiều thông tin về tầm nhìn cho nhiệm kỳ tới, để thuyết phục cử tri cho ông thêm bốn năm nữa. Ông không giải thích rõ được mình muốn làm gì trong nhiệm kỳ hai.
Ông Trump cũng nhiều lần phát biểu sai sự thật về những hành động và lời nói trước đây của ông Biden.
Vị tổng thống đang chịu sức ép lớn phải xoay chuyển thế cờ, khi mà 48 triệu người Mỹ đã bỏ phiếu sớm, mà ông vẫn đang tụt lại trong các thăm dò.
Về vấn đề yếu thế nhất của mình là đại dịch, ông Trump chỉ luôn khẳng định những ngày tốt đẹp đang sắp đến. Trong khi đó, đa phần cử tri tin rằng những ngày tồi tệ nhất của đại dịch vẫn còn ở phía trước, theo các thăm dò.
 |
| Một nhóm học sinh trung học xem cuộc tranh luận ở một sân vườn ở bang New Jersey. Ảnh: New York Times. |
Trong khi đó, ông Biden giữ nguyên lập luận chính mà ông sử dụng lâu nay, đó là lên án ông Trump gây chia rẽ, xử lý kém dịch bệnh Covid-19 gây hậu quả kinh hoàng khiến hơn 220.000 người chết.
Bất chấp những công kích của ông Trump, vào tối ngày 22/10, ông Biden vẫn trình bày kế hoạch của mình một cách đầy đủ hơn so với buổi tranh luận đầu tiên. Ông kêu gọi kích cầu kinh tế quy mô lớn, hỗ trợ cho các bang đang chống dịch, và mở rộng chăm sóc sức khỏe và phúc lợi cho công nhân trên toàn quốc, theo New York Times.
Cơ hội cuối để ông Trump lội ngược dòng
Mở đầu tranh luận, ông Trump tiếp tục hứa vaccine sẽ sớm được ra thị trường. Tổng thống cũng khẳng định virus đang biến mất ở nhiều bang, bất chấp số ca đang tăng trở lại trên toàn quốc.
Phản hồi lại, ông Biden chỉ trích tổng thống “gần như không làm gì” để ngăn dịch ngay từ đầu, và hiện chưa có kế hoạch trước làn sóng thứ hai vào mùa đông.
Cựu phó tổng thống nói mình sẽ khuyến khích người Mỹ đeo khẩu trang, đồng thời tăng cường xét nghiệm ở quy mô toàn quốc.
“Tôi không nghĩ chúng ta sẽ có mùa đông đen tối”, ông Trump phản bác. “Chúng ta sẽ mở lại đất nước”.
Khi tổng thống nói “chúng ta đang học cách sống với” virus, ông Biden phản bác rằng “chúng ta đang học cách chết với nó”.
“Bất cứ ai có trách nhiệm với số ca tử vong cao như vậy thì không nên tại vị làm tổng thống Mỹ”, ông Biden nói. “Tôi sẽ chấm dứt điều này. Tôi đảm bảo chúng ta sẽ có kế hoạch”.
 |
| Người điều phối là nhà báo Kristen Welker của NBC News. Ảnh: New York Times. |
Buổi tranh luận tối 22/10 là cơ hội cuối để ông Trump lật ngược thế cờ, tìm cơ hội rút ngắn khoảng cách với ông Biden, khi đêm bầu cử chỉ còn cách 11 ngày. Thông điệp của ông lần này có phần rành mạch hơn.
Khi tranh luận chuyển sang khả năng các nước khác can thiệp bầu cử, ông Biden cảnh báo Nga và Iran “sẽ phải trả giá” vì sự can dự này.
Ông Biden cũng nói sẽ yêu cầu Trung Quốc “tuân thủ quy tắc”. Ông nói Bắc Kinh có thể thiết lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trong khu vực, và cam kết các máy bay Mỹ vẫn tới đây để thách thức ADIZ của Trung Quốc.
Ông Trump nêu ra các cáo buộc (đều chưa được kiểm chứng) rằng con trai ông Biden nhận tiền từ Trung Quốc. Ông Biden phủ nhận, rồi lên án ông Rudy Giuliani, đồng minh của ông Trump. Ứng viên đảng Dân chủ ám chỉ ông Giuliani đã bị các thế lực nước ngoài lợi dụng.
Một cuộc điều tra của đảng Cộng hòa trong Thượng viện kết luận ông Biden không có hành vi sai phạm nào liên quan đến việc kinh doanh của con trai Hunter Biden.
Bất đồng về y tế, biến đổi khí hậu
Những câu nói mạnh mẽ nhất của ông Biden có lẽ là khi ông nhìn thẳng vào camera và nói trực tiếp với cử tri: “Bạn biết ông ta thế nào. Bạn biết nhân cách của ông ta. Bạn biết nhân cách của tôi. Bạn biết tôi có uy tín là cao thượng và nói sự thật”.
Hai bên tranh cãi nhiều về vấn đề y tế. “Ông ta muốn quốc hữu hóa y tế”, ông Trump cáo buộc, dẫn lại lập trường của những người Dân chủ cấp tiến.
“Ông ta nghĩ mình đang tranh cử với người khác”, ông Biden phản bác. “Tôi đã đánh bại những người đó (những người Dân chủ cấp tiến) vì tôi không cùng quan điểm với họ”.
 |
| Ông Trump không đưa ra được nhiều chính sách cụ thể để thuyết phục cử tri cho ông bốn năm nữa. Ảnh: New York Times. |
Hai ứng viên đều cho rằng chính phủ liên bang cần ban hành thêm gói cứu trợ kinh tế quy mô lớn. Nhưng ông Trump đổ lỗi cho Hạ viện vì sự trì hoãn, mặc dù chính ông là người lên Twitter tuyên bố dừng đàm phán.
Ông Trump cũng phản đối kế hoạch của phía Dân chủ muốn giúp các bang và thành phố đang bị thâm hụt ngân sách nghiêm trọng, và coi đó như việc “xóa nợ cho các thành phố và bang của đảng Dân chủ”.
Ông Biden phản bác, nói ông Trump chỉ nhìn mọi thứ dưới góc độ địa phương nào là xanh (Dân chủ), địa phương nào là đỏ (Cộng hòa).
 |
| Hình ảnh Tổng thống Trump và ông Biden phản chiếu trên tấm kính nhựa dẻo bảo vệ người điều khiển camera truyền hình tại cuộc tranh luận ngày 22/10. Ảnh: Reuters. |
Ông Trump liên tục né tránh câu hỏi về phát hiện mới đây. Theo đó, hơn 500 trẻ em nhập cư đã bị chính quyền Trump tách khỏi cha mẹ, và giờ đây các cháu không thể tìm lại được bố mẹ. “Chúng tôi đang cố hết sức”, ông Trump nói, trước khi chuyển sang công kích chính sách nhập cư của ông Obama.
Nhưng ông Biden phản bác và lên án tổng thống đã có chính sách chia tách cha mẹ như vậy. “Những trẻ em đó đang cô độc, không có nơi để đi. Làm vậy là mang tội”, ông Biden nói.
Ông Biden nói biến đổi khí hậu là “mối đe dọa sống còn” đòi hỏi chính phủ dốc toàn lực.
Nhưng ông Trump lại đưa ra những phát biểu thiếu chính xác và khó hiểu.
Chẳng hạn, ông Trump nói sai sự thật rằng việc xây dựng hạ tầng cho năng lượng tái tạo sẽ tạo nhiều khí thải hơn khai thác nhiên liệu truyền thống. Ông cũng cáo buộc (và sai sự thật) rằng ông Biden sẽ bắt buộc các tòa nhà làm “cửa sổ nhỏ hơn”. Ông còn nói năng lượng gió “cực kỳ đắt” và “giết hết chim chóc”.
