Rủi ro khi hàng triệu bản nhạc bị gỡ khỏi TikTok

Universal Music Group đã chấm dứt thỏa thuận cấp phép với TikTok từ 31/1. Có nghĩa những ngày tới, hàng triệu người dùng TikTok sẽ không thể nghe bản nhạc yêu thích của Taylor Swift, Lana Del Ray, Post Malone, Bon Jovi, Luke Bryan, Eric Church, BlackPink, TWICE, Stray Kids và rất nhiều nghệ sĩ khác (đại diện cho khoảng 4 triệu bài hát)...

Cũng với lý do trên, hàng loạt video sử dụng nhạc của một số nghệ Việt Nam như MONO, Wren Evans, HIEUTHUHAI, Đen Vâu, Grey D, tlinh… hay các chương trình truyền hình Rap Việt, Chị đẹp đạp gió rẽ sóng mới đây bị tắt tiếng.

Tin tức chấn động ngành âm nhạc

Theo The Guardian, lý do những bản nhạc trên bị tắt tiếng là bởi chúng thuộc hợp đồng phân phối bản quyền âm nhạc của Universal Music Group (UMG). Trong khi đó, UMG không thống nhất được với TikTok nhiều vấn đề bao gồm doanh thu cho nghệ sĩ, bản quyền âm nhạc và sự phát triển của AI.

UMG cáo buộc TikTok chi trả “số tiền rất ít cho các nghệ sĩ và nhạc sĩ. Trong khi đó, lượng người dùng của nền tảng này khổng lồ và ngày càng tăng. Doanh thu quảng cáo cũng tăng nhanh và ngày càng phụ thuộc vào âm nhạc”. UMG nhấn mạnh số tiền từ TikTok chỉ chiếm khoảng 1% tổng doanh thu của UMG.

Video sử dụng nhạc của tlinh, GreyD cùng nhiều nghệ sĩ Việt bị tắt tiếng trên TikTok. Ảnh: FBNV.

Công ty âm nhạc cho biết trong quá trình đàm phán, TikTok đã “đề xuất trả tiền cho các nghệ sĩ và nhạc sĩ của chúng tôi ở mức chỉ bằng một phần nhỏ so với mức mà các nền tảng xã hội có vị trí tương tự phải trả”.

Theo Music Business Worldwide (MBW), doanh thu của UMG vào năm 2022 (từ âm nhạc, xuất bản và các hoạt động khác) đạt 10,87 tỷ USD. Vào 2023, MBW dự đoán ​​​​doanh thu của UMG đạt khoảng 11,5 tỷ USD. Nếu con số 1% hãng này công bố là đáng tin, TikTok đang trả cho Universal khoảng 110 triệu USD mỗi năm.

Tại sao một công ty như UMG lại khó chịu khi được nền tảng truyền thông xã hội trả số tiền lên tới 9 con số hàng năm? MBW giải đáp câu hỏi trên bằng 2 lý do. Đầu tiên là tầm quan trọng của âm nhạc đối với trải nghiệm người dùng trên TikTok. Tiếp đó, theo dữ liệu của eMarketer, TikTok dự kiến ​​​​tạo ra doanh thu quảng cáo toàn cầu ròng (doanh số trừ đi chi phí) khoảng 18 tỷ USD vào năm 2023.

Cuộc chiến của 2 "ông lớn"

UMG còn tố cáo khi các cuộc đàm phán dần rơi vào đình trệ, TikTok đã cố gắng “đe dọa” công ty này “bằng cách xóa có chọn lọc nhạc của một số nghệ sĩ đang phát triển” trong khi vẫn giữ nhạc của những ngôi sao lớn hơn trên nền tảng.

UMG viết: “Chiến thuật của TikTok rất rõ ràng: sử dụng sức mạnh nền tảng để làm tổn thương những nghệ sĩ dễ bị tổn thương và cố gắng đe dọa chúng tôi chấp nhận một thỏa thuận tồi tệ nhằm đánh giá thấp giá trị âm nhạc và đánh lừa các nghệ sĩ, nhạc sĩ cũng như người hâm mộ của họ”.

Theo Ten Nessean, một số nghệ sĩ đồng tình với cáo buộc của UMG về chiến thuật “bắt nạt”.

Jonnie Forster, quản lý RVSHVD cho biết ông nhận thấy RVSHVD và các nghệ sĩ khác trong công ty của ông "liên tục bị đuổi khỏi nền tảng". Forster cũng gọi động thái vừa xảy ra của UMG là "tin tức chấn động nhất trong ngành suốt 5 năm qua".

UMG đang phát hành sản phẩm cho Taylor Swift và nhiều nghệ sĩ hàng đầu khác. Ảnh: Latimes.

The Guardian cho biết TikTok sau đó đáp trả UMG và cho rằng hãng này đã “đặt lòng tham của bản thân lên trên lợi ích của các nghệ sĩ và nhạc sĩ”.

Phía TikTok tuyên bố: “Bất chấp những lời tường thuật và hùng biện sai lầm của Universal, thực tế là họ đã chọn cách rời xa sự hỗ trợ mạnh mẽ của một nền tảng có hơn một tỷ người dùng. Nền tảng đã đóng vai trò là phương tiện quảng cáo và khám phá miễn phí cho tài năng của họ”.

TikTok cũng nhấn mạnh họ đã đạt được thỏa thuận “ưu tiên nghệ sĩ” với mọi hãng và nhà phát hành khác. Nói cách khác cả Sony Music Group và Warner Music Group hiện đều có thỏa thuận cấp phép hoạt động cho nền tảng này.

Ngoài ra, sự tràn ngập âm nhạc do AI tạo ra cũng là một trong nhiều mối lo ngại từ UMG. Đây là vấn đề mà hãng này đã theo dõi chặt chẽ trong thời gian dài vừa qua. Ngược lại, công ty mẹ của TikTok, ByteDance, tỏ ra ít thận trọng hơn trong việc áp dụng công nghệ AI, The Verge viết.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với The New Yorker, Giám đốc điều hành UMG Lucian Grainge cảnh báo nếu âm nhạc do AI tạo ra không được kiểm soát, ngành công nghiệp có thể bị tàn phá. Chẳng hạn, các bài hát Kanye West có thể được sản xuất với giọng hát của Taylor Swift một cách bất hợp pháp.

Thách thức và cơ hội

Tất nhiên, khi khơi mào “cuộc chiến” này với TikTok, sẽ có yếu tố rủi ro về danh tiếng đối với UMG, MBW nhận định.

Bất kỳ nhạc sĩ hoặc nghệ sĩ nào của công ty đều có thể phản đối việc xóa nhạc của họ khỏi TikTok. Lý do là nền tảng này có sức mạnh quảng cáo. Hậu quả tiềm tàng từ việc các nghệ sĩ không tiếp tục ký hợp đồng với Universal cũng là một điều cần cân nhắc.

Johnny Cloherty, người sáng lập và Giám đốc điều hành của Songfluencer có trụ sở tại Nashville, chắc chắn nguồn khám phá âm nhạc số một hiện nay là TikTok. Sức mạnh quảng cáo của TikTok dành cho các nghệ sĩ mới nổi là một vũ khí quan trọng.

TWICE hợp tác với UMG. Họ chuẩn bị phát hành sản phẩm mới và khiến khán giả băn khoăn liệu nhạc của nhóm có được sử dụng trên TikTok khi ra mắt. Ảnh: JYP Entertainment.

Tuy nhiên, với những gì đang xảy ra, UMG rõ ràng tin rằng tầm quan trọng của việc chống lại TikTok và đạt được một thỏa thuận mang tính bước ngoặt với các điều khoản tốt hơn xứng đáng để họ đối mặt với những mối nguy tiềm ẩn kể trên. Ngoài ra, UMG cũng có một số vũ khí sắc bén khác.

Cloherty nói với The Tennessean: “Nếu hiện tại bạn là một nghệ sĩ đang phát triển của hãng UMG và đối tượng khán giả bạn hướng tới đông đảo trên TikTok, thì đây sẽ là một điểm bất lợi lớn. Tuy nhiên, các đoạn video ngắn trên nền tảng khác đã ngày càng phổ biến. Những nền tảng đó đang có lượng người xem tăng mạnh".

Đây là những nền tảng đã cố thủ trong ngành công nghiệp âm nhạc suốt nhiều thập kỷ. Trong khi TikTok vẫn là một nền tảng tương đối mới, Cloherty phân tích.