Rất lâu trước cơn sốt World Cup, người Qatar luyện chim ưng

Ngay trước khi chạng vạng tối, Saqr al-Humaidi đeo chiếc găng tay da đã sờn và chuẩn bị công việc huấn luyện hàng ngày cho con chim ưng của mình trên dải sa mạc hoang vắng của Qatar.

Đưa con chim ra khỏi ghế sau ôtô, al-Humaidi (40 tuổi) gỡ miếng trùm khỏi đầu nó và gật đầu ra hiệu cho người anh họ chuẩn bị mục tiêu. Đó là một con chim bồ câu sống được gắn chiếc dù nhỏ màu đỏ. Dây dù được buộc vào máy bay không người lái.

Anh họ của al-Humaidi phụ trách điều khiển chiếc máy bay không người lái này. Sau khi cất cánh, chiếc máy bay kéo con chim bồ câu lên cao cho đến khi tất cả chỉ là một đốm đỏ giữa trời.

Như thể cảm nhận được sự thay đổi trong bầu không khí lúc này, con chim ưng nghiêng đầu, rũ đôi cánh nhọn của nó và cất cánh đuổi theo.

Cuộc săn chính thức bắt đầu.

Talil al-Humaidi, 13 tuổi, được cha mua cho con chim ưng của riêng mình. Ảnh: New York Times.

Mang tính biểu tượng

Mỗi tối, Talah, cậu con trai 13 tuổi cùng một số người thân của al-Humaidi lại đến địa điểm gần thành phố Al Khor, cách thủ đô Doha khoảng một giờ lái xe, để huấn luyện chim ưng.

Đó là nghi thức được truyền qua nhiều thế hệ trong gia đình anh, và là nền tảng của văn hóa, kết nối hiện tại với quá khứ Bedouin của Qatar. Thuật ngữ Bedouin chỉ tộc người bán du mục sống hàng nghìn năm trên sa mạc Trung Đông.

Ông cố của al-Humaidi lớn lên khi nơi đây vẫn còn là mảnh đất nghèo ở vùng Vịnh. Ông từng sử dụng chim ưng săn những con vật nhỏ để bổ sung chút protein vào bữa ăn đạm bạc của gia đình.

Nhưng khi Qatar trở nên giàu có với việc phát hiện ra trữ lượng khí đốt khổng lồ, một trong những truyền thống lâu đời nhất của họ cũng biến đổi.

Rất lâu trước khi cơn sốt bóng đá càn quét Qatar, đỉnh điểm là việc nước này đăng cai tổ chức World Cup 2022, môn thể thao luyện chim ưng là niềm tự hào dân tộc.

Trong nhiều thế kỷ, người Arab trên khắp khu vực đã sử dụng chim ưng để săn bắn và ngâm thơ ca ngợi đức tính của chúng.

Ngày nay, những con chim săn mồi đóng vai trò nhắc nhở mạnh mẽ về văn hóa và truyền thống của Qatar, ngay cả khi thành phố đầy những tòa nhà chọc trời chạy đua tổ chức sự kiện thể thao lớn nhất thế giới.

“Tất nhiên, bóng đá là mẹ của thể thao. Nhưng bên cạnh bóng đá, còn có những môn thể thao rất quan trọng khác mà chúng tôi muốn người nước ngoài hiểu về Qatar”, Arab News dẫn lời Khalid Al-Kaja, một người nuôi chim ưng 45 tuổi.

Người Qatar sử dụng máy bay không người lái để huấn luyện chim ưng. Ảnh: New York Times.

Ngày nay, bộ môn đóng vai trò chủ yếu mang tính biểu tượng trong xã hội Qatar. Những con chim được nuôi như thú cưng và thường được huấn luyện để tham gia các cuộc thi đua với giải thưởng là ôtô hoặc khoản tiền mặt lên đến hàng chục nghìn USD.

Khi số lượng người lao động nhập cư vào đất nước tăng lên, việc sở hữu những con chim cũng trở thành một loại biểu tượng. Nó được xem là cách rõ ràng để khẳng định bản thân là người Qatar ở quốc gia mà số lượng công dân chỉ bằng 1/8 tổng dân số.

Al-Humaidi cho biết hầu như người tham gia bộ môn thể thao này đều là công dân Qatar.

Theo Forbes, tình cảm của người Qatar dành cho môn thể thao này thực tế không có giới hạn. Nó được thể hiện qua những câu lạc bộ, cuộc thi sắc đẹp hay cuộc đua giữa những chú chim ưng trên khắp sa mạc Qatar và bán đảo Arab.

Ngày càng cải tiến

Trên bầu trời phía trên nơi Al-Humaidi đứng, con chim ưng lao xuống và đột ngột đổi hướng, ngày càng tiến gần đến con chim bồ câu khi chiếc máy bay không người lái kéo con mồi qua bầu trời.

“Hãy xem cách nó đuổi theo kìa”, anh họ của al-Humaidi, Mohammad Ali al-Mohannadi, nói khi điều khiển máy bay không người lái.

“Đây là thiết bị bổ sung tương đối mới cho việc đào tạo chim ưng, được ra mắt trong khoảng một thập kỷ qua”, anh cho biết.

Trước khi có máy bay không người lái, những người huấn luyện thường gắn chim bồ câu vào diều rồi thả lên trời cho chim ưng đuổi theo.

Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ, họ cố gắng để những con chim săn bắt như vậy trong ít nhất 10 phút mỗi ngày để tăng cường cơ bắp. Al-Mohannadi cho biết chim ưng sải cánh càng nhanh thì càng chứng tỏ chúng là thợ săn giỏi.

Nếu con chim có vẻ lờ đờ, đó có thể là dấu hiệu cho thấy nó cần tập luyện nhiều hơn hoặc bị kiệt sức sau buổi tập luyện ngày hôm trước.

“Chúng giống như bất cứ loài động vật nào, cũng bị ốm và đôi khi mệt mỏi. Có ngày, chúng được huấn luyện đi săn trong 15 phút và đến ngày hôm sau, chúng tôi thấy chúng kiệt sức”, anh vừa giải thích vừa dán mắt vào con chim trên bầu trời.

Quấn quanh mắt cá chân của con chim ưng là chiếc vòng tay nhỏ có ghi số điện thoại của người chủ. Ảnh: New York Times.

Khi con chim ưng vồ lấy bồ câu, al-Mohannadi hét lên: “Xong rồi” và thả chiếc dù màu đỏ nối con mồi với máy bay không người lái. Sau đó, những người đàn ông chạy đến nơi con chim ưng đã hạ cánh để lấy con chim bồ câu đã chết cứng trong vuốt ưng.

Quấn quanh mắt cá chân của con chim ưng là chiếc vòng nhỏ có ghi số điện thoại của al-Humaidi, phòng trường hợp con chim không quay lại với anh trong quá trình huấn luyện và ai đó tìm thấy nó đậu trên mái nhà của họ.

Vuốt ve gáy con chim, al-Humaidi nhẹ nhàng tháo thiết bị GPS và cẩn thận vuốt lại bộ lông của nó.

Việc để mất chim sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến túi tiền của những người đàn ông ở đây. Những con chim ưng tốt nhất, được nuôi để đua có giá trị hàng triệu USD. Ngay cả một số con nuôi làm thú cưng cũng lên tới hàng chục nghìn USD.

Al-Humaidi cho biết con chim ưng của anh có giá tương đối khiêm tốn, khoảng 2.000 USD.

Nó là chim ưng Peregrine, một trong hai loại chim ưng thống trị ở vùng Vịnh, và là loài được biết đến với tốc độ, lòng dũng cảm cũng như sự nhạy cảm.

“Bạn phải chăm sóc nó đặc biệt hơn những con khác”, al-Humaidi giải thích.

Khi Mặt Trời đỏ thẫm khuất dưới đường chân trời, những người đàn ông thu dọn thảm và trà rồi đặt những chú chim ưng trở lại chiếc Land Cruiser. Hôm nay là một ngày huấn luyện tương đối dễ chịu, họ cho biết.

Không giống nhiều người khác, họ không có kế hoạch đưa chim ưng mình nuôi tham gia cuộc thi săn, diễn ra ở Qatar vào tháng một hàng năm.

Các cuộc thi cạnh tranh khốc liệt và việc đào tạo đòi hỏi sự mệt mỏi hơn nhiều.

Sự kiện này bao gồm loạt thử thách như kiểm tra thị lực, tốc độ và khả năng săn mồi của chim. Tại một bài kiểm tra trong cuộc thi, những con chim ưng được yêu cầu bắt chim bồ câu đã được huấn luyện cả năm để trốn tránh chúng.

Năm ngoái, những con chim bồ câu ấy giỏi đến nỗi chúng thoát khỏi móng vuốt của mọi con chim ưng tham gia. Kết quả, những con chim bồ câu sống sót, trong khi người huấn luyện chúng được mang giải thưởng cuộc thi đó về.