 |
| Vết loét do herpes thường xuất hiện ở môi hoặc vùng da quanh miệng. Ảnh: Health. |
Loét miệng thông thường và mụn rộp sinh dục (herpes) đều là những tổn thương quen thuộc quanh vùng miệng, đôi khi khiến nhiều người nhầm lẫn vì hình dạng khá giống nhau, theo Medical News Today. Tuy vậy, đây là hai tình trạng hoàn toàn khác biệt, từ nguyên nhân gây bệnh, biểu hiện lâm sàng cho đến cách xử trí.
Vị trí xuất hiện
Loét miệng thông thường là những vết loét đau, có dạng tròn hoặc bầu dục, chủ yếu xuất hiện ở các mô mềm bên trong khoang miệng như lưỡi, mặt trong môi, má trong hoặc vòm miệng mềm.
Ngược lại, mụn rộp herpes thường mọc ở môi hoặc vùng da quanh miệng, nhưng trong một số trường hợp cũng có thể lan vào lợi, lưỡi hoặc cổ họng.
Nguyên nhân và khả năng lây nhiễm
Loét miệng thường khởi phát do kích thích hoặc chấn thương niêm mạc, căng thẳng kéo dài, thiếu vi chất, phản ứng với thực phẩm hay hóa chất... Đa số vết loét thường lành tính nhưng cần đi khám nếu kéo dài hoặc tái phát nhiều. Loét miệng không do virus gây ra và không có khả năng lây nhiễm.
Trong khi đó, mụn rộp herpes là hậu quả của nhiễm virus herpes simplex (HSV). Nhiều người có thể nhiễm virus này từ nhỏ nhưng không có biểu hiện cho đến khi virus tái hoạt.
Cảm giác của người bệnh
Với loét miệng, tổn thương thường xuất hiện tại vị trí niêm mạc bị kích thích, kèm cảm giác nóng rát, ngứa, đau rát hoặc đau nhức tại chỗ.
Mụn rộp herpes lại có giai đoạn báo trước rõ rệt hơn với cảm giác ngứa, râm ran, nóng rát hoặc châm chích tại vùng da sắp tổn thương trước khi mụn nước hình thành.
Hình thái và kích thước tổn thương
Về mặt y khoa, loét miệng được chia thành ba thể. Thể nhẹ là những vết loét nhỏ, thường dưới 5 mm, gây đau nhưng lành sau khoảng một đến hai tuần và không để lại sẹo.
Thể lớn có kích thước trên 10 mm, tồn tại dai dẳng trong nhiều tuần và đôi khi để lại sẹo. Riêng thể loét dạng herpes gồm nhiều vết loét rất nhỏ, mọc thành cụm, có thể liên kết với nhau thành mảng lớn, hay gặp ở lưỡi và thời gian hồi phục có thể kéo dài tới một tháng.
Trong khi đó, mụn rộp herpes biểu hiện bằng các mụn nước nhỏ chứa dịch, gây đau. Khi mụn vỡ ra, dịch có thể rỉ ra ngoài trước khi tổn thương đóng vảy.
Triệu chứng toàn thân
Loét miệng thông thường hầu như chỉ gây đau tại chỗ, ít khi kèm theo triệu chứng toàn thân. Trái lại, mụn rộp herpes, đặc biệt trong đợt nhiễm đầu tiên, có thể đi kèm đau khi nuốt, đau họng, sốt, sưng hạch, buồn nôn, đau đầu hoặc mệt mỏi toàn thân. Những biểu hiện này thường kéo dài khoảng một đến hai tuần.
Diễn tiến và thời gian hồi phục
Loét miệng thường có xu hướng tự lành mà không cần điều trị đặc hiệu, nhưng dễ tái phát, có thể lặp lại ở vị trí cũ hoặc xuất hiện ở vùng khác trong miệng. Mụn rộp herpes có diễn tiến khá điển hình, bắt đầu từ cảm giác khó chịu quanh miệng, tiếp theo là giai đoạn nổi mụn nước, rồi mụn vỡ, rỉ dịch và nhanh chóng đóng vảy trong vòng khoảng 48 giờ.
Ở người có hệ miễn dịch bình thường, tổn thương thường tự lành sau 5-15 ngày và không để lại sẹo. Tuy nhiên, nếu mụn kéo dài quá hai tuần, tái phát dày hoặc xuất hiện gần vùng mắt, người bệnh cần đi khám sớm để tránh biến chứng.
Lưu ý về phòng lây nhiễm
Một điểm khác biệt quan trọng là mụn rộp herpes có khả năng lây nhiễm, đặc biệt khi mụn còn rỉ dịch. Vì vậy, người bệnh cần rửa tay thường xuyên, tránh chạm tay vào tổn thương, không dùng chung đồ cá nhân và hạn chế tiếp xúc gần để giảm nguy cơ lây lan cho người khác. Ngược lại, vết loét thông thường không có khả năng lây nhiễm. Người bệnh chỉ cần giữ vệ sinh cẩn thận, tránh kích thích niêm mạc bằng cách hạn chế dùng rượu bia, ăn đồ cay nóng, hút thuốc...
Kẻ thù giấu mặt đáng sợ của vòng hai
Nhiều người cho rằng ăn nhiều mỡ động vật và thịt đỏ là nguyên nhân gây béo bụng. Ngoài chất béo, carbohydrate cũng là một trong những thứ khiến vòng hai ngày càng quá khổ.
