 |
| Đảng Dân chủ năm nay đã "đổi màu" thành công Arizona và Georgia. Ảnh: Reuters. |
Trả lời phỏng vấn với Zing, giáo sư Bellisari nhận định cuộc đua vào Nhà Trắng năm nay cho thấy hầu hết người Mỹ muốn bầu ra "một tổng thống nghiêm túc và tôn trọng các cơ quan lập pháp hơn".
Hai bất ngờ chính trong cuộc bầu cử
- Theo giáo sư, điều gì đã gây ngạc nhiên lớn nhất trong khuôn khổ cuộc bầu cử năm nay?
- Tôi cho rằng quá trình cuộc bầu cử năm nay có hai điểm gây chú ý.
Đầu tiên, giới quan sát khá bất ngờ khi chứng kiến một làn sóng chuyển biến về lập trường chính trị tại một số bang miền nam.
Cụ thể, người dân tại Arizona và Georgia, vốn là thành trì truyền thống của đảng Cộng hòa, nay có xu hướng quay sang ủng hộ ứng viên đảng Dân chủ.
Làn sóng này đã làm "chuyển màu" hai cứ địa quan trọng của phe Cộng hòa, tạo ra bước ngoặt cho cuộc bầu cử khi đem về cho ông Biden 27 phiếu đại cử tri, từ đó giành lợi thế đáng kể trước tổng thống đương nhiệm.
 |
| Giáo sư Andrew Bellisari giảng dạy tại Đại học Fulbright Việt Nam. Ảnh: FUV. |
Trên thực tế, cơ cấu dân số tại cả hai bang này đã thay đổi theo hướng có lợi cho đảng Dân chủ trong những năm gần đây.
Tuy nhiên, chiến thắng của ông Biden phần nào cho thấy lượng cử tri ôn hòa tại các khu vực ngoại ô đã quay lưng với ông Trump, đồng thời thể hiện khả năng của đảng Dân chủ trong việc kêu gọi sự ủng hộ từ cử tri da màu và gốc Latin.
Điểm gây bất ngờ thứ hai trong cuộc tranh cử tổng thống năm nay chính là những cáo buộc của ông Trump rằng "cuộc bầu cử đã bị đánh cắp".
Lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ, một tổng thống đương nhiệm lớn tiếng lên án tiến trình dân chủ.
Ngoài việc làm suy yếu niềm tin của cử tri đối với hình thức bỏ phiếu qua thư, ông Trump còn tìm cách chất vấn tính hợp pháp của quy trình kiểm phiếu trong những ngày qua.
Chưa bao giờ nước Mỹ chứng kiến một tổng thống công kích dữ dội tính liêm chính và mức độ đáng tin của cuộc bầu cử như trường hợp của ông Trump.
Đây thực sự là một tiền lệ nguy hiểm, tôi hy vọng điều này sẽ không lặp lại trong tương lai.
 |
| Ông Trump nhiều lần công khai cáo buộc xảy ra gian lận trong quá trình kiểm phiếu tại các bang chiến trường quan trọng. Ảnh: Reuters. |
- Theo giáo sư, nguyên nhân nào khiến "làn sóng xanh" vẫn chưa xuất hiện tính đến thời điểm hiện tại?
- Dù kết quả cuộc bầu cử dường như đã an bài, tôi vẫn nghĩ còn quá sớm để kết luận rằng làn sóng xanh sẽ không xảy ra.
Cụ thể, cuộc đua vào Thượng viện tại một số bang như Georgia hay North Carolina vẫn chưa ngã ngũ.
Vài người trong giới quan sát cho rằng kết quả của đảng Dân chủ tại nhiều địa phương sẽ không tốt như các cuộc khảo sát. Nhưng ông Biden giành được nhiều phiếu phổ thông nhất trong lịch sử bầu cử Mỹ!
Bên cạnh đó, lượng cử tri đi bỏ phiếu năm nay đã đạt kỷ lục. Phần lớn trong số này tham gia bầu cử vì muốn ngăn ông Trump tiếp tục tại vị thêm một nhiệm kỳ ở Nhà Trắng.
Cuộc đua tại một số bang cũng chứng kiến sự phân chia lá phiếu của các cử tri Dân chủ và Cộng hòa ôn hòa: họ bỏ phiếu cho ông Biden trong cuộc bầu cử tổng thống, nhưng lại bầu cho một ứng viên đảng Cộng hòa trong cuộc đua vào quốc hội.
Ví dụ, ở Maine, dù nhiều người không thích ông Trump lại có cảm tình với Thượng nghị sĩ Susan Collins thuộc đảng Cộng hòa. Họ muốn bà ấy tiếp tục đại diện cho tiếng nói của tiểu bang, do đó Collins giữ được ghế trong Thượng viện.
Tôi nghĩ điều này không khó hiểu. Sự phân chia phiếu bầu cho hai đảng như vậy càng cho thấy khả năng vận động cử tri mạnh mẽ và hướng tới sự đa dạng của liên danh tranh cử Biden - Harris.
 |
| Số cử tri đi bỏ phiếu năm nay đạt kỷ lục. Ảnh: Reuters. |
Nhiều người Mỹ mệt mỏi với ông Trump
- Theo giáo sư, nguyên nhân nào khiến ông Trump thất bại trong nỗ lực tái đắc cử?
- Ông Trump thua vì không đoàn kết được nước Mỹ.
Trên thực tế, các cuộc thăm dò và kết quả bầu cử cho thấy tổng thống đương nhiệm phần nào thu hút được thêm một lượng cử tri ủng hộ, đặc biệt là cử tri da màu và người gốc Latin ở Florida và Texas.
Tuy nhiên, xuyên suốt bốn năm ông Trump nắm giữ chức vụ tổng thống, lượng cử tri nòng cốt ủng hộ người đứng đầu Nhà Trắng đã không tăng lên so với năm 2016, hoặc tăng không đáng kể.
Thêm vào đó, tôi tin rằng nhiều người Mỹ đã quá mệt mỏi với một tổng thống không hoàn thành vai trò của mình.
 |
| Giáo sư Bellisari cho rằng người Mỹ cần một tổng thống nghiêm túc với chính trị hơn ông Trump. Ảnh: Reuters. |
Ở khía cạnh chính sách, ông Trump gần như không thể hoàn thành bất kỳ mục tiêu quan trọng và có ý nghĩa nào đối với người dân mà ông từng đề ra khi mới đắc cử, dù ông có sự hậu thuẫn từ đảng Cộng hòa vốn kiểm soát quốc hội trong hai năm đầu nhiệm kỳ.
Sau tất cả, cử tri Mỹ, dù ủng hộ đảng Dân chủ hay phe Cộng hòa, đều hướng tới việc bầu ra một tổng thống nghiêm túc và tôn trọng các cơ quan lập pháp hơn. Họ cũng trông đợi tổng thống sở hữu tư duy quản trị để lèo lái đất nước.
Giáo sư Andrew Bellisari giảng dạy lịch sử chính trị tại Đại học Fulbright Việt Nam. Ông tốt nghiệp cử nhân tại Đại học Rutgers ở New Jersey và nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Harvard.
Là một học giả có sức ảnh hưởng, trong thời gian tại Harvard, giáo sư Bellisari còn là thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Châu Âu và Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế Weatherhead.
