 |
Trong hầu hết thời gian đã qua của năm 2020, đảng Dân chủ không mặn mà lắm với chiến dịch tranh cử vào Thượng viện của ứng viên Al Gross ở bang Alaska, vì đây là bang vốn quá nghiêng về đảng Cộng hòa.
Nhưng chỉ vài giờ sau khi Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ Ruth Bader Ginsburg qua đời ngày 18/9, chiến dịch của ông Gross bỗng được chú ý lớn và nhận các khoản tiền có thể thay đổi cục diện cuộc đua. Ông nhận được gần 3 triệu USD, gần như bằng toàn bộ số tiền mà chiến dịch của ông có được trong ngân hàng ở thời điểm cuối tháng 7.
Từ Alaska đến Maine, từ North Carolina đến South Carolina, các chiến dịch tranh cử Thượng viện bên phía đảng Dân chủ bỗng nhận lượng tiền quyên góp ở mức chưa từng thấy. Dồi dào hơn về tiền nong, đảng Dân chủ bỗng nhìn ra các cơ hội mới trên bản đồ, hoặc càng có thêm lợi thế tài chính ở những bang chiến trường quan trọng.
 |
| Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg được coi là tượng đài về đấu tranh cho quyền phụ nữ, vì vậy sau khi bà qua đời, cử tri càng sẵn sàng quyên góp cho các cuộc chạy đua. Ảnh: New York Times. |
Phá vỡ kỷ lục này đến kỷ lục khác
Cho đến ngày 21/9, các nhà tài trợ đã quyên góp hơn 160 triệu USD qua ActBlue, trang chuyên xử lý tiền quyên góp cho đảng Dân chủ. Sau khi bà Ginsburg qua đời, ActBlue phá vỡ hết kỷ lục này tới kỷ lục khác. Giờ đây họ đang có nhiều tiền nhất trong 16 năm qua, kèm theo đó là ngày bận rộn nhất, cuối tuần bận rộn nhất.
Trong đó, ước tính hàng chục triệu USD sẽ được chuyển vào nỗ lực giành lại Thượng viện của đảng Dân chủ.
Từ ngày 18/9, ít nhất 13 ứng viên đảng Dân chủ huy động được trên 1,3 triệu USD mỗi người chỉ từ một đợt gây quỹ. Trong số đó có Cal Cunningham, ứng viên đang muốn giành lại chiếc ghế của Thượng nghị sĩ Thom Tillis tại bang North Carolina - cuộc đua có thể làm thay đổi thế đa số ở Thượng viện. Ông Cunningham được 6 triệu tiền ủng hộ.
Dù như vậy đã là ấn tượng, các ứng viên Dân chủ ở Maine, Arizona, Kentucky, và South Carolina được cho còn nhận được nhiều tiền hơn.
Cử tri Dân chủ đang bất bình việc các Thượng nghị sĩ Cộng hòa muốn chấp thuận thẩm phán mới thật nhanh. Họ đã đi ngược lại lời nói của chính họ trong năm 2016 rằng không nên chọn thẩm phán mới trong năm bầu cử, mà phải để người dân Mỹ có tiếng nói, thông qua việc bầu cử tổng thống.
“Sự giận dữ chính đáng đang được chuyển thành hành động chính trị”, Thượng nghị sĩ Brian Schatz, đảng Dân chủ, bang Hawaii, nhận xét.
Dù tiền về nhiều, không có gì bảo đảm rằng đảng Dân chủ có thể giành lại được Thượng viện. Họ cần giành được bốn ghế để bảo đảm có đa số, hoặc giành được ba ghế đồng thời giành được Nhà Trắng. (Nếu Thượng viện bỏ phiếu ngang bằng 50-50, phó tổng thống Mỹ sẽ là người quyết định).
Để đạt được như vậy, đảng Dân chủ sẽ phải thắng ở một số bang từng ủng hộ cho Tổng thống Trump vào năm 2016. Nhưng một cuộc chiến thẩm phán quyết liệt trong các tuần tới có thể sẽ khắc sâu chia rẽ, khiến đảng Dân chủ khó thu phục được các cử tri dao động.
 |
| Người dân Mỹ tưởng niệm Thẩm phán Ginsburg cuối tuần qua. Ảnh: New York Times. |
Nhà tài trợ Cộng hòa có thể “phản công”?
Cho đến nay, đảng Cộng hòa chưa thông báo gì về việc liệu lượng tiền ủng hộ dành cho họ có tăng vọt hay không. Lãnh đạo phe Cộng hòa đa số ở Thượng viện, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, đã hứa rằng Thượng viện sẽ bỏ phiếu cho thẩm phán được Tổng thống Trump đề cử.
Một số người của đảng Cộng hòa đã tỏ ý cảnh báo, khi thấy tiền chảy về túi đảng Dân chủ, vì như vậy sẽ càng gây bất lợi cho họ về mặt tài chính. Đảng Dân chủ và các nhóm ủng hộ đảng này vốn đã vượt đối thủ về tiền trong cuộc đua ở những nơi quan trọng.
“Trước đây lợi thế còn ít”, theo Scott Reed, chiến lược gia hàng đầu của Phòng Thương mại Mỹ, vốn đang chi tiền cho các cuộc đua Thượng viện. “Bây giờ lợi thế ở mức khủng”.
Đảng Dân chủ vốn đã chi nhiều hơn để đặt chỗ quảng cáo truyền hình từ tháng 9 đến ngày bầu cử (3/11), trong 5 cuộc đua Thượng viện quan trọng, được coi là có khả năng nhất quyết định thế đa số - North Carolina, Iowa, Arizona, Montana và Maine.
“Tôi chưa từng thấy lần nào có nhiều nhiệt huyết (ủng hộ tiền) như sau khi bà Ginsburg qua đời”, Tommy Vietor, cựu quan chức trong chính quyền Tổng thống Barack Obama, nói với New York Times.
Nhưng về lâu dài, cử tri của đảng nào sẽ trở nên hào hứng và quyên góp nhiều hơn vẫn là câu hỏi mà các chiến lược gia không muốn nói trước. Họ muốn đợi thêm số liệu thăm dò từ các bang chiến trường.
Một số người phía Cộng hòa tỏ ra ấn tượng, nhưng cũng hoài nghi về tác động của đợt tiền ủng hộ “muộn màng” này. Chỉ còn 6 tuần là đến bầu cử, và thời lượng quảng cáo có thể đặt trước thì có hạn. Càng đặt nhiều quảng cáo, hiệu quả thêm được sẽ càng ít đi.
“Số lượng cử tri dao động thực sự có thể kéo về phía mình là khá nhỏ”, theo Ralph Reed, chiến lược gia đảng Cộng hòa. “Chi nhiều tiền vào tivi cũng giống như bắn súng vào mũi kim... Bắn nhiều loạt đạn tốn kém vào mục tiêu rất nhỏ”.
Nhưng ông Schatz, Thượng nghị sĩ bang Hawaii, lại bất đồng. “Nói tiền khó dùng được thêm hay các cuộc đua đã bão hòa rồi là không đúng... Còn nhiều ứng viên Dân chủ tranh cử Thượng viện rất khá nhưng thiếu tiền để đưa thông điệp của mình lan xa”.
Xét theo quá khứ, cuộc chiến xoay quanh thẩm phán mới sẽ khiến các “ông trùm” tài trợ của đảng Cộng hòa mở hầu bao, như họ từng làm khi Brett Kavanaugh ra trước Thượng viện điều trần cho vị trí này vào năm 2018.
Mạng lưới Khủng hoảng Tư pháp, một tổ chức kêu gọi có thêm các thẩm phán bảo thủ, cho biết sẽ chi ít nhất 10 triệu USD trong trận chiến này, bằng với khoản mà họ đã chi khi ông Brett Kavanaugh được đề cử.
Ngày 20/9, các khoản quyên góp của ông trùm sòng bạc Sheldon Adelson và vợ được công bố, cho thấy họ ủng hộ tới 50 triệu USD để giữ thế đa số của đảng Cộng hòa trong Thượng viện.
