Trong những tháng cuối cùng trên đường trốn chạy, thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo (IS) Abu Bakr al-Baghdadi đã bị kích động, sợ hãi những kẻ phản bội. Hắn có lúc cải trang thành một người chăn cừu, có lúc ẩn náu dưới lòng đất, luôn phụ thuộc vào nhóm nhỏ tay chân thân tín.
Đồng bọn của Baghdadi vẽ nên bức tranh về một người bị ám ảnh bởi an ninh và sức khỏe của mình, cố gắng tìm sự an toàn ở các thị trấn và sa mạc ở miền Đông Syria, gần biên giới Iraq, khi đế chế của IS sụp đổ. Cuối cùng, tên thủ lĩnh tàn bạo từng được tụng xưng là "caliph" (người kế tục nhà tiên tri Muhammad) hoàn toàn rời khỏi địa bàn của IS trước đây, đến lãnh địa của kẻ thù ở tỉnh Idlib phía tây bắc Syria, nơi các nhóm cực đoan có liên kết với Al-Qaida, đối đầu với IS, nắm quyền kiểm soát.
Ở đó, hắn đã kích nổ đai bom tự sát trong một cuộc đột kích của lực lượng đặc nhiệm Mỹ vào một ngôi nhà được canh phòng nghiêm ngặt hôm 26/10.
 |
| Quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ tiết lộ thông tin về chiến dịch tiêu diệt Baghdadi hôm 26/10. Ảnh: AP. |
Nô lệ tình dục
Trong nhiều tháng, hắn ta giữ một thiếu nữ người Yazidi làm nô lệ, và cô nói với AP rằng hắn mang cô theo khi hắn di chuyển, cùng một nhóm nòng cốt gồm 7 tay chân thân cận. Nhiều tháng trước, hắn đã ủy thác hầu hết quyền lực cho một cấp phó có khả năng trở thành người kế vị Baghdadi.
Cô gái Yazidi này, người đã được trả tự do trong một cuộc đột kích do Mỹ dẫn đầu hồi tháng 5, cho biết al-Baghdadi cố chạy trốn đến Idlib lần đầu vào cuối năm 2017. Một đêm nọ, cô được đưa lên một đoàn xe gồm ba chiếc, có thủ lĩnh IS, vợ và nhóm bảo vệ, di chuyển hướng về tỉnh này. Đoàn xe đã đến một con đường chính nhưng sau đó quay đầu, dường như sợ bị tấn công, theo lời cô gái lúc đó 17 tuổi.
Trong khoảng một tuần, họ ở lại thị trấn Hajin phía đông nam Syria, gần biên giới Iraq. Sau đó, họ di chuyển về phía bắc đến Dashisha, một thị trấn biên giới khác ở Syria, nằm trong lãnh thổ do IS nắm giữ.
Trong 4 tháng sau đó, thiếu nữ Yazidi ở tại nhà của bố vợ al-Baghdadi, một thuộc hạ thân cận tên là Abu Abdullah al-Zubaie. Al-Baghdadi thường xuyên đến đây và cưỡng hiếp cô, đôi khi đánh cô. Hắn ta chỉ đi vào ban đêm, mang giày thể thao và che mặt, luôn có khoảng 5 tên đi theo bảo vệ, gọi hắn là "hajji" hoặc "sheikh", cô nói.
"Khi tôi hỏi hắn bất cứ điều gì, hắn sẽ không cho tôi câu trả lời vì vấn đề an ninh. Không phải ai cũng biết hắn ở đâu", cô nói.
Vào mùa xuân năm 2018, cô được giao cho một người đàn ông khác, người đã đưa cô rời khỏi Dashisha. Đó là lần cuối cùng cô nhìn thấy al-Baghdadi và hắn đã tặng cô một món trang sức.
Dường như sau đó al-Baghdadi đã di chuyển từ nơi này sang nơi khác ở miền Đông Syria trong năm sau đó khi từng thành trì của IS lần lượt rơi vào tay lực lượng người Kurd do Mỹ hậu thuẫn, trước khi đến Idlib vào mùa xuân 2019.
 |
| Al-Baghdadi trong một lần xuất hiện trong video do IS đăng tải. Ảnh: AP. |
Luôn mang đai bom tự sát bên người
Trong thời gian đó, al-Baghdadi "như ngồi trên đống lửa", thường xuyên lo lắng thấp thỏm, nói về sự phản bội và bị tiêm nhiễm của những "walis", tức người cai quản các tỉnh tự xưng của IS, theo lời anh em cột chèo của hắn, Mohamad Ali Sajit. Người này có cuộc phỏng vấn với Al-Arabiya TV, phát sóng vào tuần trước.
"Toàn bộ chuyện này là sự phản bội", Sajit nhớ lại tiếng la hét của al-Baghdadi.
Sajit, người Iraq, kết hôn với một con gái khác của al-Zubaie, đã bị chính quyền Iraq bắt giữ vào tháng 6. Người này nói rằng đã nhìn thấy al-Baghdadi nhiều lần trong vòng 18 tháng, bắt đầu từ Hajin vào cuối năm 2017. Lần cuối cùng là ở các vùng sa mạc dọc biên giới Syria - Iraq không lâu trước khi Sajit bị bắt. Sajit cho biết al-Baghdadi đã ủy thác mình gửi thư từ được chứa trong các USB cho đồng bọn ở Iraq.
Các quan chức người Kurd ở Iraq và Syria cho biết họ đã độc lập khai thác các nguồn tin dẫn đến nơi ở của lãnh đạo IS và Sajit được cho là một trong số đó. Một quan chức Mỹ cho biết có vẻ như người Kurd ở Syria đã tìm được một "vị khách" nằm trong nhóm tay chân thân cận của al-Baghdadi, người nắm giữ thông tin quan trọng cho cuộc săn lùng.
Sajit cho biết việc di chuyển của al-Baghdadi đã bị hạn chế rất nhiều, khi ngày càng nhiều lãnh thổ IS bị mất. Hắn ta đi đâu cũng mang theo đai bom tự sát bên người, thậm chí để bên cạnh khi ngủ, và yêu cầu thuộc hạ của hắn cũng phải mang. Hắn không bao giờ sử dụng điện thoại di động; chỉ duy nhất một thuộc hạ tên Abu Hassan al-Muhajer được sử dụng một chiếc Galaxy 7, theo lời Sajit, người vẫn đang bị giam giữ tại Iraq.
Căng thẳng làm cho bệnh tiểu đường của thủ lĩnh IS trở nên tồi tệ hơn và hắn phải liên tục theo dõi lượng đường trong máu và dùng insulin. Hắn đã không nhịn ăn trong tháng chay Ramadan và buộc thuộc hạ của hắn không được nhịn ăn, Sajit nói.
Có lúc, al-Baghdadi cải trang thành một người chăn cừu, Sajit nói. Khi chỉ huy an ninh của al-Baghdadi, Abu Sabah, nghe phong thanh về một cuộc đột kích có thể xảy ra ở khu vực biên giới Syria - Iraq nơi chúng đang ẩn náu, chúng đã dỡ lều và giấu al-Baghdadi cùng al-Muhajer trong một hầm đất, Sajit nói. Họ để cừu đi lại trên đỉnh hầm để ngụy trang thêm. Khi xác định không còn mối đe dọa về việc bị đột kích, họ quay về và dựng lều trở lại.
 |
| Mohamad Ali Sajit trong cuộc phỏng vấn với đài Al-Arabiya TV. Ảnh: AP. |
Ẩn náu ở nơi của kẻ thù
Al-Baghdadi di chuyển với nhóm thân cận gồm 5 đến 7 người, bao gồm al-Muhajer, al-Zubaie và Abu Sabah; cũng như tên từng được giao nhiệm cai quản ở Iraq, được biết đến với tên Tayseer hoặc Abu al-Hakim. Al-Muhajer đã bị tiêu diệt cùng ngày với al-Baghdadi, trong một chiến dịch quân sự khác do Mỹ lãnh đạo ở Jarablus, cũng ở phía tây bắc Syria, với sự chỉ điểm của người Kurd; al-Zubaie đã bị giết trong một cuộc đột kích hồi tháng 3.
Mới đây, các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ đã bắt giữ chị gái của al-Baghdadi ở vùng tây bắc Syria. Tất cả đều là những khu vực nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ.
Thủ lĩnh IS cũng đã liên lạc với cấp phó cao nhất của hắn, Hajji Abdullah, Sajit nói. Các quan chức Iraq nói rằng al-Baghdadi giao cho hắn phụ trách hầu hết vấn đề hành chính và tài chính của nhóm. Sajit nói anh ta tin Hajji Abdullah thực sự là người được IS nhắm cho vị trí kế vị al-Baghdadi, trước khi bị giết.
Các quan chức Mỹ cho hay họ không biết al-Baghdadi đến Idlib vào thời gian nào nhưng cho biết hắn đã chọn địa điểm này vì đây là lãnh thổ cuối cùng nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ Syria. Các quan chức người Kurd ở Syria, đồng minh của Mỹ, cho biết họ đã xác định được tung tích của al-Baghdadi hồi tháng 5 nhưng nghi ngờ hắn đến đó sau khi lãnh thổ IS cuối cùng sụp đổ vào cuối tháng 3.
Ở đó, hắn ẩn náu trong một ngôi nhà ở làng Barisha, cách biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 5 km. Giống như nhiều thị trấn biên giới ở Idlib, nơi này có rất nhiều người di cư từ khắp Syria và được quản lý bởi Hayat Tahrir al-Sham, một nhóm chiến binh liên kết với al-Qaida và là đối thủ của IS.
 |
| Lính đặc nhiệm Mỹ tấn công ngôi nhà nơi al-Baghdadi ẩn náu tại làng Barisha. Ảnh: AP. |
Ngôi nhà này thuộc sở hữu của người đàn ông tên là Abu Mohammed al-Halabi, một người buôn cừu nhưng ít liên lạc với hàng xóm, theo lời một số cư dân. Họ yêu cầu giấu tên vì sợ sẽ gặp nguy hiểm khi nói về nơi này. Các quan chức Iraq cho biết một "kỹ thuật viên" của al-Baghdadi, người phụ trách hậu cần, đã bị giết cùng với hắn trong cuộc đột kích.
Một cư dân cho biết gần một chục máy bay trực thăng bay lượn trên ngôi làng của họ trước 23h đêm 26/10 trong cuộc đột kích do Mỹ tiến hành.
"Chúng tôi ra ngoài ban công để xem và họ bắt đầu nổ súng, súng trường tự động. Vì vậy, chúng tôi đã vào trong và ẩn náu", người này nói. Sau đó, một chiến dịch trên không diễn ra ở phía tây ngôi làng, theo hướng nhà al-Halabi. Người Mỹ cảnh báo cư dân tránh xa ngôi nhà vì họ sẽ cho nổ tung nó.
"Không ai thực sự nghĩ al-Baghdadi đang ở đây", một người dân khác nói.
