Đối với Tổng thống Mỹ Joe Biden, các phát biểu tự phát, lệch ra khỏi quan điểm chính thức của Washington không còn là điều bất ngờ. Mỗi khi ông Biden nói ra điều bản thân suy nghĩ, các quan chức Nhà Trắng đều phải thực hiện thủ tục bào chữa rằng vị tổng thống Mỹ không thực sự muốn nói điều này.
Một luận điểm quen thuộc trong các nỗ lực bào chữa là phát biểu của ông Biden không gây ra sự thay đổi chính sách tại Washington.
"Lỡ miệng" về Đài Loan
Lần gần nhất ông Biden “lỡ miệng” xảy ra trong cuộc họp báo với người đồng cấp Nhật Bản Kishida Fumio tại Tokyo hôm 23/5. Khi nhận câu hỏi từ phóng viên Nancy Cordes của CBS News về việc liệu Mỹ có “sẵn sàng can thiệp quân sự để bảo vệ Đài Loan” hay không, ông Biden trả lời “Có”.
“Đó là cam kết mà chúng tôi đã đưa ra”, ông nói. “Chúng tôi đồng ý với chính sách 'Một Trung Quốc', chúng tôi đã cam kết với chính sách đó, nhưng việc hòn đảo có thể bị kiểm soát bằng vũ lực thực sự không thích hợp”.
 |
| Ông Biden đưa ra cam kết bảo vệ Đài Loan tại Tokyo hôm 23/5. Ảnh: Reuters. |
Đó là lúc các quan chức Mỹ nhận ra vị tổng thống của mình đã đi quá giới hạn trong vấn đề mà Bắc Kinh xem là lằn ranh đỏ. Nhà Trắng lập tức ra tuyên bố khẳng định phát biểu của ông Biden “không phản ánh sự thay đổi trong chính sách của Mỹ” và chỉ “nhắc lại cam kết cung cấp năng lực quân sự cho Đài Loan để tự vệ”.
“Như tổng thống đã nói, chính sách của chúng tôi không thay đổi”, một quan chức Nhà Trắng tuyên bố, theo Reuters.
Ngày 24/5, đích thân Tổng thống Biden khẳng định lại lập trường này khi được hỏi về việc chính sách của Mỹ về Đài Loan có sự thay đổi nào hay không. “Không”, ông trả lời.
Đây không phải lần đầu giới chức Mỹ phải “chữa cháy” cho ông Biden trong năm nay. Hồi tháng 3, ông chỉ trích tổng thống Nga. Các quan chức Nhà Trắng nhanh chóng bào chữa rằng đây là quan điểm cá nhân.
Phát biểu tại Tokyo thậm chí đã là lần thứ ba ông Biden nhắc đến việc bảo vệ Đài Loan bằng biện pháp quân sự. Tháng 8/2021, khi nhắc lại cam kết “sẽ đáp trả” nếu một đồng minh NATO bị tấn công, ông Biden bổ sung: “Tương tự với Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan”, theo New York Times.
Hai tháng sau, khi được hỏi về việc liệu Mỹ có bảo vệ Đài Loan trước một cuộc tấn công hay không, ông Biden tuyên bố: “Có, chúng tôi có cam kết như vậy”.
 |
| Phát biểu hôm 23/5 đã là lần thứ ba ông Biden "lỡ miệng" về Đài Loan kể từ khi nhậm chức. Ảnh: AP. |
Trên thực tế, Đài Loan chưa bao giờ nhận được đảm bảo an ninh từ Mỹ cùng mức với Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước NATO. Thay vào đó, Mỹ cố gắng duy trì sự “mơ hồ chiến lược” trong vấn đề này để Trung Quốc đoán định.
“Ông Biden luôn cởi mở về suy nghĩ của mình hơn hầu hết chính trị gia khác”, ông David Axelrod, người từng là cố vấn của cựu Tổng thống Barack Obama, cho biết. “Điểm mạnh của ông ấy là đáng tin cậy. Điểm yếu là ông ấy đôi khi muốn chia sẻ suy nghĩ của mình hơn so với những gì các nhân viên dưới quyền mong muốn”.
Hay nói hớ
Bên cạnh những thành tích trong sự nghiệp chính trị hàng chục năm qua, ông Biden được biết đến vì hay “lỡ miệng”.
Năm 2007, ông từng gọi ông Obama - khi đó đang là ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ - là một anh chàng người Mỹ gốc Phi “ăn nói rõ ràng, sáng láng, sạch sẽ, dễ nhìn”. Tờ Economist giật tít phê phán ông Biden thể hiện sự phân biệt đối xử. Sau đó, ông Biden phải xin lỗi.
Trên cương vị tổng thống cường quốc hàng đầu thế giới, các phát ngôn của ông Biden có thể gây ra tác động lớn hơn nhiều. Do đó, kể từ khi trở lại Nhà Trắng năm 2021, ông cố gắng tránh những lần “lỡ miệng” như vậy, nhưng không hoàn toàn thành công.
 |
| Ông Biden từng phải xin lỗi sau phát ngôn về ông Obama năm 2007. Ảnh: Reuters. |
Phát biểu của người đứng đầu Nhà Trắng về Đài Loan nhận được phản ứng trái chiều từ Washington. Một số chính trị gia hoan nghênh ông vì phát ngôn “dũng cảm”, trong khi số khác tỏ rõ bất đồng.
“Phát ngôn của Tổng thống Biden rằng nước Mỹ cam kết bảo vệ Đài Loan trước Trung Quốc là điều đúng đắn cần được nói, và cần được thực hiện”, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham của đảng Cộng hòa tuyên bố.
Một số chính trị gia khác bày tỏ quan ngại về sự thiếu thống nhất giữa ông Biden và các nhân viên dưới quyền.
“Liệu còn ai ở Nhà Trắng thực sự tôn trọng lời nói của tổng thống Mỹ hay không”, Hạ nghị sĩ Adam Kinzinger viết trên Twitter. “Ông Biden nói rằng chúng ta sẽ bảo vệ Đài Loan, và đội ngũ của ông một lần nữa rút lại tuyên bố của tổng thống”.
Trong khi đó, ông Tommy Hicks Jr., một đồng minh thân cận của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, coi đây là “sự kém cỏi”, thay vì dũng cảm. “Ông ấy không thể công du nước ngoài mà không nói những thứ mà đội ngũ của ông sẽ phải rút lại chỉ sau vài phút. Đây là việc làm liều lĩnh”, ông Hicks nhận định.
