 |
Tỷ lệ xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 ở một số nước Đông Nam Á đang có xu hướng gia tăng và vượt trên mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Người dân cần dựa vào kết quả xét nghiệm Covid-19 để biết tình trạng sức khỏe bản thân. Giới chức y tế dựa vào kết quả xét nghiệm để theo dõi diễn biến dịch. Nhà chức trách sử dụng thông tin này để ra quyết định các biện pháp phòng dịch hoặc tái mở cửa cơ sở kinh doanh và trường học.
Những quyết định này thường đều liên quan tới một chỉ số: Tỷ lệ xét nghiệm dương tính, theo phó giáo sư David Dowdy và giáo sư Gypsyamber D’Souza - 2 chuyên gia dịch tễ học thuộc Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg tại Mỹ (JHSPH).
Vậy tỷ lệ này là gì và có ý nghĩa như thế nào trong công tác chống đại dịch Covid-19?
 |
| Bệnh nhân Covid-19 trong lều bên ngoài một bệnh viện ở Indonesia vào ngày 15/7. Ảnh: New York Times. |
Tỷ lệ xét nghiệm dương tính có ý nghĩa gì?
Thuật ngữ “tỷ lệ xét nghiệm dương tính” được dùng để chỉ phần trăm số trường hợp dương tính trong tổng số lượt xét nghiệm Covid-19. Tỷ lệ này thường được tính bằng cách lấy số ca dương tính chia cho tổng số lượt xét nghiệm và nhân với 100.
Tỷ lệ xét nghiệm dương tính giúp giới chức y tế công cộng trả lời những câu hỏi như mức độ lây nhiễm SARS-CoV-2 trong cộng đồng là bao nhiêu hoặc liệu chúng ta có đang làm đủ số xét nghiệm cho lượng người bị lây nhiễm hay không.
Tỷ lệ dương tính cao cho thấy mức độ lây nhiễm cũng đang ở mức cao, và có khả năng còn nhiều người mắc Covid-19 trong cộng đồng nhưng chưa được xét nghiệm.
Như vậy, nếu tỷ lệ dương tính cao, nhà chức trách nên tăng cường xét nghiệm.
Điều này cũng đồng nghĩa với việc chưa nên dỡ bỏ, và thậm chí là cần siết chặt, các biện pháp giới hạn để ngăn dịch lây lan.
 |
| Chỉ số tỷ lệ xét nghiệm dương tính là một thước đo then chốt trong công tác chống dịch. Ảnh: Reuters. |
Chỉ số tỷ lệ xét nghiệm dương tính là một thước đo then chốt vì phần nào cho biết quy mô lây nhiễm trong khu vực đang được xét nghiệm, và liệu việc xét nghiệm có đang theo kịp mức độ lây nhiễm hay không.
Tháng 5/2020, WHO nói tỷ lệ xét nghiệm dương tính cần phải giữ dưới ngưỡng 5% trong ít nhất 2 tuần để tính chuyện nới lỏng hạn chế và tiến tới mở cửa. Nếu chính phủ thành công kiểm soát dịch lây lan, ngưỡng trên có thể tiếp tục được hạ thấp theo thời gian.
Chẳng hạn, để có thể nới lỏng thêm giới hạn chống dịch và cho phép sự kiện tụ tập đông người đến từ nhiều nơi, tỷ lệ xét nghiệm dương tính cần duy trì dưới ngưỡng thấp hơn nữa.
Tỷ lệ dương tính ở một số nước Đông Nam Á đang ở mức nào?
Tại Philippines, trong tuần từ 11-17/7, 328.101 người được xét nghiệm và 34.381 ca dương tính. Như vậy, tỷ lệ xét nghiệm dương tính của Philippines khi ấy là 10,5%, cao gấp đôi ngưỡng khuyến cáo của WHO.
Trong tuần liền sau đó, tỷ lệ dương tính của Philippines bị đẩy lên 12,35%, với 304.252 người được xét nghiệm và 37.569 ca dương tính, theo WHO.
Malaysia cũng là nước Đông Nam Á có tỷ lệ xét nghiệm dương tính cao.
Theo báo cáo tuần của WHO kết thúc ngày 18/7, nhà chức trách nước này áp lệnh kiểm soát đi lại từ ngày 12/5 nhưng số lượng ca mắc mới Covid-19, ca bệnh nặng, ca tử vong, và tỷ lệ xét nghiệm dương tính vẫn tiếp tục tăng.
Trong tuần kết thúc 18/7, Malaysia thực hiện trung bình hơn 123.000 lượt xét nghiệm/ngày, tổng cộng là khoảng 861.000 xét nghiệm. Với số lượt xét nghiệm như vậy, tỷ lệ dương tính trong tuần 12-18/7 là 9.3%, tăng 0,1 điểm phần trăm so với tuần liền trước.
 |
| Một nhân viên y tế trong trạm xét nghiệm Covid-19 tại Kuala Lumpur, Malaysia vào ngày 29/1. Ảnh: Reuters. |
Tại Indonesia, tỷ lệ xét nghiệm dương tính toàn quốc tăng vọt sau ngày 23/11/2020 và lập đỉnh 30,5% vào giữa tháng 2. Con số này sau đó giảm nhưng vẫn dao động trong khoảng 9-20% từ ngày 11/3.
Tới tháng 6, tỷ lệ xét nghiệm dương tính của Indonesia lại tăng nhanh, đến tuần 21-27/6 thì trở lại mức cao khoảng 20-30%.
Ngày 18/7, tỷ lệ xét nghiệm dương tính trên toàn Indonesia là 28,7% - năm ngày sau khi nước này vượt Ấn Độ để trở thành tâm dịch lớn nhất châu Á, với số ca mắc Covid-19 mới mỗi ngày trên mức 40.000 trong hai ngày liên tiếp.
Theo báo cáo tuần từ 11-18/7 của WHO, tỷ lệ xét nghiệm dương tính tại 33 trên 34 tỉnh của Indonesia vẫn vượt mức 20%, dù chính quyền các tỉnh đã nỗ lực tăng cường tỷ lệ xét nghiệm.
Singapore là một trong số ít quốc gia có tỷ lệ xét nghiệm dương tính ở mức thấp.
Theo WHO, trong tuần kết thúc ngày 5/7, Singapore thực hiện 508.534 lượt xét nghiệm với tỷ lệ dương tính chỉ là 0,02%.
Theo Bộ Y tế Singapore, từ ngày 13-19/7, trung bình mỗi ngày Singapore thực hiện khoảng 71.100 lượt xét nghiệm, tương đương khoảng 497.700 lượt xét nghiệm trong tuần. Cùng khoảng thời gian ấy, Singapore ghi nhận 527 ca dương tính Covid-19.
Như vậy, trong tuần 13-19/7, tỷ lệ xét nghiệm dương tính tại Singapore đã được đẩy lên mức 0,1%. Mức tăng này trùng với thời điểm Singapore xuất hiện đợt bùng dịch mới trong cộng đồng với 2 ổ dịch lớn ở một cảng cá và một số phòng karaoke.
Làm sao để giảm tỷ lệ xét nghiệm dương tính?
Theo 2 nhà khoa học của trường Johns Hopkins, có 2 cách để giảm tỷ lệ xét nghiệm dương tính: Giảm số ca lây nhiễm Covid-19 hoặc tăng lượng người được xét nghiệm. Và may mắn là 2 việc này thường đi song hành, 2 nhà khoa học nhận định.
Nếu một khu vực xét nghiệm nhiều hơn và có cách phản ứng phù hợp với những ca dương tính (ví dụ như cách ly), số ca lây nhiễm sẽ giảm dần theo thời gian.
Kể cả khi không làm xét nghệm, các biện pháp như siết chặt quy định chống dịch về yêu cầu đeo khẩu trang, giãn cách xã hội, và quy mô tụ tập cũng đều là cách hữu hiệu để giảm lây nhiễm.
 |
| Nhân viên y tế tại Thái Lan ngồi thuyền tới xét nghiệm Covid-19 cho người dân sống ở khu vực xa xôi tại Samut Prakan, gần Bangkok. Ảnh: Reuters. |
Tăng cường xét nghiệm là hành động cũng rất hữu ích vì khi một khu vực không làm đủ xét nghiệm, người mắc Covid-19 ở đây có thể không biết mình dương tính để tự cách ly. Những người này sau đó có thể tiếp tục làm lây lan virus.
Như vậy, khi không làm đủ xét nghiệm, virus corona sẽ âm thầm lây lan. Khi nhóm người bệnh nặng bắt đầu đổ xô đến bệnh viện, dịch bệnh sẽ khó được kiểm soát hơn. Vì thế, dịch có thể được phát hiện sớm hơn bằng cách xét nghiệm nhiều người hơn.
Việc theo dõi số lượt xét nghiệm dương tính là rất hữu ích, nhưng quan trọng hơn là tổng số người mắc Covid-19. Chúng ta chỉ có thể biết rõ con số này bằng cách xét nghiệm nhiều người hơn. Khi càng nhiều người được xét nghiệm, tỷ lệ xét nghiệm dương tính sẽ dần giảm xuống nhờ những biện pháp phòng dịch theo sau đó.
