 |
Tại một trong những trung tâm nhộn nhịp nhất của Afghanistan, cách thành phố Kandahar khoảng 5 giờ lái xe về phía tây, những người bán buôn như anh Abdulwadood công khai bày bán hàng chục kg ma túy đá mỗi tuần.
Ở giữa cửa hàng đông đúc của mình, Abdulwadood thản nhiên ném chiếc túi nặng nửa kg ma túy đá lên thảm. Giá bán lẻ của số ma túy này ở châu Âu là hàng chục nghìn USD. Nhưng ở đây, Abdulwadood bán nó với giá khoảng 250 USD.
“Doanh số tăng theo từng năm”, anh nói. Sau lưng Abdulwadood, “hàng hóa” được chất đống trong một góc. Anh dự kiến bán được khoảng 20 kg ma túy đá chỉ trong vài ngày tới.
Trong nhiều thập kỷ, Afghanistan là trung tâm sản xuất thuốc phiện toàn cầu, là nguồn cung cho khoảng 80% người dùng thuốc phiện trên thế giới.
Hiện nay, ngành công nghiệp ma túy đá của nước này đang nở rộ với tốc độ chóng mặt. Điều này làm dấy lên lo ngại trong giới chuyên gia và quan chức phương Tây rằng dưới thời Taliban, Afghanistan có thể trở thành điểm nóng cung cấp ma túy đá khi nhu cầu sử dụng đang gia tăng trên toàn cầu.
 |
| Ma túy đá được bày bán công khai ở Afghanistan. Ảnh: Washington Post. |
Cơn sốt sản xuất ma túy đá
Theo các chuyên gia độc lập, các cựu quan chức chính phủ và dân buôn ma túy, hàng trăm xưởng điều chế ma túy đá đã hình thành ở Afghanistan trong vòng 6 năm qua. Con số đang tiếp tục gia tăng khi cuộc khủng hoảng kinh tế của đất nước buộc người dân phải tìm nguồn thu nhập mới.
Ông David Mansfield, một chuyên gia về nền kinh tế bất hợp pháp của Afghanistan cho biết: “Các xưởng điều chế làm việc rất bận rộn trong vài tháng qua, do lượng lớn ma hoàng được đưa vào”.
Sản xuất ma túy đá ở Afghanistan bùng nổ sau khi dân buôn phát hiện ra cây ma hoàng - vốn là thành phần tự nhiên chính của ma túy - mọc hoang với số lượng lớn ở Afghanistan.
"Ma túy đá Afghanistan từng phải vật lộn để cạnh tranh trên toàn cầu. Nhưng rồi, ma hoàng được phát hiện mọc hoang trên núi. Bạn chỉ cần hái, làm khô và đem bán", ông Sara Hakimi, một cựu quan chức Bộ Ngoại giao chuyên về chống ma túy cho biết.
 |
| Cây ma hoàng được phơi khô, nghiền thành bột, trộn với một số loại hóa chất và đun sôi để tạo nên ma túy đá. Ảnh: Washington Post. |
Các cơ quan thực thi ma túy ở châu Âu lo ngại ma túy đá giá rẻ ở Afghanistan có thể tràn vào đất nước họ.
“Chúng tôi khá lo ngại, vì ma túy dạng tinh thể, như heroin và crack, là một trong những loại ma túy thực sự độc hại”, ông Andrew Cunningham, người đứng đầu chi nhánh thị trường ma túy tại Trung tâm Giám sát ma túy và Nghiện ma túy EU cho biết.
Lệnh cấm của Taliban
Dân buôn tại chợ ma túy đá ở vùng nông thôn miền Tây Afghanistan từ lâu đã được tự do hoạt động. Ông Abdulwadood cho biết chính phủ tiền nhiệm đã làm ngơ và Taliban cũng áp dụng cách tiếp cận tương tự kể từ khi lên nắm quyền.
Tuy nhiên, mới đây, Taliban đã ban hành lệnh cấm chính thức đầu tiên đối với việc trồng, sản xuất và phân phối ma túy bất hợp pháp.
Động thái này bị nhiều người hoài nghi.
“Một phần đáng kể trong doanh thu của Taliban đến từ việc đánh thuế các mặt hàng bất hợp pháp và ma túy là một trong số đó. Chính quyền sẽ không thể cung cấp những dịch vụ cơ bản nhất trừ khi có tiền chảy vào kho bạc nhà nước”, ông Cunningham cho biết.
Vì vậy, theo ông, khả năng Taliban thật sự ra cấm việc sản xuất và phân phối ma túy là rất thấp, ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
Thứ trưởng mới về chống ma túy của Afghanistan, ông Abdul Haq Hamkar thì khẳng định điều ngược lại: “Tôi muốn nói rõ rằng, từ giờ trở đi, không ai ở bất kỳ vùng nào của đất nước được phép trồng trọt hoặc sản xuất heroin, cần sa, hoặc thuốc phiện”.
Trước khi nhậm chức, ông Hamkar cho biết Taliban không có đủ nguồn lực để ngăn chặn hoạt động buôn bán ma túy và chống lại lực lượng chính phủ Mỹ và Afghanistan cùng lúc.
Tuy nhiên, theo một nghiên cứu của Liên Hợp Quốc, chính buôn bán thuốc phiện đã tạo ra nguồn thu lên tới 113 triệu USD cho Taliban và các đồng minh chỉ trong năm 2019. Số tiền này được dùng để tài trợ cho cuộc chiến chống lại chính phủ Afghanistan và Mỹ.
 |
| Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, từ năm 2018 đến năm 2019, số vụ thu giữ ma túy đá trên toàn cầu đã tăng hơn 600%. Ảnh: Washington Post. |
"Gậy ông đập lưng ông"
Thu nhập từ việc sản xuất ma túy giúp một số gia đình trang trải trong thời kỳ kinh tế khó khăn, nhưng lượng ma túy đá tăng cao cũng mang lại những hệ lụy cho người Afghanistan.
Phần lớn ma túy đá được sản xuất là để xuất khẩu, nhưng ngày càng có nhiều người Afghanistan sử dụng nó. Theo số liệu mới nhất của Liên Hợp Quốc, quốc gia này có tỷ lệ người nghiện thuốc phiện cao nhất thế giới.
Nhiều người nghiện sử dụng ma túy công khai ở trung tâm Kabul, trong các dải phân cách hẹp dọc theo các con phố đông đúc hoặc trong các con hẻm. Nhưng địa điểm chính để mua và sử dụng ma túy là dưới gầm một cây cầu ở phía tây thành phố.
 |
| Người nghiện tụ tập để sử dụng ma túy dưới gầm một cây cầu ở thủ đô Kabul. Ảnh: Washington Post. |
Các bác sĩ tại trung tâm cai nghiện ở Afghanistan cho biết các cơ sở quá tải của họ đang tiếp nhận ngày càng nhiều bệnh nhân.
Trong đó, trung tâm cai nghiện lớn nhất của Kabul đang điều trị cho gần gấp đôi lượng bệnh nhân được quy định. Thuốc điều trị thường xuyên ở tình trạng khan hiếm.
Bác sĩ Jamal Abdulnai Nasiri, 60 tuổi, đã làm việc trong lĩnh vực cai nghiện ma túy hơn 20 năm. Ông nói: “Số người nghiện ma túy chúng tôi tiếp nhận nhiều gấp 3 lần so với 3 năm trước. Chúng tôi đang cố gắng hết mình”.
 |
| Các trung tâm cai nghiện ở Afghanistan thường xuyên trong tình trạng quá tải bệnh nhân. Ảnh: Washington Post. |
Anh Muhammad Faqiri, một tài xế taxi đang điều trị tại trại than thở: “Tôi chỉ muốn về nhà thôi”.
Ông Nasiri an ủi anh, nói rằng anh sẽ sớm được tự do.
Tuy nhiên, khi ra khỏi phòng, vị bác sĩ thở dài: “Gần như tất cả bọn họ đều quay trở lại đây nhiều lần”.
