Tuần qua, Nga tuyên bố chiến thắng ở Mariupol sau khi kiểm soát hoàn toàn nhà máy thép Azovstal.
Đây là nơi cố thủ cuối cùng của binh lính Ukraine tại Mariupol trong nhiều tuần và là biểu tượng của sự kháng cự, với hàng trăm binh sĩ tiếp tục chiến đấu tại đây ngay cả khi phần còn lại của thành phố đã rơi vào sự kiểm soát của quân Nga.
Bộ Quốc phòng Nga đã công bố video quay các binh sĩ Ukraine hạ vũ khí sau khi thông báo lực lượng nước này đã kiểm soát hoàn toàn các cơ sở dưới lòng đất ở nhà máy Azovstal, theo AP.
Cuối ngày 20/5, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cũng cho biết tổng 2.439 binh sĩ Ukraine đã đầu hàng. Ông đã thông báo với Tổng thống Vladimir Putin rằng Mariupol và nhà máy thép đã được “giải phóng hoàn toàn”, theo TASS.
"Quân tại Azovstal sẽ đối diện với tòa án"
Thành viên gia đình của các binh lính Ukraine đã khẩn cầu họ được trao quyền làm tù binh và trở về Ukraine. Phó thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk hôm 21/5 cho biết Ukraine “sẽ chiến đấu để có được sự trở lại” của từng người trong số họ.
Trong khi đó, theo lãnh đạo “Cộng hòa Nhân dân Donetsk” tự xưng Denis Pushilin, những binh lính bị bắt giữ có một số công dân nước ngoài, nhưng không cung cấp thông tin chi tiết.
Ông Pushilin nói họ “chắc chắn sẽ phải đối diện với tòa án”. Một số quan chức Nga đã mô tả những người này là “tội phạm”.
“Tôi tin rằng công lý phải được khôi phục. Đây là yêu cầu từ người dân, xã hội và một phần từ cộng đồng thế giới”, TASS dẫn lời ông Pushilin cho biết.
Trong số những người lính có thành viên của trung đoàn Azov - lực lượng dân quân cực hữu của Ukraine, chiếm phần nhỏ trong lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine. Điện Kremlin nhiều lần coi sự hiện diện của trung đoàn Azov ở miền Đông Ukraine là thách thức cần loại bỏ.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga gọi các chiến binh Azov là “phát xít” và cho biết vị chỉ huy được đưa đi bằng xe bọc thép vì cho rằng ông bị người dân địa phương căm ghét do “nhiều hành động tàn bạo”.
Tuy vậy, không có bằng chứng cho thấy lực lượng này ngược đãi người dân Ukraine, theo AP.
 |
| Xe buýt chở binh lính Ukraine đầu hàng tại nhà máy Azovstal ngày 20/5. Ảnh: Reuters. |
Leonid Slutsky - một thành viên của Quốc hội Nga - từng cho biết Moscow đang nghiên cứu khả năng trao đổi binh lính tại Azovstal với chính trị gia Viktor Medvedchuk. Sau đó, ông Slutsky nói ông đồng ý với ông Pushilin rằng tòa án mới là cơ quan quyết định số phận của binh lính Azovstal.
Ông Medvedchuk, 67 tuổi, là một doanh nhân đồng thời là lãnh đạo đảng Đối lập vì Cuộc sống của Ukraine.
Doanh nhân Medvedchuk, 67 tuổi, đồng thời là lãnh đạo đảng Đối lập vì Cuộc sống của Ukraine, bị cơ quan an ninh Ukraine bắt giữ hồi tháng 4 và buộc tội phản quốc cũng như có quan hệ thân cận với Điện Kremlin, Interfax đưa tin. Phía Nga đã bác bỏ sự liên quan tới chính trị gia này.
Chính phủ Ukraine chưa bình luận về tuyên bố Nga kiểm soát Azovstal. Quân đội Ukraine nói lính họ đã hoàn thành nhiệm vụ và mô tả việc binh lính rời đi là “sơ tán” chứ không phải đầu hàng.
Mariupol có vị trí chiến lược quan trọng với Nga. Kiểm soát được thành phố cảng này giúp Moscow hình thành tuyến đường trên bộ nối bán đảo Crimea ở miền Nam Ukraine, khu vực Nga đơn phương sáp nhập từ 2014, với vùng Donbas, nơi phiến quân ly khai thân Nga kiểm soát.
 |
| Diễn biến Nga tiến công và kiểm soát Mariupol. Đồ họa: Guardian. |
Ukraine ngăn chặn các đợt tấn công "mỗi ngày"
Do nắm vị trí quan trọng, Mariupol đã bị bao vây ngay từ những ngày đầu chiến sự nổ ra.
Ước tính hiện còn 100.000 người vẫn ở lại thành phố. Dân thường bị mắc kẹt đối mặt với tình trạng thiếu thức ăn, nước uống hoặc điện để sử dụng. Trong khi đó, quân đội Nga đã dùng pháo và tên lửa bắn vào nhiều cơ sở hạ tầng của thành phố, khiến Mariupol trở thành nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất trong “chiến dịch quân sự đặc biệt”.
Thị trưởng Mariupol hôm 21/5 cảnh báo thành phố đang phải đối mặt với "thảm họa" về sức khỏe và vệ sinh do các "vụ chôn cất" trong những hố cạn trên khắp thành phố cũng như sự cố hệ thống thoát nước thải.
Ông Vadim Boychenko cho biết những trận mưa mùa hè có nguy cơ làm ô nhiễm nguồn nước, đồng thời thúc ép lực lượng Nga cho phép người dân rời thành phố một cách an toàn.
“Ngoài thảm họa nhân đạo, thành phố còn đang trên đà bùng phát các bệnh truyền nhiễm”, ông nói thêm.
 |
| Xe điện bị phá hủy trong một kho chứa ở Mariupol hôm 21/5. Ảnh: AP. |
Tác động rộng lớn hơn đến diễn biến cuộc xung đột sau khi Nga kiểm soát Mariupol vẫn chưa rõ ràng. Nhiều binh sĩ Nga từ Mariupol đã được điều động tới những nơi khác.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov hôm 21/5 nói Moscow đã phá hủy một căn cứ hoạt động đặc biệt của Ukraine gần Odesa, cũng như một kho vũ khí do phương Tây viện trợ ở vùng Zhytomyr, miền Bắc Ukraine. Ukraine hiện chưa xác nhận thông tin này.
Quân đội Ukraine cho biết giao tranh chủ yếu ở Donbas, miền Đông Ukraine.
“Tình hình ở Donbas là cực kỳ khó khăn”, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết. "Giống như trước đó, quân đội Nga đang cố gắng tấn công Sloviansk và Sievierodonetsk". Ông cho biết lực lượng Ukraine đang ngăn chặn các cuộc tấn công mỗi ngày.
Sievierodonetsk là thành phố chính nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine ở vùng Luhansk. Luhansk cùng với vùng Donetsk tạo nên Donbas. Thống đốc Serhii Haidai cho biết bệnh viện duy nhất hoạt động trong thành phố chỉ có ba bác sĩ và đồ tiếp tế chỉ đủ trong 10 ngày.
Trong khi đó, Sloviansk ở khu vực Donetsk rất quan trọng đối với Nga trong việc kiểm soát toàn bộ miền Đông Ukraine. Nơi này đã chứng kiến các hoạt động quân sự ở cường độ cao sau khi quân đội Moscow rút lui khỏi Kyiv.
Ông Zelensky hôm 21/5 nhấn mạnh rằng Donbas vẫn là một phần của Ukraine và lực lượng Ukraine đang chiến đấu để “giải phóng” khu vực này.
Phát biểu tại cuộc họp báo chung với Thủ tướng Bồ Đào Nha Antonio Costa, ông đã thúc giục các nước phương Tây viện trợ cho Ukraine hệ thống phóng tên lửa.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký khoản viện trợ mới trị giá 40 tỷ USD cho Ukraine, một nửa trong số đó là hỗ trợ quân sự. Bồ Đào Nha cam kết tài trợ tới 250 triệu euro, cũng như tiếp tục vận chuyển thiết bị quân sự.
