|
|
Suy thoái kinh tế có thể diễn ra trong năm 2023. Ảnh: Reuters. |
Theo CNBC, trong những tháng vừa qua, các chuyên gia đã dự báo suy thoái kinh tế có thể diễn ra từ đầu năm sau. Quy mô và thời gian của cuộc suy thoái vẫn còn đang được các nhà kinh tế học tranh luận sôi nổi. Tuy nhiên, mọi người đều đồng thuận rằng nền kinh tế đang dần bước vào thời kỳ “tăm tối”.
“Trong lịch sử, khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, nền kinh tế sẽ bị suy giảm hoạt động hoặc suy thoái”, ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng của Moody's Analytics, nhận định.
Fed là nguyên nhân của cuộc suy thoái
Fed đang là tác nhân gây suy giảm hoạt động kinh tế trong năm nay sau khi góp công lớn trong việc ngăn chặn hai cuộc suy thoái gần đây.
Trước đó, ngân hàng trung ương Mỹ đã kích thích cho vay bằng cách đưa lãi suất về 0 và tăng tính thanh khoản của thị trường thông qua việc bơm thêm hàng nghìn tỷ USD tài sản vào bảng cân đối kế toán. Hiện Fed tìm cách giải phóng bảng cân đối kế toán đó và nhanh chóng tăng lãi suất từ 0% vào tháng 3 lên mức 4,25-4,5% trong tháng này.
 |
| Fed đã có động thái tăng mạnh lãi suất trong năm nay. Ảnh: Reuters. |
Trong hai cuộc suy thoái vừa qua, các nhà hoạch định chính sách không cần phải lo lắng về lạm phát cao có thể ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu của người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp.
Fed đang đối mặt với một “trận chiến” căng thẳng với lạm phát. Các quan chức ngân hàng trung ương Mỹ dự báo sẽ có nhiều đợt tăng lãi suất kế tiếp trong tương lai. Đầu năm sau, mức lãi suất có thể lên tới khoảng 5,1%. Các nhà kinh tế kỳ vọng Fed có thể tiếp tục giữ mức lãi suất cao để kiểm soát lạm phát.
Mức lãi suất cao đã gây thiệt hại cho thị trường nhà ở. Doanh số bán nhà vào tháng 11 đã giảm 35,4% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dầu 10 tháng doanh thu giảm liên tiếp. Lãi suất thế chấp 30 năm đạt gần 7%. Lạm phát tiêu dùng vẫn đang ở mức “nóng” 7,1% trong tháng 11.
“Những ảnh hưởng của lạm phát sẽ diễn ra vào đầu năm tới. Lợi nhuận của một số doanh nghiệp bị giảm mạnh. Nhân viên cũng sẽ bị sa thải để cắt giảm chi phí vận hành. Chúng ta sẽ thấy điều đó vào giữa năm sau. Đó là lúc chúng ta sẽ thấy tăng trưởng kinh tế chậm lại và lạm phát cũng sẽ giảm theo”, ông Tom Simons, chuyên gia kinh tế thị trường tại Jefferies, nhận định.
Suy thoái sẽ tệ đến mức nào?
Suy thoái kinh tế được coi là tình trạng suy giảm hoạt động kinh tế kéo dài, ảnh hưởng rộng rãi đến nền kinh tế và thường kéo dài từ hai quý trở lên. Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia của Mỹ (NBER) đang xem xét mức độ, phạm vị ảnh hưởng, thời gian diễn ra của cuộc suy thoái năm sau.
 |
| Tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ qua các năm. Ảnh: CNBC. |
Nếu bất cứ yếu tố nào đủ nghiêm trọng, NBER có thể tuyên bố suy thoái. Ví dụ, đợt suy thoái do đại dịch năm 2020 diễn ra quá đột ngột, nhanh chóng và tác động trên diện rộng. Chính vì vậy, cơ quan này đã xác định là đây là cuộc suy thoái trong khoảng thời gian rất ngắn.
“Tôi dự báo suy thoái sẽ diễn ra ngắn và nhẹ. Tin tốt là chúng ta sẽ có thể phục hồi nhanh chóng. Fed có bảng cân đối kế toán tốt và chúng ta có thể nhận được phản hồi về việc hạ lãi suất sau khi Fed bắt đầu nới lỏng chính sách”, bà Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại KPMG, bình luận.
Tăng trưởng có thể dừng lại ở mức 0 và tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng lên. Rõ ràng là Fed đã đưa ra dự báo về suy thoái nhưng họ sẽ không khẳng định điều đó
Bà Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại KPMG
Các dự báo mới nhất của Fed cho thấy nền kinh tế sẽ tăng trưởng với tốc độ 0,5% vào năm 2023. Tuy nhiên, đơn vị này không đưa ra dự báo suy thoái.
“Tăng trưởng có thể dừng lại ở mức 0 và tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng lên. Rõ ràng là Fed đã đưa ra dự báo về suy thoái nhưng họ sẽ không khẳng định điều đó”, bà Diane Swonk chia sẻ.
Fed dự báo tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng trong năm tới, từ 3,7% ở thời điểm hiện tại lên mức 4,6% trong năm sau.
Fed đang chuyển mình?
Hiện chưa có khẳng định về việc Fed có thể sẽ giữ lãi suất ở mức cao trong bao lâu. Các nhà đầu tư trên thị trường đang kỳ vọng cơ quan này sẽ bắt đầu giảm lãi suất vào cuối năm 2023. Trong dự báo của Fed, các quan chức cho biết việc giảm lãi suất sẽ bắt đầu vào năm 2024.
 |
| Nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ giảm lãi suất trong năm 2023. Ảnh: Bloomberg. |
Hai cuộc suy thoái gần đây nhất đều xảy ra sau những cú sốc. Cuộc suy thoái năm 2008 bắt đầu từ hệ thống tài chính và cuộc suy thoái sắp xảy ra sẽ không giống như vậy.
Dù khả năng suy thoái đã xuất hiện trong một thời gian, Fed cho đến nay vẫn chưa thực sự làm “hạ nhiệt” nền kinh tế thông qua thị trường lao động. Tuy nhiên, các thông báo sa thải đang gia tăng và một số nhà kinh tế đã nhìn thấy khả năng suy giảm việc làm vào năm tới.
“Điều trớ trêu ở đây là mọi người đều mong đợi một cuộc suy thoái. Nếu nền kinh tế có thể ‘hạ nhiệt’, Fed sẽ không phải thắt chặt chính sách tiền tệ quá nhiều”, ông Zandi chia sẻ.
“Chứng kiến Fed đi theo chính sách ‘diều hâu’. Thật khó để có được một cuộc ‘hạ cánh mềm’. Mọi thứ càng tốt thì họ càng phải ‘diều hâu’ hơn”, chuyên gia kinh tế Tom Simons cho biết.
Độc giả Zing có thể tìm đọc thêm các cuốn sách hay về kinh tế tại Tủ sách kiến thức kinh tế. Các cuốn sách cung cấp cho độc giả nhiều kiến thức về kinh tế vĩ mô, chứng khoán, bất động sản, lạm phát, các cuộc suy thoái từng xảy ra, kinh nghiệm quản lý chi tiêu...
