Rượu vang gắn kết với lịch sử và nền văn minh phương Tây. Ngay bản thân nó cũng có sức lôi cuốn mãnh liệt, sức sống diệu kỳ, từ các loại champagne nhẹ tinh tế khởi đầu các cuộc đại lễ đến các loại vang trắng, hồng, đỏ dùng thường ngày…

Trái nho làm ra các loại rượu vang. Ảnh: Lê Tiền Tuyến.

Vang Pháp muốn ngon, hái khi trời mát

Có dịp đến Pháp, tôi đã du hành về phương Nam mục kích việc trồng nho, làm rượu vang. Rượu vang sản xuất chủ yếu ở miền Nam nước Pháp, có từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. Nghề trồng nho bắt đầu từ đó, phát triển ở thành phố Marseille rồi sau đó lan ra các vùng khác như Bordeaux, Languedoc - Roussillon, Champagne, Loire… làm nên các loại rượu vang nổi tiếng, tồn tại đến ngày nay.

Rượu vang là loại đồ uống có cồn phổ biến tại Pháp, trung bình mỗi người sử dụng đến 70 lít/năm. Nghề trồng nho và làm rượu vang cũng là một phần quan trọng của nền nông nghiệp Pháp, 1/3 sản lượng rượu vang được xuất khẩu thu về trên 6 tỷ USD/năm. Với nhiều nhãn hiệu rượu vang nổi tiếng, Pháp là nước xuất khẩu rượu vang hàng đầu thế giới.

Vượt qua 700 km trên các đường cao tốc tiến về phương Nam, tôi như choáng ngợp bởi hai bên đường là vùng đất xanh tươi trù phú, các cánh đồng nho ngút mắt. Nho được trồng dọc theo các đại lộ, trong các làng mạc, dọc theo các cánh rừng sồi, bám trên các sườn đồi cả vùng Gardon d’Anduze, vùng Porte des Cévennes…

Anh Trọng chia sẻ: Làm nông ở nước nào cũng khổ hơn nghề khác, người dân phải chịu đựng với thời tiết, giá cả thất thường, ảnh hưởng đến sản lượng, công sức và số vốn mình bỏ ra trên cánh đồng. “Tôi không biết trong hai thứ: Cây nho hay nông dân đã bám rễ nhiều hơn trên vùng đất pha đá này, chịu nhiều gian truân, để tạo ra các vườn nho xanh tốt như ngày nay. Họ tạo ra một loại thức uống phản ánh sự lịch lãm, thăng hoa và niềm tự hào của người dân Pháp”.

Vang Pháp được yêu thích do làm từ nước nho ép tự nhiên. Pháp có 11 vùng trồng nho lớn nhưng về cơ bản quy trình làm rượu từ lúc hái nho, chế biến rượu đến lúc đóng chai đều giống nhau, nên người ta thường gọi chung là rượu vang Pháp.

Ông Christian, chủ nhân hầm rượu Massillargues - Atuech với diện tích các trang trại của các hội viên lên đến hàng trăm ha, bộc lộ bí quyết làm rượu vang: Vị ngon của rượu phụ thuộc vào quy trình sản xuất tinh xảo mà khởi đầu là việc chọn mốc thời gian thích hợp nhất để thu hoạch - thường là từ 4h sáng đến 10h để tránh nhiệt độ nóng làm ảnh hưởng đến chất lượng nước nho tươi.

Để làm các loại rượu vang khác nhau, các nghệ nhân bậc cao phải biết thẩm định, đánh giá màu sắc, vị ngọt và độ acid của mỗi lứa nho trước khi quyết định ngâm ủ. Các thời điểm gặt hái, chế biến phải được ghi rõ trên nhãn để người tiêu dùng lựa chọn, nhất là đối với các loại vang nổi tiếng. Chế biến rượu nho là cả một công đoạn phức tạp, công phu.

Nhiệt độ lên men phù hợp cũng là một bí quyết riêng. Để đạt chất lượng và độ màu tinh khiết, rượu được lọc nhiều lần trong quá trình ủ - thường kéo dài từ 6 tháng đến 3 năm theo từng loại rượu, tùy điều kiện ủ trong bồn thép, nhựa hay trong các thùng bằng gỗ truyền thống.

Ông Richard, một chuyên gia làm rượu vang kỳ cựu, thổ lộ với tôi: “Yếu tố quyết định cuối cùng làm nên chai vang hảo hạng là ở công thức pha trộn. Bí quyết là pha trộn hai hay nhiều giống nho khác nhau ở các nông trại khác nhau để làm ra một loại rượu vang. Nông dân chọn nho hái trong các năm riêng biệt có chất lượng tốt để chế biến hàng đặc sản sau đó giấu kỹ, đến độ 'chín' cần thiết mới tung ra thị trường!”.

Hiện nay 3% diện tích đất nông nghiệp tại Pháp được dùng để trồng nho, sản xuất hàng trăm triệu lít rượu mỗi năm. Nay vang Pháp phải cạnh tranh với các đối thủ khác như Italy, Tây Ban Nha, Chile, Australia… nhưng với phong vị đặc trưng, vang Pháp vẫn có vị trí vững vàng, là loại thức uống phổ biến trong gia đình và các đại tiệc.

Phòng bày bàn tiệc rượu vang địa phương phục vụ du khách hạng sang ở Napa. Ảnh: Lê Tiền Tuyến.

Êm dịu vang thung lũng Napa

San Francisco là một thành phố lớn nằm về phía Bắc tiểu bang California, có cảnh quan độc đáo với đồi núi và cảng biển, dân số đông thứ 14 ở Mỹ. Thành phố có đặc trưng khí hậu như vùng Địa Trung Hải: mùa đông ẩm ướt nhưng êm dịu, không khắc nghiệt như các thành phố ở phương Bắc và ở bờ Đông; mùa hè khô và ẩm, đặc biệt có sương mù cả ngày, quyến rũ và lãng mạn. Ai muốn thoát khỏi thành phố náo nhiệt và sôi động có thể tìm về vùng quê để thưởng thức không khí trong lành, không gian trầm lắng và chắp cánh cho những mơ mộng bay cao.

Thung lũng Napa là điểm đến hội tụ các yếu tố đó; là mảnh đất sản xuất nho và rượu vang nổi tiếng thế giới với gần 300 điền trang trồng nho và các hãng chế biến rượu vang. Khí hậu êm ái của vùng đồi núi - thung lũng Bắc San Francisco rất phù hợp với việc trồng các giống nho, quả của nó có thể chế biến thành các dòng vang chất lượng cao cấp.

Năm 1976, các chai vang Chardonnay, Cabernet Sauvignon sản xuất ở thung lũng Napa đã đánh bại các đối thủ thế giới, giành chiến thắng vang dội tại cuộc thi quốc tế ở Pháp (Pariswine Tasting), càng làm thương hiệu rượu Napa thêm nổi tiếng. Chỉ là một vùng đồi núi ít người, nhưng mỗi năm thung lũng Napa thu hút khoảng 4,5 triệu du khách, mở ra một ngành mới tại địa phương: “Du lịch rượu vang!”.

Thuật ngữ “du lịch rượu vang” không phải tour du lịch tổ chức cho khách hàng sành rượu và đi uống rượu, mà là loại hình tham quan để mọi người khám phá nơi sản sinh ra các loại rượu làm từ cây nho, tìm hiểu về con người, văn hóa, di sản của vùng đất đó.

Đó là khoảng thời gian bạn hòa vào nhịp sống điền dã, tận hưởng hương vị yên bình và lắng đọng ở làng quê; có thể cắm trại hoặc thư giãn giữa cánh đồng bao la quanh các vườn nho cổ kính; tham quan các cơ sở chế biến rượu, hòa vào những bữa tiệc nướng uống rượu ngoài trời với người dân địa phương. Du lịch rượu vang ngày nay trở thành thú tiêu khiển thú vị ngay cả với khách du lịch hạng sang vì các đô thị sầm uất, tráng lệ, ồn ào đã trở nên nhàm chán.

Tại thung lũng Napa du khách sẽ có dịp thưởng thức các bữa tiệc thử các loại rượu vang, băng đồng thăm ruộng nho và thư giãn trong các nhà hàng, khu nghỉ dưỡng cao cấp; xem các bảo tàng, nhà trưng bày rượu nho của 18 nhà làm rượu nho danh tiếng trong vùng.

Nếu bạn may mắn đến đây đúng vào dịp tổ chức lễ hội trồng nho (tổ chức liên tục 2 ngày/tháng vào tháng 1, 4, 7, 10) với phí 40 USD bạn có thể vào tham quan tất cả các vườn nho trong vùng; tha hồ chụp ảnh, gặp gỡ người trồng nho và chế biến rượu vang, thưởng thức các món ăn địa phương. Với 35-45 USD nữa, bạn có thể vào các gallery thưởng thức nhiều loại rượu vang nổi tiếng, kể cả các loại vang đặc biệt đoạt giải, rất khó tìm ở các quán rượu nơi đô thành.

Bạn đừng tưởng bỏ tiền mua vé thưởng thức rượu là đơn giản. Giá đắt, rượu rót cho khách hàng ít, đo đếm dung lượng kỹ. Và khi vào nơi này, bạn không được dùng nước hoa, hút thuốc, điện thoại để chế độ rung, không nói chuyện lớn. Họ cho rằng, như vậy sẽ làm ảnh hưởng đến mùi vị rượu và văn hóa thưởng thức rượu vang; làm các fan không nhận biết thuộc tính các loại rượu nơi đây; ảnh hưởng đến người khác chú tâm thưởng thức rượu...