 |
| Quân đội Israel khẳng định Vòm Sắt hiện là hệ thống phòng không hiệu quả nhất thế giới. Ảnh: Reuters. |
Trong ba ngày 5-7/8, Israel và các chiến binh thuộc lực lượng Thánh chiến Hồi giáo Palestine (PIJ) ở Dải Gaza đã giao tranh quyết liệt trong đợt bạo lực xuyên biên giới tồi tệ nhất kể từ cuộc xung đột thảm khốc kéo dài 11 ngày giữa Israel và Hamas năm 2021.
Theo cơ quan y tế Palestine, tính tới ngày 8/8, tổng cộng 41 người thiệt mạng và 253 người khác bị thương.
Hệ thống phòng không Iron Dome (Vòm Sắt) của Israel đang một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý khi đánh chặn phần lớn các tên lửa nhằm vào quốc gia Do Thái, Israel chưa ghi nhận trường hợp thiệt mạng nào.
Theo người phát ngôn quân đội Israel, tính đến ngày 7/8, PIJ đã phóng 580 tên lửa vào các thành phố của Israel để đáp trả các cuộc không kích. Khoảng 20% trong số đó rơi xuống ngay trong phạm vi Dải Gaza, trong khi số còn lại đã rơi vào vùng ngoại ô thành phố Tel Aviv và Jerusalem.
Tính đến nay, Israel vẫn chưa ghi nhận trường hợp thiệt mạng nào bất chấp hàng loạt các đợt phản công từ phía Palestine.
 |
| Các hệ thống phòng không Iron Dome đạt tỷ lệ đánh chặn thành công lên tới 97% trong các cuộc giao tranh gần nhất giữa Israel và các lực lượng Palestine. Ảnh: Reuters. |
Cũng theo người phát ngôn trên, các hệ thống phòng không Iron Dome đã đánh chặn 97% trong số các loạt tên lửa được PIJ bắn về phía các thành phố của Israel, tỷ lệ được đánh giá là hiệu suất tốt nhất của hệ thống phòng thủ tên lửa này từ khi được đưa vào thực chiến.
Hệ thống Iron Dome là gì?
Iron Dome là một hệ thống phòng không được phát triển bởi công ty Hệ thống Phòng thủ Nâng cao Rafael và công ty Công nghiệp Hàng không vũ trụ Israel với sự hỗ trợ từ tập đoàn Raytheon của Mỹ.
Hệ thống Iron Dome lần đầu tiên được đưa vào trang bị năm 2011. Với tầm bắn lên tới 70 km, Iron Dome được thiết kế để đánh chặn các loại tên lửa và pháo tầm ngắn như những loại được bắn từ Dải Gaza. Hai hệ thống riêng biệt khác là David’s Sling và Arrow được thiết kế nhằm đối phó với các mối đe dọa tầm trung và tầm xa như máy bay, UAV, tên lửa và các loại đầu đạn phản lực.
Iron Dome dựa vào hệ thống radar và phân tích liệu tên lửa bay tới có phải mối đe dọa hay không. Nó chỉ đánh chặn nếu xác định tên lửa có nguy cơ tấn công vào khu vực đông dân cư hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng.
 |
| Hệ thống phòng không Iron Dome được thiết kế để đánh chặn các loại tên lửa và pháo tầm ngắn như những loại được bắn từ Dải Gaza. Ảnh: Reuters. |
Các tên lửa đánh chặn sẽ được bắn theo phương thẳng đứng từ các đơn vị cơ động hoặc bãi phóng tĩnh. Chúng được thiết kế để kích nổ các tên lửa đang bay tới trên không, tạo ra các vụ nổ trên bầu trời kèm theo tiếng còi cảnh báo không kích trong các khu dân cư của Israel.
Các quan chức Israel cho biết phần cứng của hệ thống không thay đổi kể từ lần đầu tiên triển khai. Tuy nhiên, những nâng cấp về phần mềm đã giúp hệ thống hoạt động tốt hơn trong những năm qua.
Khi vừa được đưa vào trang bị vào năm 2011, hệ thống Iron Dome được quân đội Israel và Mỹ đánh giá có khả năng đánh chặn thành công lên tới 85%. Trong cuộc chiến tại Dải Gaza năm 2012, tỷ lệ đánh chặn thành công của hệ thống phòng không này được tăng lên tới 90%.
Mose Patel, người đứng đầu Tổ chức Phòng thủ Tên lửa Israel, Bộ Quốc phòng, cho biết Iron Dome “có khả năng chống lại tên lửa hành trình, máy bay không người lái và hơn thế nữa, bao gồm cả các mối đe dọa thậm chí không tồn tại trên thực địa vào thời điểm này nhưng có thể xuất hiện trong thời gian tới”.
Một số nhà phê bình từ lâu đã cho rằng Iron Dome về cơ bản là để kéo dài xung đột. “Theo thời gian, Iron Dome có thể gây hại nhiều hơn là có lợi”, nhà khoa học chính trị Israel Yoav Fromer bình luận trên tờ The Washington Post.
“Khả năng bảo vệ người Israel khỏi các cuộc tấn công tên lửa của Iron Dome sẽ không bao giờ xóa bỏ được xung đột”, ông Fromer cho biết.
Mức độ hiệu quả của Iron Dome
Theo các quan chức Israel và các công ty quốc phòng nước này, kể từ khi được vào trực chiến, các hệ thống Iron Dome đã ngăn chặn hàng nghìn tên lửa và pháo tấn công mục tiêu với tỷ lệ thành công hơn 90%.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích quốc phòng đặt nghi vấn về các con số. Họ cho rằng số liệu mà Israel công bố là không đáng tin cậy. Các tổ chức Hamas và Thánh chiến Hồi giáo đã biết cách đối phó với hệ thống này.
“Không có hệ thống phòng thủ tên lửa nào là hoàn toàn đáng tin cậy, đặc biệt là khi chống lại các mối đe dọa đang phát triển”, Michael Armstrong, phó giáo sư tại Đại học Brock, nhận định trong một đánh giá năm 2019.
Kể từ khi xung đột bùng phát giữa Israel và các lực lượng Palestine bùng phát vào hôm 5/8, theo đại diện quân đội Israel, các hệ thống Iron Dome tiếp tục tỏ ra hiệu quả khi đánh chặn gần như toàn bộ số tên lửa nhằm vào các thành phố của nước này.
 |
| Hệ thống Iron Dome của Israel khai hỏa đánh chặn tên lửa phóng từ Dải Gaza về phía Israel gần Ashdod, Israel. Ảnh: AFP. |
Iron Dome đã thay đổi cuộc sống của nhiều người dân tại phía nam Israel. Hệ thống cho phép họ trở về cuộc sống bình thường và thoát khỏi nỗi sợ các cuộc tấn công tên lửa bất ngờ. Những người ủng hộ hệ thống Iron Dome cho biết họ đã ngừng yêu cầu Israel gửi quân đến khu vực như những năm 2008 và 2009.
Hệ thống tiêu tốn một mức chi phí tương đối thấp do chỉ bắn hạ các tên lửa đe dọa tính mạng con người hoặc cơ sở hạ tầng. Việc sử dụng ít thiết bị đánh chặn hơn khiến hệ thống trở nên hấp dẫn đối với các chính phủ nước ngoài, bao gồm cả quân đội Mỹ.
Các loại tên lửa mà Iron Dome phải đối mặt
Mặc dù Iron Dome đã được sử dụng trong một thập kỷ, tên lửa vẫn bắn vào lãnh thổ Israel trong thời điểm căng thẳng với người Palestine. Ngay cả với tỷ lệ đánh chặn thành công cao của Iron Dome, một số tên lửa vẫn có thể lọt vào các khu vực đông dân cư.
Các chuyên gia theo dõi kho vũ khí của Hamas và PIJ - hai nhóm chiến binh Palestine chính ở Dải Gaza - ước tính rằng hai tổ chức này có thể có hàng chục nghìn tên lửa.
Theo Reuters, khi xung đột giữa Israel và tổ chức Hamas bùng phát vào tháng 5/2021, đã có hơn 4.300 quả tên lửa được bắn từ Dải Gaza tới các thành phố ở Israel.
Hamas và PIJ đều bị Mỹ coi là tổ chức khủng bố. Hai tổ chức này được hỗ trợ bởi các cố vấn Iran và các đồng minh khác với nguồn cung cấp lậu qua biên giới Ai Cập. Đến thời điểm hiện tại, phần lớn các công việc có thể được thực hiện trong nước bởi các chuyên gia Palestine.
Yaakov Amidror, cựu thiếu tướng và cố vấn an ninh quốc gia của Israel, cho biết: “Những gì họ cần là rất ít. Họ có tất cả khả năng thực hiện ở bên trong”.
Tổ chức Hamas, hiện kiểm soát Gaza, đã bắt đầu sản xuất tên lửa Qassam vào khoảng năm 2001. Ban đầu tên lửa chỉ có tầm bắn khoảng vài km, đến phiên bản thứ ba “Qassam 3” có tầm bắn lên tới 16 km. Tuy nhiên, ngay cả thành phố Tel Aviv cách Gaza 64 km vẫn bị trúng tên lửa. Bộ Quốc phòng Israel cho rằng tên lửa mà Hamas sử dụng có tầm bắn lên tới 120 km.
 |
| Mặc dù đạt hiệu quả cao, các hệ thống phòng không Iron Dome cũng không thể đánh chặn toàn bộ các tên lửa nhằm vào những thành phố của Israel. Ảnh: AFP. |
“Tên lửa tầm ngắn cũng là một mối đe dọa vì Iron Dome kém hiệu quả ở khoảng cách từ 4 km trở xuống”, Michael Herzog, cựu thiếu tướng trong Lực lượng Phòng vệ Israel, hiện là thành viên của Viện Washington, cho biết.
Mặc dù vũ khí của các tổ chức Palestine vẫn thô sơ và thiếu hệ thống dẫn đường, nhưng số lượng vượt trội và chi phí thấp của chúng là một lợi thế trước Iron Dome. Theo báo chí Israel, một tên lửa do Hamas hoặc PIJ sản xuất chỉ có giá vài trăm USD trong khi một tên lửa đánh chặn có giá khoảng 80.000 USD.
"Thế giới nên biết rằng những quả tên lửa mà chúng tôi dùng để chống lại kho vũ khí hiện đại nhất do Mỹ sản xuất được các kỹ sư chế tạo chỉ bằng các vật liệu đơn giản như những ống nước", Ziad Al-Nakhala, lãnh đạo của PIJ nói trong một tuyên bố vào năm 2021.
